Καρκίνος του στομάχου:Από τους πιο συχνούς αλλά με πτωτικές τάσεις ο καρκίνος του στομάχου στην Ευρώπη

Γράφει ο Δρ Γιώργος Σάμπαλης
Γενικός Χειρουργός-Λαπαροσκόπος
Διευθυντής Χειρουργός Ευρωκλινικής Αθηνών
www.sambalis.gr
Ο καρκίνος του στομάχου αποτελεί ένα από τους πιο συχνούς καρκίνους με συχνή αιτία θανάτου, με την  υψηλότερη επίπτωση να  παρατηρείται στην Άπω Ανατολή (Ιαπωνία, Κορέα), Λατινική Αμερική (Χιλή, Κόστα Ρίκα) και Ανατολική Ευρώπη, . 
Στη Δυτική Ευρώπη παρατηρούνται 25 περιστατικά καρκίνου στομάχου ανά 100.000 άνδρες και 14 περίπου περιστατικά ανά 100.000 γυναίκες. Η συχνότητα αυξάνει κατακόρυφα μετά την 6η δεκαετία της ζωής και φτάνει στις 200 περίπου περιπτώσεις ανά 100.000 άνδρες ηλικίας άνω των 80 ετών.
Παρατηρείται όμως μια διεθνής τάση ελάττωσης της επίπτωσης του καρκίνου του στομάχου τα τελευταία 30 χρόνια στη Δυτική Ευρώπη, την Αυστραλία και τη Βόρειο Αμερική και παρατηρείται επίσης μια τάση «μετακίνησης» της εντόπισης του καρκίνου από το άντρον στη γαστροοισοφαγική συμβολή.
Από τα νεοπλάσματα του στομάχου η μέγιστη πλειοψηφία είναι αδενοκαρκινώματα, 3% είναι λεμφώματα και ελάχιστα είναι στρωματικοί όγκοι και νευροενδοκρινικοί όγκοι.
Αιτιολογία 
Οι δύο πιο σημαντικοί περιβαλλοντολογικοί παράγοντεςπου ενοχοποιούνται για την ανάπτυξη του καρκίνου του στομάχου είναι οι διατροφικές συνθήκες και η λοίμωξη με ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού (H. Pylori), ενώ σε μικρό αριθμό περιπτώσεων υπάρχουν ενδείξεις για οικογενή γενετική προδιάθεση.

Παράλληλα υπάρχει ισχυρή συσχέτιση μεταξύ καπνίσματος και καρκίνου του οισοφάγου και του θόλου του στομάχου, ενώ η βιταμίνη C που περιέχεται σε αρκετά φρούτα και η β-καροτίνη είναι αντιοξειδωτικές ουσίες και πιστεύεται ότι προστατεύουν έναντι της νόσου, με αποτέλεσμα να παρατηρείται χαμηλότερη επίπτωση σε ανθρώπους, που καταναλώνουν πολλά φρούτα και λαχανικά. 
Αντίθετα επιβαρυντική θεωρείται η επί μακρόν και συχνή κατανάλωση αλλαντικών, παστών ψαριών, τουρσιών κτλ.
Παθολογική Ανατομική 
Ο καρκίνος του στομάχου διακρίνεται κατ’ αρχήν σε «πρώιμο» και σε «προχωρημένο». Ο πρώιμος γαστρικός καρκίνος (early gastric cancer) περιορίζεται στον βλεννογόνο ή και τον υποβλεννογόνο ανεξάρτητα από την διήθηση ή όχι λεμφαδένων. Ποσοστό 40% των νέων περιπτώσεων καρκίνου στομάχου στην Ιαπωνία ανήκουν στον πρώιμο γαστρικό καρκίνο, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στις Δυτικές χώρες είναι μόλις 10%. Ο προχωρημένος γαστρικός καρκίνος (advanced gastric cancer) διηθεί την μυϊκή στοιβάδα και πέραν του στομάχου. Μορφολογικά ταξινομείται σε προέχοντα, επίπεδο και ελκωτικό τύπο.
Ο πρώιμος γαστρικός καρκίνος συνήθως είναι ελκωτικός με μέση διάμετρο 1,5 – 3 cm. Στο 5-10% των περιπτώσεων παρατηρούνται και άλλοι σύγχρονοι όγκοι, ενώ στο 20% περίπου των ασθενών παρατηρείται και διήθηση λεμφαδένων. Η φυσική ιστορία του πρώιμου γαστρικού καρκίνου είναι: εξέλκωση του βλεννογόνου, επούλωση, νέα εξέλκωση. Εμφανίζεται με άτυπα συμπτώματα, κυρίως «δυσπεψία»που υποχωρεί με τα φάρμακα που ελαττώνουν την γαστρική οξύτητα και επουλώνουν το «έλκος» με συνέπεια να καθυστερεί η ενδοσκοπική διάγνωση του καρκίνου. Η μέση χρονική περίοδος για την μετάπτωση του πρώιμου γαστρικού καρκίνου σε προχωρημένο είναι 36 μήνες.
Κλινική Εικόνα
Άτυπα συμπτώματα καθυστερούν τη διάγνωση: δυσπεψία, ανορεξία, πρώιμο αίσθημα κορεσμού, απώλεια βάρους.
• Σε προχωρημένες μορφές η αιμορραγία και τα αποφρακτικά συμπτώματα (δυσφαγία – εμετός) οδηγούν στην γρήγορη διάγνωση.
• Η κλινική εξέταση συνήθως είναι αρνητική. Ένδειξη προχωρημένης νόσου η ψηλάφηση διηθημένων λεμφαδένων στον υπερικλείδιο βόθρο.
Διάγνωση 
• Ενδοσκόπηση ανωτέρου πεπτικού. Λήψη βιοψιών.
• Ενδοσκοπική υπερηχοτομογραφία (EUS) για την εκτίμηση του βάθους της διηθήσεως του οργάνου
• Αξονική τομογραφία για την αναζήτηση μεταστάσεων
• Διαγνωστική λαπαροσκόπηση για την εκτίμηση της κατά συνέχεια ιστού επέκτασης του νεοπλάσματος και την παρουσία ή μη περιτοναϊκών εμφυτεύσεων για τον καθορισμό της ριζικότητος της χειρουργικής επέμβασης που θα ακολουθήσει.
Στις δυτικές χώρες σε μεγάλο ποσοστό η διάγνωση γίνεται όταν η νόσος είναι ήδη προχωρημένη. Συνήθως το ποσοστό ριζικής εκτομής κυμαίνεται από 40 – 60 % και σε λιγότερο από τα 2/3 των περιπτώσεων η εκτομή είναι θεραπευτική.
Αντιμετώπιση 
Σε περιπτώσεις που είναι εφικτή, η μόνη μέθοδος που είναι δυνητικά ικανή να θεραπεύσει τον καρκίνο του στομάχου είναι η ριζική χειρουργική αντιμετώπιση που περιλαμβάνει:
• ανάλογα με την εντόπιση του νεοπλάσματος την ολική ή την υφολική γαστρεκτομή,
• την αφαίρεση του μείζονος επιπλόου και
• την συναφαίρεση των λεμφαδένων (επιχώριος λεμφαδενικός καθαρισμός D1 ή εκτεταμένος λεμφαδενικός καθαρισμός D2)
                                   
Πρόβλεψη –Εξέλιξη της νόσου

Η κακοήθεια του στομάχου αποτελεί δυστυχώς μία από τις πλέον ύπουλες μορφές καρκίνου, λόγω του ότι η συμπτωματολογία είναι τις περισσότερες φορές ήπια, μη ειδική και εύκολα παραπλανεί τον ασθενή μέσα στα συνήθη καθημερινά παρουσιαζόμενα γαστρικά ενοχλήματα.

Ο καρκίνος του στομάχου εξελίσσεται ταχέως τοπικά και αργότερα μέσω των λεμφαδένων προς κύρια όργανα όπως το ήπαρ.

Η πρόγνωση για την 5ετή επιβίωση από τη νόσο εξαρτάται αποκλειστικά απο το στάδιο της αρχικής διάγνωσης και κυμαίνεται από το 70% για το αρχικό πρώτο στάδιο έως το 4% για το τέταρτο στάδιο, με τον μέσο όρο να κυμαίνεται γύρω στο 29%.