Ο καπιταλισμός έφτασε στα όριά του

Ο ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ - ΟΙΚΟΝΟΜΟΛΟΓΟΣ ΚΩΣΤΑΣ ΛΑΜΠΟΣ ΜΙΛΑ ΣΤΗΝ ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ της Λάρισας, 23.10.2016

Ο καπιταλισμός έφτασε στα όριά του

* «…Προσπαθεί να επιβιώσει καταστρέφοντας για να μπορεί να ξαναχτίσει όσα καταστρέφει για να αποφύγει τον θάνατό του».

«Το κεφαλαιοκρατικό σύστημα παραγωγής μπήκε από τον προπερασμένο αιώνα στη φάση της γρήγορης παρακμής του και προσπαθεί να επιβιώσει καταστρέφοντας για να μπορεί να ξαναχτίσει όσα καταστρέφει για να αποφύγει τον θάνατό του.
Γι’ αυτό δεν είναι λογικό να μιλάμε για καπιταλιστική ανάπτυξη και πολύ περισσότερο δεν είναι λογικό να περιμένουμε κάποια ανάπτυξη. Φρόνιμο και λογικό είναι να κατανοήσουμε ότι οι σύγχρονες επιστήμες και η αντίστοιχη τεχνολογία πρέπει να αποσπαστούν από το κεφάλαιο και να τεθούν υπό τον έλεγχο της αμεσοδημοκρατικά οργανωμένης κοινωνίας για να υπηρετήσουν τον άνθρωπο, την ίδια την κοινωνία, την ανθρωπότητα και τον ανθρώπινο πολιτισμό».
Ο συγγραφέας και οικονομολόγος Κώστας Λάμπος, μέσα σε λίγες λέξεις δίνει το στίγμα της θεώρησής του για τα «πράγματα», αλλά και τη διέξοδο από τα αδιέξοδα της παγκοσμιοποίησης…

Ο Κώστας Λάμπος, σπούδασε εργαζόμενος πάντα, όπως μας είπε, Οικονομικές Επιστήμες στη Ζυρίχη, στην Αθήνα και στο Βερολίνο και τον Φεβρουάριο 1981 ανακηρύχθηκε διδάκτορας της Σχολής Οικονομικών Επιστημών του FREIE UNIVERSITÄT BERLIN.
Δίδαξε Ιστορία Οικονομικών Θεωριών και Οικονομική Ιστορία της Ευρώπης, στην ΑΒΣΘ, (Πανεπιστήμιο Μακεδονίας), κράτος και αναπτυξιακή εμπειρία της Ελλάδας και Τεχνολογία και Εργασιακές σχέσεις, στην Εθνική Σχολή Δημόσιας Διοίκησης και Οικονομικό Προγραμματισμό και Συνεταιριστική Οικονομία στο ΤΕΙ Αθήνας. Έχει γράψει αρκετά βιβλία, και έχει δημοσιεύσει μελέτες και άρθρα, στα ελληνικά και σε αρκετές ξένες γλώσσες. Σήμερα μιλάει στην «Ελευθερία».
*

Συνέντευξη στη Γεωργία Κωστακοπούλου
* Πού οδηγείται κατά τη γνώμη σας η Ευρώπη με τις πολιτικές λιτότητας που εφαρμόζονται; Είναι δεδομένη η συνοχή της;
- Θα πρέπει να κατανοήσουμε ότι οι πολιτικές λιτότητας που εφαρμόζονται, με κάποιες διαφοροποιήσεις από χώρα σε χώρα και ανάλογα με τη θέση της κάθε χώρας στον διεθνή καταμερισμό της εργασίας, αποτελούν την αναπόφευκτη απόληξη του παγκοσμιοποιημένου νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού, ενός συστήματος που στηρίζεται στην εξουσία των λίγων πάνω στις κοινωνίες και στην ανθρωπότητα συνολικά. Αυτό σημαίνει ότι οφείλουμε όλοι να κατανοήσουμε ότι δεν θα απαλλαγούμε ποτέ από τις πολιτικές λιτότητας αν δεν απαλλαγούμε από τον καπιταλισμό. Η παγκοσμιοποίηση του κεφαλαίου είναι που οδηγεί όλο και πιο βαθιά την Ευρώπη και τον κόσμο ολόκληρο στη σημερινή καπιταλιστική βαρβαρότητα της φτωχοποίησης, της ανεργίας, των σχεδιασμένων για την προώθηση της παγκοσμιοποίησης τοπικών και περιφερειακών, πιθανότατα και νέων παγκόσμιων πολεμικών συγκρούσεων, της βίαιης προσφυγοποίησης και της καταστροφής της Βιόσφαιρας. Και επειδή στην κορυφή της καπιταλιστικής παγκοσμιοποίησης βρίσκονται οι Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής με στρατηγικό στόχο την παγκόσμια ηγεμονία τους, θα μπορούσαμε να πούμε ότι η σημερινή Ευρώπη, με την ηγεσία που διαθέτει, δεν πάει προς ένα καλύτερο για τους λαούς της μέλλον, αλλά την πάνε οι επιλογές των ΗΠΑ. Και είναι πια ολοφάνερο ότι οι ΗΠΑ επιδιώκουν την πλήρη υποταγή και δορυφοροποίηση της Ευρώπης για να τη χρησιμοποιήσουν ως προπύργιο για την αναγκαία σύγκρουσή τους με την Ρωσία και στη συνέχεια με την Κίνα με λάφυρο την Ευρασία, την παγκόσμια ενεργειακή τράπεζα, προκειμένου να ανοίξει ο δρόμος για την παγκόσμια ηγεμονία του αμερικανισμού.
Στο πλαίσιο αυτής της πορείας η συνοχή της Ευρώπης, ως Ευρωπαϊκή Ένωση και Ευρωζώνη απειλείται με μια επιστροφή της στον καταστροφικό εθνικισμό του 19ου και του 20ού αιώνα των εμφύλιων συγκρούσεων μεταξύ ευρωπαϊκών κρατών και λαών. Αυτή η καταστροφική πορεία μπορεί και πρέπει να σταματήσει:
1. με την απεξάρτηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης από την επιρροή των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής,
2. με την απογερμανοποίηση της Ευρώπης
3. με την αποκαπιταλιστικοποίηση των οικονομικών και των κοινωνικών θεσμών και δομών της και την αντικατάστασή τους από θεσμούς και δομές ήπιας και κοινωνικά ελεγχόμενης οικονομίας, και τέλος
4. με την ανάδειξη των δυνάμεων της Εργασίας, της Επιστήμης και του Πολιτισμού σε υποκείμενο της ιστορίας, εξέλιξη που θα καταστήσει και πάλι την Ευρώπη παράδειγμα προς μίμηση και ελπίδα ολόκληρης της εργαζόμενης ανθρωπότητας στον αγώνα της για κοινωνική ισότητα και για έναν καλύτερο ουμανιστικό, αμεσοδημοκρατικό και ειρηνικό κόσμο.
Οτιδήποτε άλλο θα είναι μια ακόμα ήττα του ευρωπαϊκού και του ανθρώπινου πολιτισμού».
* Και η Ελλάδα; Ποια η θέση της σε όλο αυτό το γίγνεσθαι;
- Από όσα προηγήθηκαν γίνεται φανερό ότι η πορεία της Ελλάδας είναι συνυφασμένη με την πορεία της Ευρώπης, αλλά όχι της σημερινής Ευρώπης υπό την ηγεσία του νεογερμανισμού και του συντηρητικού Διευθυντηρίου που είναι όργανο των μονοπωλίων και της καπιταλιστικής παγκοσμιοποίησης. Χρειαζόμαστε, όλοι οι ευρωπαϊκοί λαοί, αλλά και ολόκληρη η εργαζόμενη ανθρωπότητα μια άλλη προοδευτική, αντικαπιταλιστική, αντιηγεμονική Ευρώπη που θα εμποδίσει την καπιταλιστική παγκοσμιοποίηση και θα ματαιώσει τα σχέδια των ΗΠΑ για την παγκόσμια ηγεμονία τους.
Αλλά αυτή η άλλη Ευρώπη δεν μπορεί να είναι έργο κανενός μεσσία, καμιάς πρωτοπορίας, κανενός πολιτικού κόμματος και κανενός ηγέτη-σωτήρα, αλλά έργο των αυτενεργών δυνάμεων της Εργασίας, της Επιστήμης και του Πολιτισμού και σε τελική ανάλυση έργο του καθενός μας που θα σκέπτεται στη βάση ενός Ευρωπαϊκού Οράματος πυρήνας του οποίου θα είναι η διαχρονική αξία σύμφωνα με την ποία «μέτρο όλων των πραγμάτων είναι ο άνθρωπος» και όχι τα κέρδη των λίγων και θα ενεργεί στη βάση της αλήθειας των αιώνων και των λαών σύμφωνα με την οποία η κοινωνική ισότητα και η ελευθερία δεν χαρίζονται αλλά με αγώνες κατακτώνται. Η Ελλάδα με τον πολιτισμό της και με τους αγώνες της χάρισε στον κόσμο αυτή τη Γνώση-Δύναμη και αυτές τις αξίες που μπορούν και σήμερα να αναμετρηθούν με τη σκοταδιστική θεοκρατία και την καπιταλιστική βαρβαρότητα, για μια ανθρωποκεντρική κοινωνία και για μια ειρηνική ανθρωπότητα. Μόνο που αυτές τις αξίες οφείλει και η πνευματική ηγεσία, αντί να σιτίζεται στο πρυτανείο της εκάστοτε εξουσίας, να τις μεταλαμπαδεύει και η εκάστοτε ελληνική κυβέρνηση, αντί να γονατίζει για να σώσει τα οφίτσια της δοτής εξουσίας της, να τις μεταφέρει και να τις παλεύει όχι μόνο στα όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά και στα ζωντανά οργανωτικά κύτταρα των ευρωπαϊκών δυνάμεων της Εργασίας, της Επιστήμης και του Πολιτισμού.
ΕΡΝΤΟΓΑΝ ΚΑΙ «ΜΙΚΡΗ» ΤΟΥΡΚΙΑ
* Πώς εισπράττετε τις δηλώσεις Ερντογάν για τη χώρα μας το τελευταίο διάστημα; Σε τι αποβλέπουν κατά τη γνώμη σας;
- Η Τουρκία έχει αυτοεγκλωβιστεί στον εφιάλτη ενός νεόκοπου οθωμανισμού, εμπνευστής του οποίου είναι ένα κομμάτι του τούρκικου κεφαλαίου που επιδιώκει τη διεύρυνση του ζωτικού του χώρου σε βάρος όχι μόνο των γειτόνων του, αλλά και των μεγάλων δυνάμεων που έχουν συμφέροντα στην ευρύτερη περιοχή. Ο Ερντογάν είναι όργανο αυτής της μερίδας του τουρκικού κεφαλαίου και με εργαλείο την πιο συντηρητική θρησκευτική παράδοση του Ισλάμ, προσπαθεί πότε με τη μια και πότε με την άλλη μεγάλη δύναμη να κάνει την Τουρκία υποϊμπεριαλιστική περιφερειακή δύναμη, αλλά η πολιτική του αποδείχνεται αδιέξοδη γιατί η Τουρκία, αν και μεγάλη χώρα, είναι μικρή και ιδιαίτερα αναξιόπιστη για τον ρόλο που έχει επιλέξει. Αυτός είναι και λόγος που όταν πιέζεται από τις σε βάρος της εξελίξεις στη νοτιοανατολική πλευρά της, κάνει εμπρηστικές δηλώσεις σε βάρος της Ελλάδας κατά συνέπεια και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ενώ όταν δυσκολεύεται από τη βορειοδυτική πλευρά της επιχειρεί στρατιωτικά προς την αντίθετη κατεύθυνση, όπου βλέπει ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής ετοιμάζουν την ίδρυση κάποιου ανεξάρτητου κουρδικού κράτους, οπότε τρέχει να συμμαχήσει με τη Ρωσία.
Βέβαια αυτά τα πυροτεχνήματα δεν αποκλείεται, όταν τα πράγματα εξελιχθούν σε βάρος της Τουρκίας, ή αν οι δρώσες δυνάμεις στην περιοχή αδυνατίσουν όπως η σημερινή Ελλάδα, ή χαλαρώσουν όπως συμβαίνει με την Ευρωπαϊκή Ένωση, βλέπε περίπτωση κυπριακής τραγωδίας, να σπρώξουν τον Ερντογάν σε απόπειρες να καταλάβει με πόλεμο εδάφη γειτονικών χωρών. Προς το παρόν πάντως οι εμπρηστικές δηλώσεις του Ερντογάν γίνονται για εσωτερική κατανάλωση και παραπλάνηση του τουρκικού λαού από τα οικονομικά και κοινωνικά προβλήματά του. Σε κάθε περίπτωση και υπό τις παρούσες συνθήκες χρειάζεται επαγρύπνηση όχι μόνο της Ελλάδας, αλλά και της Ευρωπαϊκής Ένωσης μέλη της οποίας είναι η Κύπρος, η Ελλάδα και η Βουλγαρία και τα οποία οφείλει να προφυλάξει από κάθε εξωτερικό επιβολέα.
ΠΟΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗ
* Και η ανάπτυξη; Αυτή η περιβόητη λέξη που ακούγεται από κάθε κυβέρνηση τις τελευταίες δεκαετίες γιατί δεν έρχεται; Τι φταίει;
- Βέβαια όταν ακούμε τη λέξη ανάπτυξη από νεοφιλελεύθερους οικονομολόγους και πληρωμένους κονδυλοφόρους, τα όργανα της Ε.Ε., τον ΣΕΒ και την όποια κυβέρνηση θα πρέπει να γνωρίζουμε ότι όλοι τους εννοούν τη μεγέθυνση της όποιας παραγωγής άχρηστων πραγμάτων-εμπορευμάτων, όπως λ.χ. όπλων και υπηρεσιών εξουσίας των λίγων σε βάρος των πολλών και συνεπώς εννοούν μεγέθυνση των κερδών των καπιταλιστών και όχι τη βελτίωση των συνθηκών ζωής των εργαζόμενων, γιατί η εκμετάλλευση των εργαζόμενων συνεχώς εντείνεται, η ανεργία μεγαλώνει, το περιβάλλον καταστρέφεται ανεπανόρθωτα και οι απάνθρωποι και καταστροφικοί πόλεμοι συνεχίζονται για να κερδίζουν μέσω της καταστροφής και της πείνας τα μεγάλα στρατιωτικοβιομηχανικά συμπλέγματα. Όσοι, λοιπόν, μιλάνε για ανάπτυξη ψεύδονται γιατί γνωρίζουν ότι εκείνο που θα μπορούσε σε συνθήκες καπιταλισμού να συμβεί είναι η εντατικοποίηση της εκμετάλλευσης των εργαζόμενων και η αύξηση των κοινωνικών, περιφερειακών και εθνικών ανισοτήτων, με συνέπεια την εντατικοποίηση των ανταγωνισμών και των πολεμικών συγκρούσεων.
Όλοι οι σκεπτόμενοι άνθρωποι γνωρίζουν ότι ο καπιταλισμός
έφτασε τα όριά του και δεν μπορεί να προσφέρει στην ανθρωπότητα τίποτα πέρα από πόνο, δάκρυα και αίμα. Το κεφαλαιοκρατικό σύστημα παραγωγής μπήκε από τον προπερασμένο αιώνα στη φάση της γρήγορης παρακμής του και προσπαθεί να επιβιώσει καταστρέφοντας για να μπορεί να ξαναχτίσει όσα καταστρέφει για να αποφύγει τον θάνατό του. Γι’ αυτό δεν είναι λογικό να μιλάμε για καπιταλιστική ανάπτυξη και πολύ περισσότερο δεν είναι λογικό να περιμένουμε κάποια ανάπτυξη. Φρόνιμο και λογικό είναι να κατανοήσουμε ότι οι σύγχρονες επιστήμες και η αντίστοιχη τεχνολογία πρέπει να αποσπαστούν από το κεφάλαιο και να τεθούν υπό τον έλεγχο της αμεσοδημοκρατικά οργανωμένης κοινωνίας για να υπηρετήσουν τον άνθρωπο, την ίδια την κοινωνία, την ανθρωπότητα και τον ανθρώπινο πολιτισμό. Αυτός ο πλανήτης, το κοινό μας σπίτι μπορεί, παρά τις ψευτοθεωρίες ότι έφτασε στα όριά του, να θρέψει δέκα και είκοσι φορές περισσότερο πληθυσμό, φτάνει η παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών να μην γίνεται για τις εξουσίες και τους πολέμους, αλλά για τον άνθρωπο και να κατανέμεται δίκαια και ανάλογα με τις πραγματικές ανάγκες του καθενός μας. Είναι ολέθριο λάθος να θεωρούμε τα όρια του καπιταλισμού ως όρια του πλανήτη και της ανθρωπότητας. Γι’ αυτό πρέπει να επαναπροσδιορίσουμε την έννοια της προόδου, της ανάπτυξης και της παραγωγής με κέντρο τον άνθρωπο, τον πολιτισμό του και το μέλλον του και όχι με το κέρδος των λίγων που έφεραν το 99% της καταδυναστευόμενης εργαζόμενης ανθρωπότητας εναντίον του 1% που λυμαίνεται τον πλούτο του πλανήτη που τον παράγει το 99%. Αυτός ο επαναπροσδιορισμός θα μας οδηγήσει με βεβαιότητα στο συμπέρασμα της αναγκαιότητας για ριζική και καθολική αποκαπιταλιστικοποίηση του μυαλού μας, της οικονομίας, της κοινωνίας, της ανθρωπότητας.
* Σε ό,τι αφορά το ελληνικό μέλλον. Οι συνεχείς φόροι μπορούν να εγγυηθούν αντιμετώπιση της εκτεταμένης και παρατεταμένης κρίσης;
- Οι χώρες δεν νοούνται κυρίως ως γεωγραφικά μεγέθη, αλλά ως ανθρώπινα σύνολα και ως τέτοιες πορεύονται τον ιστορικό τους δρόμο, ανάλογα με τα οράματα, τις επιλογές και τους αγώνες των ανθρώπινων συνόλων που ορίζονται από τα κοινά τους πολιτισμικά χαρακτηριστικά. Το σημαντικό στην περίπτωσή μας είναι ποιος πραγματικά αποφασίζει για το μέλλον της Ελλάδας. Σε καπιταλιστικές συνθήκες και σε ταξικές κοινωνίες δεν αποφασίζουν οι λαοί, αλλά το κεφάλαιο, η λεγόμενη άρχουσα τάξη και οι εξωθεσμικοί και εξωγενείς προστάτες της οι επιλογές των οποίων διασφαλίζονται μέσω θεσμών, θεμελιωδών νόμων και αντίστοιχων οικονομικών και κοινωνικών δομών που προστατεύουν τις οικονομικές και κοινωνικές ανισότητες και εξαρτήσεις. Όλο αυτό το σύστημα λειτουργεί μέσω της λεγόμενης αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας η οποία διασφαλίζει το υφιστάμενο σύστημα με κάποια υποτιθέμενη λαϊκή νομιμοποίηση η οποία προκύπτει από τη χειραγωγημένη διαδικασία των ανά τετραετία τακτικών κοινοβουλευτικών εκλογών στις οποίες συγκρούονται κομματικές ιδεολογίες με κριτήριο ποιο από τα κόμματα θα υπηρετήσει καλύτερα το σύστημα του κεφαλαίου. Μιλάμε για μια ψευτοδημοκρατία που στην ουσία λειτουργεί ως δικτατορία του κεφαλαίου και των δυνάμεων που το προστατεύουν.
Σήμερα, στον 21ο αιώνα, γνωρίζουμε όλοι ότι η χώρα, κι όχι μόνο, πορεύεται από το κακό στο χειρότερο και το χειρότερο ότι πορεύεται χωρίς ένα αισιόδοξο μέλλον. Οι μέχρι τώρα διαχειριστές της χώρας κατάφεραν, υποθηκεύοντας ολόκληρο τον εθνικό μας πλούτο για εκατοντάδες χρόνια, να την φορτώσουν με τόσα χρέη που δεν θα μπορέσουν να εξοφληθούν ούτε από τις επόμενες δέκα γενεές, οι οποίες όμως δεν θα υπάρξουν και συνεπώς δεν θα μπορέσουν, γιατί η χώρα μας βρίσκεται σε πορεία δημογραφικής κατάρρευσης, πρόβλημα για το οποίο κανένας δεν νοιάζεται, και γιατί επιπλέον δεν θα μπορεί να οργανωθεί αντίστοιχης αποτελεσματικότητας οικονομία, αφού ο εθνικός μας πλούτος θα βρίσκεται στα χέρια των ληστρικών συμμοριών των λεγόμενων δανειστών μας.
Μέλλον για τη χώρα μας, για την Ευρώπη και την ανθρωπότητα μπορούν να εγγυηθούν μόνο οι πολιτικά αυτόνομες, ενωμένες και αλληλέγγυες δυνάμεις της Εργασίας, της Επιστήμης και του Πολιτισμού σε τοπική, εθνική, ευρωπαϊκή και οικουμενική κλίμακα.
Όσο ο καπιταλισμός συνεχίζει να υπάρχει με το απάνθρωπο και καταστροφικό του έργο, τόσο το μέλλον της ανθρωπότητας θα γίνεται όλο και πιο γκρίζο και περισσότερο εφιαλτικό. Όπου δεν υπάρχει παραγωγή αρκετού για τις ανθρώπινες και κοινωνικές ανάγκες κοινωνικού πλούτου οι εκμεταλλευτές και οι κυβερνήσεις τους θα φορτώνουν με τη βία τον πληθυσμό με φόρους, άμεσους και έμμεσους, γιατί αυτός είναι ο μόνος τρόπος για να συνεχίσουν την άδικη ανακατανομή του πλούτου υπέρ των λίγων και ισχυρών, πράγμα βέβαια που δεν θα αντιμετωπίζει την κρίση, αλλά θα τη βαθαίνει και θα την οξύνει. Στο ερώτημα μέχρι πού και μέχρι πόσο η απάντηση που δίνει η ιστορία είναι μέχρι να επαναστατήσουν οι κοινωνίες σε βάρος των εκμεταλλευτών τους, οπότε μπαίνει το άλλο ερώτημα ‘της ποιας επανάστασης’. Αλλά και σε αυτό το ερώτημα η ιστορία απαντά ‘εκείνης της επανάστασης που θα καταργεί τις οικονομικοκοινωνικές ανισότητες και θα αναδείχνει τις κοινωνίες σε υποκείμενα του κοινωνικού γίγνεσθαι, που θα παίρνει τη μορφή της Άμεσης Δημοκρατίας και της Αταξικής Κοινωνίας στο πλαίσιο ενός οικουμενικού ουμανιστικού πολιτισμού.