Η ΕΕ υπό πίεση για τη μείωση εκπομπών άνθρακα στις αερομεταφορές

Τα 191 μέλη της Διεθνούς Οργάνωσης Πολιτικής Αεροπορίας (ICAO) υπέγραψαν συμφωνία την Πέμπτη 6 Οκτωβρίου, με στόχο την εξασφάλιση της ανάπτυξης του με ουδέτερο ισοζύγιο άνθρακα μετά το 2020, θέτοντας υπό αμφισβήτηση το μέλλον του ισχύοντος καθεστώτος της ΕΕ για μείωση των εκπομπών των αεροπορικών εταιρειών. Η εναέρια κυκλοφορία αναμένεται να διπλασιαστεί μέχρι το 2035. Για να διατηρηθεί το ίδιο επίπεδο εκπομπών άνθρακα συνολικά, ο κλάδος θα βασίστεί σε πιο απλούς κινητήρες που καταναλώνουν λιγότερα καύσιμα, τις αναπροσαρμοσμένες εναέριες διαδρομές και τη χρήση βιοκαυσίμων.

Η Γενική Συνέλευση του ICAO, που πραγματοποιήθηκε στο Μόντρεαλ, κατέληξε σε συμβιβασμό -ορόσημο για την εξισορρόπηση εκπομπων άνθρακα πέρα από τα επίπεδα του 2020. Η Επίτροπος για τις Μεταφορές Βιολέτα Μπαλκ δήλωσε λίγο μετά την ανακοίνωση της είδησης στον Καναδά, ότι ήταν «πολύ χαρούμενη» με την υιοθέτηση του βασισμένου στην παγκόσμια αγορά μέτρου για την αντιστάθμιση των εκπομπών.

Η Μπαλκ είπε ότι αρχικά δεν ήταν ενθουσιασμένη με τη συμφωνία, καθώς το πλαίσιο θα καταστεί υποχρεωτικό μετά το 2027, αντί του 2021. Εκτός αυτού, δεν υπήρχαν λεπτομέρειες για τον ίδιο το μηχανισμό. Αυτή η αρμοδιότητα δόθηκε στις τεχνικές ομάδες, οι οποίες θα πρέπει να σχεδιάσουν ένα συγκεκριμένο μηχανισμό μέσα στα επόμενα τρία χρόνια. Ακόμα, η Επίτροπος Μεταφορών της ΕΕ χαιρέτισε την απόφαση περίπου 65 χωρών, συμπεριλαμβανομένων όλων των κρατών μελών της ΕΕ, της Κίνας και των ΗΠΑ να ενταχθούν στο μηχανισμό από το 2021.

Επιπλέον δήλωσε ότι η ΕΕ «θα συνεχίσει να βρίσκεται σε επαγρύπνηση ώστε το μέτρο να ανταποκρίνεται στις προσδοκίες μας και εφαρμόζεται σωστά». Και υπογράμμισε ότι η επανεξέταση, η οποία θα πραγματοποιείται κάθε τρία χρόνια (η πρώτη το 2024,) θα βοηθήσει να διατηρηθεί η συμφωνία στη σωστή πορεία.

Ορισμένες χώρες, όπως η Ρωσία, η Ινδία, η Νότια Αφρική, η Σαουδική Αραβία, η Βραζιλία, η Χιλή ή οι Φιλιππίνες, δεν θα ενταχθούν στο σύστημα κατά τη διάρκεια της εθελοντικής φάσης (2021-2027).

Πρώτο βήμα

Οι περιβαλλοντικές οργανώσεις προειδοποίησαν ότι ο «σκληρός πολιτικός συμβιβασμός» που επιτεύχθηκε στο Μόντρεαλ είναι ένα «πρώτο βήμα». Ανησυχούν για την έλλειψη σαφών διατάξεων σχετικά με τη διασφάλιση της διαφάνειας της τεχνικής διαδικασίας για την οριστικοποίηση του μηχανισμού που βασίζεται στην αγορά, ως βασικό πυλώνα για τον περιορισμό της αύξησης του διοξειδίου του άνθρακα μέχρι το 2035.
According to Bulc, the deal on the table will serve to offset 83% of emissions above 2020 levels between 2021 and 2035. Environmental organisations, for their part, put the figure at 75%. “Work must begin immediately to improve the deal, and Europe must go further with its own, more effective, measures,” said Andrew Murphy, a campaigner at the green NGO Transport and Environment (T&E).

Σύμφωνα με τη Μπαλκ, η συμφωνία θα χρησιμεύσει για να αντισταθμιστεί το 83% των εκπομπών άνθρακα πάνω από τα επίπεδα του 2020 μεταξύ του 2021 και 2035. Οι περιβαλλοντικές οργανώσεις, από την πλευρά τους, εκτιμούν ότι το ποσοστό θα είναι 75%. «Οι εργασίες πρέπει να αρχίσουν αμέσως για να βελτιωθεί η συμφωνία, και η Ευρώπη πρέπει να προχωρήσει περαιτέρω με τα δικα της, πιο αποτελεσματικά μέτρα», δήλωσε ο Άντριου Μέρφι, ακτιβιστής της ΜΚΟ Μεταφορές και Περιβάλλον (T&E).
Για την T&E, η ΕΕ θα πρέπει να ενισχύσει το δικό της Σύστημα Εμπορίας Εκπομπών (ΣΕΔΕ) για τις αερομεταφορές, προκειμένου να επιτευχθεί πλήρως η ανάπτυξη της βιομηχανίας με ουδέτερο ισοζύγιο άνθρακα.

Υπό αμφισβήτηση το μέλλον του ΣΕΔΕ

Το ΣΕΔΕ για τις αερομεταφορές είχε γίνει δεκτό με σκεπτικισμό από την πλευρά των οικολόγων, όταν το πρόγραμμα ξεκίνησε για πρώτη φορά πριν από χρόνια. Ωστόσο, τώρα έχουν αλλάξει άποψη και υπερασπίζονται το σύστημα ως μια ισχυρή απάντηση στις εκπομπές των αεροπορικών μεταφορών.

Το ΣΕΔΕ διαθέτει έναν προϋπολογισμό για τις εκπομπές άνθρακα στις αεροπορικές εταιρείες με βάση τα ιστορικά επίπεδα εκπομπών και τους επιτρέπει να πωλούν το πλεόνασμα στην αγορά άνθρακα της ΕΕ, παρέχοντας έτσι κίνητρο να ρυπαίνουν λιγότερο. Αρχικά για να καλύψει όλες τις πτήσεις που αναχωρούν και προσγειώνονται από την Ευρώπη, η ΕΕ αποφάσισε να παγώσει το καθεστώς το 2012, λόγω της εκτεταμένης διαμαρτυρίας από τρίτες χώρες, συμπεριλαμβανομένων της Κίνας και της Ινδίας, οι οποίες απείλησαν να μποϊκοτάρουν το σύστημα.

Από τότε, το σύστημα εφαρμόζεται μόνο σε ενδοκοινοτικές πτήσεις, προς απογοήτευση των ευρωπαϊκών αεροπορικών εταιρειών, οι οποίες αισθάνονται ότι βρίσκονται σε μειονεκτική θέση, σε σχέση με τους ξένους ανταγωνιστές. Για τις ΜΚΟ, η συμφωνία που επιτεύχθηκε στο Μόντρεαλ είναι «αδύναμη», καθώς η Ευρώπη θα πρέπει να εφαρμόζει το ΣΕΔΕ σε όλες τις πτήσεις και πάλι. Στην αντίπερα όχθη, οι μεγαλύτερες ευρωπαϊκές αεροπορικές εταιρείες θέλουν να απορρίψουν το ΣΕΔΕ συνολικά.

«Μετά τη συμφωνία του ICAO, έχουμε πλέον την ευκαιρία να δούμε εκ νέου τις περιβαλλοντικές ρυθμίσεις σε ευρωπαϊκό πλαίσιο και να επανεξετάσουμε τα υφιστάμενα μέτρα για την αντιμετώπιση των εκπομπών άνθρακα από τις αερομεταφορές», δήλωσε ο Τόμας Ρεϊνερ, Διευθύνων Σύμβουλος της Αερομεταφορές για την Ευρώπη (A4E), συνδικαλιστικής οργάνωσης που εκπροσωπεί την Air France-KLM, τη British Airways, την Iberia, τη Lufthansa, την EasyJet και τη Ryanair.

Μετά τη συμφωνία του ICAO, η Επιτροπή πρέπει να λάβει δύσκολες αποφάσεις για το μέλλον του ΣΕΔΕ. Μια πιθανή επιλογή είναι να αποκλείσει μόνιμα τρίτες χώρες από το σύστημα. Ωστόσο, μερικοί φοβούνται ότι, με αυτόν τον τρόπο, η Επιτροπή θα οδηγήσει σε παράλυση του καθεστώτος για τις ενδοευρωπαϊκές πτήσεις.

Προς το παρόν, η Επιτροπή κρατάει τα χαρτιά της κλειστά.

Η Μπαλκ θα μπορούσε να δώσει μια εικόνα των απόψεων της την επόμενη Τετάρτη, καθώς αναμένεται να εμφανιστεί ενώπιον της επιτροπής περιβάλλοντος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, προκειμένου να εξηγήσει τη συμφωνία που επετεύχθη σε παγκόσμιο επίπεδο. Αναμένεται έντονος διάλογος, καθώς οι ευρωβουλευτές εξέφρασαν πρόσφατα την απογοήτευση τους για την αρχική συμφωνία του ICAO.

Ο Μπας Έϊκουτ, Ολλανδός Ευρωβουλευτής των Πρασίνων στο Κοινοβούλιο, έχει ήδη τονίσει ότι «δεν υπάρχει καμία ανάγκη να επανεξεταστεί το σύστημα ΣΕΔΕ». Μετά την ανταλλαγή απόψεων στο Κοινοβούλιο, η Μπαλκ θα διαβουλευθεί με τον  Επίτροπο για το Κλίμα και την Ενέργεια Μιγκέλ Αρίας Κανιέτε σχετικά με το μέλλον του ΣΕΔΕ.

Μια πρώτη πρόταση αναμένεται μέχρι το τέλος του έτους.
Euractiv