Στα «Ενθέματα» αύριο Kυριακή 20 Δεκεμβρίου

Στα «Ενθέματα» αύριο Kυριακή 20 Δεκεμβρίου
Στα περίπτερα εντός της «Αυγής», στο μπλογκ τους (enthemata.wordpress.com), στο facebook (Enthemata Avgis)
και στο twitter: @enthemata


Κείμενα των: Αποστόλη Φωτιάδη, Μπένεντικτ Άντερσον, Στέλλας Μπελιά, Ευγενίας Παλιεράκη, Βασίλη Καρδάση, Νίκου Ποταμιάνου, Πολυμέρη Βόγλη, Ερευνητικού Δικτύου «Γυναίκες και Ακροδεξιά»

Ευρωπαϊκή Συνοριοφυλακή: τι είναι και τι θέλει. Ο Αποστόλης Φωτιάδης περιγράφει τους ευρωπαϊκούς σχεδιασμούς σχετικά με την υπό ίδρυση νέα δύναμη φύλαξης συνόρων. «Ιδιαίτερη σημασία έχει η προσπάθεια της Επιτροπής να φυτέψει μέσα στη συγκρότηση της νέας αυτής δομής πολιτικές που απέτυχε να δρομολογήσει τους προηγούμενους μήνες. Για παράδειγμα, η νέα υπηρεσία, που θα μπορεί να αναλαμβάνει αυτόκλητα των έλεγχο των συνόρων, θα έχει δυνατότητα να συντονίζει τη συνεργασία στον έλεγχο των συνόρων μεταξύ ευρωπαϊκών και τρίτων χωρών, φέρνοντας συμβούλους από τρίτες χώρες ή ξεκινώντας κοινές επιχειρήσεις (μεταξύ των χώρων αυτών) στην «ευρωπαϊκή επικράτεια» ή στην επικράτεια των τρίτων χωρών. Βλέπει κανείς εδώ τις ελληνοτουρκικές περιπολίες ή τους παρατηρητές από την ΠΓΔΜ που ήθελε να προσκαλέσει η Frontex στα βόρεια σύνορα της Ελλάδας --προτάσεις που δεν προχώρησαν -- να μπαίνουν από το παράθυρο. Η Επιτροπή επιμένει σε αυτές, γιατί αντιλαμβάνεται τον έλεγχο των ευρωπαϊκών συνόρων ως μια διαδικασία η πραγματοποίηση της οποίας αρχίζει πέρα από τα σύνορα, στην επικράτεια τρίτων χωρών».

Μπένεντικτ Άντερσον (1936-2015): Ο μεγάλος θεωρητικός του εθνικισμού, ένας στοχαστής χωρίς σύνορα. Αποσπάσματα από μια εκτενή συνέντευξη του Μπένεντικτ Άντερσον (το 2003), ο οποίος πέθανε το Σάββατο 12 Δεκεμβρίου.  Μιλάει για τις σπουδές και την πνευματική του διαμόρφωση, τον εθνικισμό, τον ρατσισμό και τον πατριωτισμό, τη μνήμη, την πολιτισμική στροφή στην Ιστορία. «Δεν βλέπω κανένα πρόβλημα να μελετάς τον εθνικισμό εκτός του κυρίαρχου λόγου, ο οποίος προϋποθέτει την ύπαρξη των εθνών. Πρώτα απ’ όλα, τα έθνη και ο εθνικισμός είναι ιστορικά φαινόμενα. Εμφανίστηκαν σε συγκεκριμένες χρονικές στιγμές και δεν υπάρχει κανένας λόγος να πιστεύουμε ότι θα υπάρχουν για πάντα. Πιστεύω ότι τα έθνη υπάρχουν. Υπάρχουν όμως με έναν τρόπο που είναι πιο κοντά στον τρόπο ύπαρξης της Έμμας Μποβαρύ και του Ιβάν Καραμαζώφ, παρά στον τρόπο του Πύργου του Άιφελ […]Τα πιο σημαντικά χαρτιά που έχει στα χέρια του ένας καλός μελετητής, ο οποίος μελετάει συγκριτικά την αυτοκρατορία και τον εθνικισμό είναι ο Άσσος της Ειρωνείας και η Ντάμα της Ενσυναίσθησης (Empathy). H Ντάμα μας βοηθάει να φανταστούμε τον εαυτό μας στη θέση των άλλων και να προσπαθήσουμε να δούμε τον κόσμο όπως τον βλέπουν εκείνοι -- κι αυτό είναι εξαιρετικά χρήσιμο ενάντια στον εγωισμό και τις κυριαρχικότητες κάθε είδους, καθώς και στην εθνική έπαρση. Ο Άσσος, τώρα, είναι η καλύτερη άμυνα ενάντια στον συναισθηματισμό, την καπηλεία των μύθων, τη θριαμβολογία, τη μισαλλοδοξία. Λένε ότι ο άνθρωπος είναι το μόνο ζώο που κλαίει. Δεν είμαι σίγουρος αν ισχύει· σίγουρα όμως είναι το μόνο που γελάει. Κι αυτό είναι κάτι που κανένας μελετητής δεν πρέπει να το ξεχνάει ποτέ». 
(μετάφραση: Γιάννης Χατζηδημητράκης).

Ήθελα να ζήσω τη δική μου αλήθεια. Αποσπάσματα της τοποθέτησής της Στέλλας Μπελιά, προέδρου της Οργάνωσης «Οικογένειες Ουράνιο Τόξο», στη διαβούλευση φορέων για το διευρυμένο σύμφωνο συμβίωσης σχετικά με τα παιδιά που μεγαλώνουν σε ομόφυλα ζευγάρια. «Όλοι εμείς [μέλη της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας] που αποφασίσαμε να είμαστε γονείς, το κάναμε συνειδητά, μετά από πάρα πολλή σκέψη· δεν μας έτυχε, πέτυχε. Αυτή η δέσμευση στη γονεϊκότητα, το ότι δεσμευόμαστε να είμαστε γονείς και να μεγαλώσουμε τα παιδιά μας όσο το δυνατόν καλύτερα, να γίνουν καλοί άνθρωποι, χρήσιμοι στην κοινωνία, να ενταχθούν όσο το δυνατόν καλύτερα στον κοινωνικό τους περίγυρο και να είναι ευτυχισμένοι, για εμάς είναι κάτι πολύ σημαντικό. Μια οικογένεια μπορεί να είναι λειτουργική ή δυσλειτουργική, αλλά αυτό δεν έχει καθόλου να κάνει με τη δομή της και το αν οι γονείς είναι ομοφυλόφιλοι ή όχι. Δεν κάνω το λάθος να συγκρίνω τις οικογένειές μας με τις δυσλειτουργικές οικογένειες των ετερόφυλων, για τις οποίες διαβάζουμε κατά καιρούς στις εφημερίδες. Δεν χρειάζονται τέτοιες συγκρίσεις. Μακάρι όλα τα παιδιά του κόσμου --και το εννοώ-- να μεγαλώνουν με αγάπη, με γονείς που νιώθουν υπεύθυνοι γι’ αυτά, τα φροντίζουν όσο το δυνατόν καλύτερα».

Τσαβισμός: το χρονικό ενός προαναγγελθέντος θανάτου; Η Ευγενία Παλιεράκη εξηγεί τους λόγους της ήττα Μαδούρο στις εκλογές στην Βενεζουέλα. «Αν και ο Μαδούρο επιμένει ότι η εκλογική ήττα οφείλεται αποκλειστικά στον “οικονομικό πόλεμο” που του κάνει η αντιπολίτευση, πολλά μέλη του PSUV ασκούν κριτική στον ίδιο. Δεν αποδίδουν το εκλογικό αποτέλεσμα μόνο στην οικονομική κατάσταση, αλλά και στην υποχώρηση της κοινωνικής πολιτικής της κυβέρνησης, στη διαφθορά, στη συγκέντρωση της εξουσίας στα χέρια των στενών συνεργατών του προέδρου και στην αποκοπή τους από. τις κοινωνικές βάσεις του τσαβισμού. Η απροθυμία του Μαδούρο να αναλάβει οποιαδήποτε ευθύνη για την οικονομική και πολιτική κατάσταση της χώρας και η ανικανότητα της κυβερνητικής ομάδας να προτείνει πειστικές λύσεις στην κρίση που ολοένα βαθαίνει συνέβαλαν αποφασιστικά στο εκλογικό αποτέλεσμα. Πρέπει κανείς λοιπόν να συμπεράνει ότι ο τσαβισμός ζει τις τελευταίες του στιγμές; Δεν είναι καθόλου βέβαιο. Καταρχάς, η κοινωνική πολιτική που άσκησε ο Τσάβες και, σε μικρότερο βαθμό, ο Μαδούρο εξακολουθεί να είναι ιδιαιτέρως δημοφιλής. Δύο ακόμα αποφασιστικοί παράγοντες συνηγορούν στην πολιτική επιβίωση του τσαβισμού είναι ο έλεγχος που το PSUV εξακολουθεί να ασκεί σε βασικούς πολιτειακούς θεσμούς και την κυβέρνηση και οι δομικές αδυναμίες της αντιπολίτευσης».

Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Χτες, σήμερα, αύριο! Ο Βασίλης Καρδάσης, πρόεδρος της Διοικούσας Επιτροπής του ΕΑΠ, περιγράφει τις δυσλειτουργίες του θεσμού και τους στόχους για το μέλλον. «Από εκεί και πέρα, το ΕΑΠ πρέπει να σχεδιάσει το μέλλον του. Για να παραμείνει ελκυστικό για εκείνους που επιλέγουν να σπουδάσουν με τη μέθοδο της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης. Άρα, να ανανεώσει και εμπλουτίσει τα προγράμματα σπουδών με γνώμονα τις διαμορφούμενες σήμερα και στο άμεσο μέλλον κοινωνικές και οικονομικές πραγματικότητες στη χώρα. Νέα επιστημονικά πεδία που θα διευρύνουν συνεπακόλουθα τη δυνητική φοιτητική μάζα του ΕΑΠ. Να περιορίσει, από την πλευρά του, τη γενικευμένη υποβάθμιση των ανθρωπιστικών σπουδών στον ακαδημαϊκό χώρο και στον ερευνητικό τομέα, προσφέροντας σύγχρονα προγράμματα σπουδών στις επιστήμες του ανθρώπου. Να επικαιροποιήσει το εκπαιδευτικό του υλικό με όρους ψηφιακής τεχνολογίας. Να ενεργοποιήσει το επιστημονικό του δυναμικό και να επιταχύνει την έρευνα στα νέα επιτεύγματα της τεχνολογίας και των τεχνικών. Να προκαλέσει συνεργασία με νέους επιστήμονες, που σήμερα εγκαταλείπουν άπραγοι τη χώρα, προς δόξα ενός παράλογου συστήματος επιλογής του Συνεργαζόμενου Εκπαιδευτικού Προσωπικού».

Οι Νοικοκυραίοι. Η παραδοσιακή μικροαστική τάξη στην Αθήνα, 1880-1925. Συνέντευξη με τον Νίκο Ποταμιάνο, συγγραφέα της μελέτης «Οι Νοικοκυραίοι», που μόλις κυκλοφόρησε από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης. Μιλάει για την έννοια της τάξης, τον μικροαστικό ταξικό πόλο στην Ελλάδα, την πολιτισμική και πολιτική του έκφραση. «Αναζητώντας τους όρους που χρησιμοποιούνταν στα 1900 για την περιγραφή των κοινωνικών ιεραρχιών και ομάδων, διαπίστωσα ότι η «μεσαία τάξη» εμφανιζόταν βασικά σε λόγια περιβάλλοντα λόγου. Φαίνεται ότι από το ρεπερτόριο της λαϊκής κουλτούρας απουσίαζε η έννοια του «μεσαίου», και κυριαρχούσαν δίπολα όπως κοσμάκης-μεγαλουσιάνοι, φτωχολογιά-αφεντάδες κλπ. Υπήρχε, ωστόσο, ένα ιθαγενές λαϊκό αντίστοιχο της «μεσαίας τάξης», όσον αφορά τόσο τη βαθμίδα στην κοινωνική κλίμακα με την οποία συνδεόταν όσο και ορισμένες από τις ιδιότητες που της αποδίδονταν: οι «νοικοκυραίοι». Ετυμολογικά επρόκειτο για τους «επικεφαλής του οίκου» άντρες ώριμης ηλικίας, ο όρος όμως απέκτησε τις συνδηλώσεις του εύπορου με κάποιου περιουσία. Κυρίαρχα χαρακτηριστικά του όρου “νοικοκυραίος” ήταν αφενός η σύνδεση με την ιδιοκτησία, αφετέρου η ιδιότητα της συντηρητικότητας που συναρτώνταν με την ιδιοκτησία με διάφορους τρόπους: σύνεση, απέχθεια φιλήσυχων ανθρώπων για τις ταραχές και τις ανατροπές, αντιλήψεις για την ηθική κλπ. Κατά τη διάρκεια του 20ού αιώνα οι «νοικοκυραίοι» έπαψαν να αναφέρονται και στους αστούς, και συνδέθηκαν πιο ξεκάθαρα με κοινωνικές βαθμίδες ταπεινότερες μεν αλλά καλοστεκούμενες -- ενώ βέβαια ενισχύθηκε η συσχέτιση με τη συντηρητικότητα».

H Ιστορία στο εδώλιο; Ο Πολυμέρης Βόγλης σχολιάζει την υπόθεση της δικαστικής δίωξης του Χ. Ρίχτερ. «Υπάρχει εθνική ορθότητα στην Ιστορία; Αυτό που συνδέει τις δύο περιπτώσεις είναι η χρήση του άρθρου 2 του “αντιρατσιστικού νόμου” για να αποκατασταθεί η εθνική ορθότητα στην Ιστορία στην αίθουσα των δικαστηρίων με τον περιορισμό της ελευθερίας της επιστημονικής έρευνας και της ελευθερίας της έκφρασης. Η εθνική ορθότητα επιβάλει οι Έλληνες να παρουσιάζονται ιστορικά είτε ως ήρωες είτε ως θύματα και όποιος δεν ευθυγραμμίζεται με αυτήν κινδυνεύει με τον διασυρμό και τη συκοφάντηση στη δημόσια σφαίρα και, μετά τον “αντιρατσιστικό νόμο”, με ποινική δίωξη. Όταν είχε κατατεθεί ο συγκεκριμένος νόμος, πολλοί ιστορικοί είχαν διαμαρτυρηθεί για το συγκεκριμένο άρθρο, διαβλέποντας τους κινδύνους που προδιαγράφονταν. Εάν θέλουμε οι συζητήσεις για την ιστορία να εξακολουθήσουν να διεξάγονται σε αμφιθέατρα και όχι σε δικαστήρια, πρέπει να διεκδικήσουμε την κατάργηση του συγκεκριμένου άρθρου».

«Εγώ δεν έκανα τίποτα, στην κουζίνα ήμουν». Η Iωάννα Μεϊτάνη μεταφράζει την αντίδραση του γερμανικού Ερευνητικού Δικτύου «Γυναίκες και Ακροδεξιά» στην σχετική δήλωση της Μπεάτε Τσέπε, κατηγορουμένης για σειρά δολοφονιών στη δίκη της ναζιστικής οργάνωσης NSU. «Πριν από τη δήλωση της Τσέπε, διάφορες γυναίκες της ακροδεξιάς σκηνής είχαν προσπαθήσει με τις καταθέσεις τους στο δικαστήριο να παρουσιαστούν ως οι ανήξερες σύντροφοι στο πλευρό πολιτικά ενεργών αντρών, θέλοντας να καλύψουν τα ασύστολα ψέματά τους με τον μανδύα του έμφυλου ρόλου τους. Με την τωρινή της δήλωση, η Τσέπε κλιμακώνει την τάση αυτή: από ολόκληρο το ακροδεξιό περιβάλλον κατονομάζει μόνο άντρες, των οποίων ο ρόλος και η συμμετοχή στο πλατύ δίκτυο υποστήριξης του NSU είναι ήδη γνωστά από προηγούμενες καταθέσεις, είτε πρόκειται για τον Μπραντ, αρχηγό μιας ακροδεξιάς αδελφότητας, είτε για τον ίδιο της τον ξάδελφο. Η διαφορά όμως τώρα είναι ότι κανείς δεν πείθεται από αυτή της τη σκηνοθεσία, κανείς δεν πιστεύει το σενάριο της «ανήξερης χωριατοπούλας». Τα στερεότυπα για τις γυναίκες στην ακροδεξιά έχουν υποστεί ρωγμές που αντέχουν στον χρόνο, οπότε μπορούμε να ελπίζουμε ότι η γνώση μας αυτή σιγά σιγά θα καθιερωθεί».