«Τα Ηπειρώτικα Γεφύρια - Αλλάζοντας όχθες στην Πίνδο», από τον Σύλλογο Ηπειρωτών Λαυρεωτικής.(φωτο και βίντεο)

Μια ενδιαφέρουσα εκδήλωση είχαν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν όσοι παρευρέθηκαν το Σάββατο 16 Νοεμβρίου 2014 στο Παλαιό Μηχανουργείο Λαυρίου από τον Σύλλογο Ηπειρωτών Λαυρεωτικής ο «ΠΥΡΡΟΣ».
Η εκδήλωση είχε ως θέμα «Ηπειρώτικα Γεφύρια - Αλλάζοντας όχθες στην Πίνδο». Καλεσμένος ομιλητής ήταν ο κύριος Μαντάς Σπύρος συγγραφέας του βιβλίου του οποίου στάθηκε η αφορμή για την παρουσίαση αυτή.
Την εκδήλωση άνοιξε με ομιλία - χαιρετισμό, ο πρόεδρος του Συλλόγου κύριος Μανώλης Λαμπίρης, ο οποίος, αφού χαιρέτισε τους εκπροσώπους των Συλλόγων, τους πολιτικούς φορείς αλλά επίσης και τους πολίτες και φίλους του Συλλόγου, είπε:
«Ο Σύλλογός μας, που σκοπός του είναι να τηρήσει την παράδοση και την ιστορία του τόπου μας, προσπαθεί με στοχευμένες εκδηλώσεις να αναδεικνύει τα θέματα που αφορούν και προβάλλουν την Ήπειρο.

Πέτρινα τοξωτά γεφύρια της Ηπείρου και της Ελλάδας. Στην πανέμορφη Ήπειρο, που το περιβάλλον είναι γεμάτο βουνά, λαγκάδια και ποτάμια, ήταν αναγκαίο για τους κατοίκου να βρουν τρόπους επικοινωνίας. Έτσι, κατασκεύασαν, έχτισαν τα πέτρινα γεφύρια, ενώνοντας τις όχθες των ποταμών, εξυπηρετώντας, όχι μόνο τις τοπικές ανάγκες, αλλά ευρύτερα, ολόκληρων περιοχών, τα δύσκολα χρόνια του 17ου, 18ου, 19ου, αλλά και 20ου αιώνα. Χαρακτηρίζονται έως σήμερα έργα τέχνης τέλειας αρχιτεκτονικής κατασκευής και σώζονται έως και σήμερα, χάρη στην φιλότιμη προσπάθεια ορισμένων ανθρώπων. Η τέχνη, η μαστοριά όπως θα λέγαμε απλά, αλλά και το κόστος είναι το ζητούμενο, που στη συνέχεια θα μας παρουσιάσει και θα μας αναλύσει ο ερευνητής, συγγραφέας και μελετητής, κος Σπύρος Μαντάς, που αφιέρωσε πάνω από 30 χρόνια για έρευνα, συγγραφή και μελέτη ανιχνεύοντας την ιστορία των πέτρινων γεφυριών.

Δυο λέξεις για τον κο Μαντά. Ο κος Σπύρος Μαντάς δεν είναι Ηπειρώτης. Είναι από τα Κρέστενα Ηλείας, αλλά μεγάλωσε στα Λεχαινά και τα θεωρεί πατρίδα του. Όντας εκπαιδευτικός στο επάγγελμα, στη μέση εκπαίδευση, και από το 1982 ασχολείται αποκλειστικά με την καταγραφή και την μελέτη των λαϊκών πέτρινων τοξοτών γεφυριών της Πίνδου. Δημιουργία του, το Αρχείο Ηπειρώτικων Γεφυριών. Στα πλαίσια της έρευνας, έχει γράψει και εκδόσει αρκετά βιβλία:
Τα Ηπειρώτικα Γεφύρια -για να καλύψουν μιαν ανάγκη προέκτειναν τη φύση, (1984)
Το Γεφύρι κι ο Ηπειρώτης -24 τομές στα "Ηπειρώτικα γεφύρια", (1987)
Η Σκάλα του Βραδέτου, (2003)
Πέτρινα Γεφύρια, (2007)
Πέτρινα Γεφύρια στη Βόρεια Ήπειρο, (2008)
Του Γιοφυριού της Άρτας -τραγουδώντας το θρύλο, (2011)

Το βιβλίο-τόμος  που παρουσιάζεται σήμερα, «Ηπειρώτικα Γεφύρια - Αλλάζοντας όχθες στην Πίνδο» θα κοσμούσε τη βιβλιοθήκη όλων μας. Ευχαριστούμε πολύ για την προσφορά, κατά την οποία το βιβλίο από 60 ευρώ, μας δίνει ο κος Μαντάς σήμερα στην προσιτή τιμή των 30 ευρώ. Από το 2001, μαζί με άλλους φίλους έχει ιδρύσει το Κέντρο Μελέτης Πέτρινων Γεφυριών, στο οποίο είναι πρόεδρος.

Τελειώνοντας, ένα θερμό και μεγάλο ευχαριστώ σε όλους εσάς που ήρθατε να παρακολουθήσετε την εκδήλωση, αλλά ιδιαίτερα στον κο Μαντά, που αφιλοκερδώς ήρθε να προβάλλει το έργο του και να τον γνωρίσετε όλοι εσείς, αλλά και ο κόσμος της Λαυρεωτικής.»

Στη συνέχεια, κάλεσε τον Έφορο Δημοσίων Σχέσεων  της Πανηπειρωτικής Συνομοσπονδίας Ελλάδος, Κώστας  Ζηκόπουλος, να απευθύνει χαιρετισμό, που είπε.

«Φίλες και Φίλοι, εκ μέρους της Πανηπειρωτικής Ομοσπονδίας Ελλάδας, τους πιο εγκάρδιους και πατριωτικούς

χαιρετισμούς. Ευχαριστώ πρόεδρε για την πρόσκληση. Θέλω να εκφράσω τα θερμά μου συγχαρητήρια πρώτα στο Δ.Σ. και τον πρόεδρο για τις πρωτοβουλίες που παίρνουν και για τις δράσεις τους για να αναδεικνύουν θέματα της Ηπείρου, γιατί δεν είναι μόνο ο χορός και το τραγούδι. Είναι πολλά τα θέματα, είναι η ιστορία μας, είναι ο πολιτισμός μας. Η Ήπειρος της απομόνωσης, η Ήπειρος της ξενιτιάς, μέσα από τα γεφύρια βρήκε δίαυλο επικοινωνίας με τον έξω κόσμο. Τα γεφύρια είναι το μέσο που ενώνει πολιτισμούς. Και αυτό το αναδεικνύει περήφανα ο άξιος Σπύρος Μαντάς και για αυτό τον ευχαριστούμε θερμά. Θερμά συγχαρητήρια και πάντα ψηλά!»



Αμέσως μετά πήρε τον λόγο ο κος Βλάχος για να πει και εκείνος δύο λόγια χαιρετισμού.



«Ήρθα σήμερα γιατί δίνεται μια δυνατότητα να δούμε πολλά ηπειρώτικα γεφύρια, πολλά τοξοειδή και μόνο θαυμασμό μπορούμε να έχουμε για αυτά τα έργα. Απόψε ήταν μια καλή ευκαιρία να έχουμε μια πληρέστερη εικόνα. Δεν είναι όλα θελκτικά στη ζωή μας, είναι και αυτό η πολιτιστική μας κληρονομιά, που αν είναι σε χέρια όπως των καλών φίλων του Δ.Σ., αλλά και της Πανηπειρωτικής γενικότερα, νομίζω ότι είναι σε καλό δρόμο. Ευχαριστώ πολύ. Θα παραμείνω όσο μπορώ, να παρακολουθήσω. Εύχομαι υγεία και καλή δύναμη σε όλους μας.»
Ο αντιδήμαρχος κος Τσίκλος Παναγιώτης, εκ μέρους του Δημοτικής Αρχής, απηύθυνε έναν πολύ σύντομο χαιρετισμό στον κο Μαντά και τους παρευρισκομένους.
Πριν την ομιλία-παρουσίαση του κου Μαντά, ο πρόεδρος του Συλλόγου, του παρέδωσε ένα αναμνηστικό από το Σύλλογο, θέλοντας να τιμήσει έτσι το έργο και τη συνεισφορά του στην ανάδειξη των πέτρινων γεφυριών και την ανάδειξη της ιστορίας τους και της σημασίας που αυτά είχαν και έχουν στην πολιτιστική ιστορία και κληρονομιά της Ελλάδας.
Σπύρος Μαντάς - Σύλλογος Ηπειρωτών Λαυρεωτικής
Σπύρος Μαντάς - Σύλλογος Ηπειρωτών Λαυρεωτικής
Έπειτα, ο κος Μαντάς ξεκίνησε την παρουσίαση-αφήγησή του στο κοινό, κατά την οποία γινόταν και προβολή διαφανειών.
«Ευχαριστίες οφείλω στον Σύλλογο Ηπειρωτών Λαυρεωτικής που με προσκάλεσαν και ειδικά στον Πρόεδρο τον κύριο Μανώλη Λαμπίρη. Μου δίνεται έτσι η ευκαιρία απόψε να διαβώ μαζί σας, έστω εν συντομία, σε απέναντι όχθες. Για μένα που επί 32 χρόνια καταγράφω και μελετώ αποκλειστικά τα πετρογέφυρα της ευρύτερης περιοχής της Πίνδου, το συγκεκριμένο ταξίδι  αποτελεί πάντα μια ευχάριστη πρόκληση. Για να καλύψουν μια ανάγκη, προέκτειναν τη φύση, δεν ακούγεται ποιητικό, είναι, όταν μιλάμε για γεφύρια της Πίνδου. Τα συγκεκριμένα κτίσματα δέχονται πολλών ειδών προσεγγίσεις, μα πρώτα από όλα είναι εικόνα και αυτήν κυρίως θα χρησιμοποιήσουμε στο αποψινό μας οδοιπορικό, «Τα Ηπειρώτικα Γεφύρια - Αλλάζοντας όχθες στην Πίνδο».

Θα ξεκινήσουμε με μια διευκρίνηση. Τον όρο «ηπειρώτικα» τον χρησιμοποιώ, όχι μόνο για να δείξω την προέλευση των συγκεκριμένων κτισμάτων, αλλά κυρίως την τεχνοτροπία τους. Αφορά τα γεφύρια όλης της Πίνδου. Διαθέτουν κοινά χαρακτηριστικά, ικανά να συγκροτούν ρυθμό. Άλλωστε από τους ίδιους μαστόρους χτίστηκαν, χωρίς βέβαια αυτό να αποτελεί και την κυριότερη αιτία του εν λόγω ρυθμού. Οι ίδιοι μαστόροι δούλεψαν και αλλού, με εντελώς όμως διαφορετικά αποτελέσματα. Πού οφείλεται λοιπόν ο συγκεκριμένος ρυθμός; Γνωστή και αμφίδρομη σχέση ο αλληλοεπηρεασμός ανθρώπου και χώρου. Έτσι και ο λαϊκός τεχνίτης άντλησε δυνατότητες, έμπνευση από τον περιβάλλοντα χώρο, το ανάγλυφο, τα υλικά του, δημιουργώντας και επιστρέφοντας  ανάγλυφο. Η καλύτερη τέτοια αμφίδρομη σχέση επηρεασμού πιστεύω πως εκδηλώθηκε στην Πίνδο.»
Στη συνέχεια, ο κος Μαντάς προχώρησε σε περισσότερες τεχνικές λεπτομέρειες που αφορούσαν την κατασκευή των πέτρινων τοξοτών γεφυριών, την ιστορία τους και τη χρήση τους. Έπειτα, παρουσίασε τα σημαντικότερα γεφύρια της Ηπείρου, αλλά και της Νότιας Αλβανίας, καθώς στα παλαιότερα χρόνια ανήκε στην Ελλάδα και αποτελούσε τη Βόρεια Ήπειρο. Κλείνοντας ο κος Μαντάς διηγήθηκε την ιστορία ενός από τους τελευταίους μάστορες γεφυριών: «.ήταν πολύ δύσκολη η δουλειά μας. Έπρεπε να έχεις γερή κράση σαν άνθρωπος, αλλιώς δε γινόταν. Δεν μπορούσε να ασχοληθεί οποιοσδήποτε με αυτή τη δουλειά, και επιπλέον για να φτιάξεις κάτι, ένα έργο της προκοπής, έπρεπε να το αγαπάς. Να μην κοιτάς μόνο το πορτοφόλι. Εγώ δε κοίταζα πορτοφόλια. Ίσως να ήταν λάθος. Ίσως. Αλλά εγώ δε το βρήκα λάθος,  γιατί την αγαπούσα αυτή την δουλειά και ας ήταν τόσο σκληρή. Πότε βλέπαμεν εμείς το χωριό; Πότε τις οικογένειές μας, τις γυναίκες μας; Όλο φεύγαμαν.» Ο Αντώνης Κωνσταντινίδης, ο Μητσαντώνης, πέθανε τον Μάρτιο του 2002. «Δεν φοβάμαι.» μου είχε εκμυστηρευτεί για το τελευταίο του ταξίδι, «.εμείς όλο φεύγαμαν.»
Και κάπου εδώ το σύντομο οδοιπορικό μας στην Πίνδο παίρνει τέλος. Νομίζω πως περνώντας με την βοήθεια των πετρογέφυρων, που γνωρίσαμε και είδαμε στην απέναντι όχθη, αποκαταστήσαμε όσο το δυνατόν την επικοινωνία  μας με το παρελθόν. Και βέβαια δεν χρειάζεται να τονίσουμε  την αξία μιας τέτοιας αναδρομής».
Μετά την ολοκλήρωση της παρουσίασης από τον συγγραφέα, προβλήθηκε τριαντάλεπτο ντοκιμαντέρ-οδοιπορικό στα πέτρινα τοξωτά γεφύρια της Πίνδου με τίτλο «Η Μοναξιά των Πετρογέφυρων».

Ακολούθησαν κεράσματα με παραδοσιακά εδέσματα και τσίπουρο της Ηπείρου.



Στην εκδήλωση παρευρέθησαν οι:
Ο Βουλευτής Περιφέρειας Αττικής κος Γιώργος Βλάχος, η βουλευτής κα Γεωργία Μαρτίνου,η  η περιφερειακή Σύμβουλος κα Μαρίνα Πανταζή, ο περιφερειακός Σύμβουλος και Αντιπρόεδρος στον Εμποροεπαγγελματοβιοτεχνικό Σύλλογο Λαυρίου κος Πελέκης Ζαχαρίας, ο περιφερειακός Σύμβουλος κος Καραμολέγκος Ευάγγελος, ο εντεταλμένος σύμβουλος του Δήμου Λαυρεωτικής Κος Μαθιουδάκης Μιχάλης,  ο πρόεδρος Συλλόγου Κρητών κος Τιλαβερίδης Χρήστος, ο πρόεδρος του Συλλόγου Μικρασιατών κος Μιμης Δεληγιάννης, ο πρόεδρος Συλλόγου Θεσσαλών κος Παύλος Γιαννάκος, ο πρόεδρος του Συλλόγου Πελοποννησίων κος Αντωνόπουλος Γιάννης, ο πρόεδρος Συλλόγου Εργατικών Κατοικιών κος Βρατσίστας Σωτήρης, ο πρόεδρος Ομοσπονδίας Λάκκας Σούλι και εκδότης της ομώνυμης εφημερίδας Λάκκα Σούλι, κος Βαγγέλης Παππάς, η πρόεδρος της Ομοσπονδίας Aποδήμων Μουργκάνας η κα Ζωή Δούκα, ο Λαογράφος και Λογοτέχνης κος Μητς Μήτσης, η πρόεδρος του 3ου Δημοτικού Σχολείου κα Καλατζή Κωνσταντίνα, ο πρόεδρος Συνδέσμου Αποστράτων κος Ξεφτέρης Γιάννης και ο τοπικός Σύμβουλος Ενότητας Αγίου Κωνσταντίνου κος Σγαρδέλης Γεώργιος. Επίσης παρευρέθηκε η υπεύθυνη του ΒΒΕΜ (Βιοτεχνικό Βιομηχανικό Εκπαιδευτικό Μουσείο), κυρία Σοφία Ρωκα- Μελά.