Πρώτες βοήθειες μετά από γλίστρημα και πέσιμο (πτώση). Η αρχή αντιμετώπισης R.I.C.E

του Κωνσταντίνου Λούβρου, M.D., medlabnews.gr

Τι πρέπει να κάνετε σε περίπτωση που εσείς ή κάποιος άλλος γλίστρησε και έπεσε;  Ανάλογα με το πιο σημείο του σώματος χτύπησε διαβάστε τι χρειάζεται να κάνετε.
Σε όλες τις περιπτώσεις απαιτείται η αρχή Rest Ice Compression Elevation (R.I.C.E.)
Είναι μία αρχή που αφορά την αντιμετώπιση τραυματισμών μαλακών μορίων.
Rest – Ανάπαυση - ξεκούραση ή σχετική ξεκούραση.
Ice –O πάγος έχει αναισθητική δράση και μας ανακουφίζει από τον πόνο, μειώνει το μελάνιασμα, την αιμορραγία…Ουσιαστικά τα αιμοφόρα αγγεία ψύχονται και έτσι έχουμε την σύσπαση τους.
Compression- Η περίδεση βοηθάει  να αποτραπεί το παραπάνω πρήξιμο και αιμορραγία. Θέλει προσοχή ώστε το σφύξιμο να μην είναι υπερβολικά έντονα …και σταματήσει τελείως την κυκλοφορία του αίματος στην συγκεκριμένη περιοχή του σώματος. Φυσικά το δένουμε ύστερα από την τοποθέτηση του πάγου.
Elevation – Ανυψώνουμε το τραυματισμένο σημείο ώστε να μειωθεί ο πόνος λόγω του περιορισμού του πρηξίματος.


Χτύπημα στο κεφάλι

Σε ελαφρύ κτύπημα έχουμε συνήθως μόνο αστεράκια και ένα καρούμπαλο, σε βαρύτερο μπορεί να υπάρξει σοβαρή διάσειση ή ακόμα και θάνατος. Κριτήριο σοβαρότητας μιας κάκωσης στο κεφάλι είναι η έστω και ολιγόλεπτη, απώλεια των αισθήσεων, που παραπέμπει σε διάσειση. Σε αυτή την περίπτωση πρέπει να γίνει μεταφορά του τραυματία σε νοσοκομείο. Εάν δεν υπάρχει αυτή η δυνατότητα, παρακολουθεί κανείς για τις επόμενες 24 ώρες την πιθανή εμφάνιση έντονου πονοκεφάλου, εμετού, λήθαργου ή επιληψίας. Φυσικά απαιτούνται (Rest Ice Compression Elevation) R.I.C.E. και ράμματα εφ' όσον υπάρχει ανοικτό τραύμα.


Κάκωση μεσοσπονδύλιου δίσκου

Ιδιαίτερα κινδυνεύει η περιοχή της μέσης στην οποία οι οσφυϊκοί σπόνδυλοι δέχονται τεράστια φορτία, ιδίως με τη σπονδυλική στήλη σε κάμψη, δηλαδή όταν σηκώνουμε βάρη σκυμμένοι. Κάποια φορά ακούμε ή νιώθουμε ένα ‘κρακ’. Όταν ο πόνος στη μέση είναι ξαφνικός και αντανακλά κατά μήκος του ενός από τα δυο πόδια, είναι πιθανόν να έχουμε πρόπτωση κάποιου δίσκου (δισκοκήλη). Παρ όλη τη δραματική εικόνα δεν είναι κάτι χειρουργικά επείγον - αυτό που χρειάζεται σε πρώτη φάση είναι ανάπαυση στο κρεβάτι σε οποιαδήποτε στάση ανακουφίζει τον πάσχοντα. Παρέχονται αντιφλεγμονώδη (με φαγητό), αναλγητικά, μυοχαλαρωτικά.

Κακώσεις ώμου

Η πιο δραματική κάκωση είναι το εξάρθρημα του ώμου, που οφείλεται συνήθως σε πτώση με το βραχίονα ανοικτό (χέρι ψηλά). Δυστυχώς, σπάνια μπορεί να αναταχθεί από μη ειδικό. Ο τραυματίας έχει αφόρητους πόνους και την αίσθηση ότι ο ώμος του έχει ‘βγεί’. Καμιά φορά, ειδικά εάν δεν είναι η πρώτη φορά που βγαίνει ο ώμος, ο ασθενής επιτυγχάνει μόνος του την ανάταξη. Διαφορετικά οι πρώτες βοήθειες είναι η χορήγηση του πιο δυνατού αναλγητικού που έχουμε στο σκάφος και η ανάρτηση του άκρου σε όποια θέση βολεύει τον τραυματία έως τη διακομιδή του σε νοσοκομείο.

Συχνότερο από το εξάρθρημα του ώμου είναι το εξάρθρημα της ακρωμιοκλειδικής άρθρωσης, το οποίο είναι αποτέλεσμα πτώσης πάνω στην ‘γωνιά’ του ώμου με τον βραχίονα ‘κλειστό’ (χέρι χαμηλά). Η διάγνωση είναι εύκολη καθόσον υπάρχει εμφανής παραμόρφωση με την άκρη της κλείδας να εξέχει προς τα επάνω. Το μόνο που απαιτείται είναι η ακινητοποίηση του άκρου με σάκο ανάρτησης. Ο πόνος μετά τις πρώτες 24 ώρες μειώνεται σημαντικά.

Συνιστώνται σάκος ανάρτησης, αναλγητικά, πάγο στην ακρωμιοκλειδική μόνο.


Κάταγμα πηχεοκαρπικής

Το κάταγμα της πηχεοκαρπικής (καρπού) είναι το συχνότερο από τα κατάγματα του άνω άκρου και οφείλεται συνήθως σε πτώση. Επειδή η διαφορά ανάμεσα σε ένα κάταγμα ή απλό διάστρεμμα στην περιοχή δεν είναι εύκολο να εκτιμηθεί από μη ειδικό, συνίσταται σε κάθε περίπτωση ακινητοποίηση του καρπού σε νάρθηκα έως ότου γίνει ακτινογραφία.

Απαραίτητη η παροχή R.I.C.E. και αναλγητικών.


Κακώσεις άκρας χείρας / δακτύλων

Τα κατάγματα και τα εξαρθρήματα των δακτύλων και των μετακαρπίων είναι επικίνδυνα. Συνήθως στις περιπτώσεις αυτές η διάγνωση είναι δυνατή δια γυμνού οφθαλμού, λόγω της ευκρινούς παραμόρφωσης. Στις περιπτώσεις που υπάρχει κάκωση τενόντων (ο ασθενής αδυνατεί να κουνήσει ένα δάκτυλο, ενώ μπορούμε εμείς να το κουνήσουμε παθητικά χωρίς πρόβλημα), ή νεύρων (υπάρχει υπαισθησία ή αναισθησία στο άγγιγμα σε τμήμα του χεριού). Συνήθως έχουμε και ανοιχτό τραύμα, το οποίο πρέπει να περιδέσουμε πριν τη μεταφορά σε νοσοκομείο. Το απλό κάταγμα δακτύλου μπορούμε να το ακινητοποιήσουμε συνδέοντας με στενές λωρίδες Leukoplast τις 3 φάλαγγες των δακτύλων με τις αντίστοιχες του διπλανού, έτσι ώστε να κινούνται μαζί. R.I.C.E., αναλγητικά.

Θλάσεις προσαγωγών

Το αποτέλεσμα της ταυτόχρονης στήριξης σε επιφάνειες που απομακρύνονται (από σκάφος σε dinghy ή ανάμεσα σε δυο σκάφη) είναι να ανοίξουν τα πόδια και να προκληθεί θλάση στους προσαγωγούς. Εκτός από τον πόνο στην περιοχή που μπορεί να επιμείνει και ένα μήνα, οι θλάσεις των προσαγωγών δεν δημιουργούν ιδιαίτερα προβλήματα. Απαιτούνται R.I.C.E., αντιφλεγμονώδη

Θλάση γαστροκνημίου - ρήξη Αχιλλείου τένοντα

Ο κλασικός μηχανισμός είναι απότομο sprint ή άλμα. Το αποτέλεσμα είναι συνήθως θλάση στο μυ της γάμπας (γαστροκνήμιος), αλλά σε κάποιες περιπτώσεις (τυπικά ηλικίες 40-50) μπορεί ο Αχίλλειος τένοντας να υποστεί ρήξη. Στην πρώτη περίπτωση νοιώθουμε ξαφνικά έντονο πόνο στη γάμπα, στη δεύτερη την αίσθηση ότι κάποιος μας κλώτσησε από πίσω. Θυμίζουμε R.I.C.E., αντιφλεγμονώδη / αναλγητικά, πατερίτσες

Κακώσεις γόνατος

Η συχνότερη κάκωση είναι η ρήξη του έσω πλάγιου συνδέσμου, που οφείλεται πάντοτε σε τραυματισμό και η ρήξη ενός των μηνίσκων, που μπορεί να οφείλεται και σε χρόνια επαναληπτική επιβάρυνση. Η κάκωση του έσω πλαγίου συνδέσμου οφείλεται συνήθως σε στραβοπάτημα ή πτώση κατά την οποία το γόνατο τσακίζει προς τα μέσα.

Η καταπόνηση του μηνίσκου, η οποία συχνά οδηγεί σε ρήξεις, συμβαίνει στη στάση του βαθέως καθίσματος, πολύ συχνή σε εργασίες του σκάφους. Οι ρήξεις μηνίσκων συχνά εμφανίζονται σαν πρήξιμο του γόνατος (ενδοαρθρική συλλογή υγρού - ύδαρθρος), ενώ σε κάποιες περιπτώσεις το σπασμένο κομμάτι μπορεί να μπλοκάρει την κίνηση του γόνατος. Αναγκαία: R.I.C.E. και αντιφλεγμονώδη / αναλγητικά


Κάκωση ποδοκνημικής

Συνήθως γίνεται από γλίστρημα στην σκάλα ή από παραπάτημα. Ανάλογα με την βαρύτητα της κάκωσης δημιουργείται διάστρεμμα (‘γύρισμα’ του αστραγάλου συνήθως προς τα μέσα με διάταση ή μερική ρήξη των έξω συνδέσμων) ή και κάταγμα ακόμη.

Και στις δυο περιπτώσεις εμφανίζεται οίδημα και πόνος άμεσα. Διαγνωστικά η διαφορά κατάγματος - διαστρέμματος είναι ότι συνήθως στο κάταγμα δεν είναι δυνατή η φόρτιση του σκέλους, ενώ στο διάστρεμμα μετά από λίγες δοκιμές ο τραυματίας μπορεί να πατήσει προσεκτικά χωρίς μεγάλο πόνο. Και σε αυτή την περίπτωση απαραίτητα R.I.C.E, αντιφλεγμονώδη / αναλγητικά, πατερίτσες

Κατάγματα άκρου πόδα / δακτύλων

Συνήθως προκαλούνται από χτύπημα των γυμνών δακτύλων σε προεξέχοντα αντικείμενα (έπιπλα, πόρτες, κ.λπ.). Τα κατάγματα των δακτύλων σπάνια χρήζουν ειδικής θεραπείας, πέρα από τοπική προστασία για τις 10 πρώτες ημέρες που ο πόνος είναι έντονος. Στο μεταξύ μπορεί κανείς να περπατά με το βάρος στην πτέρνα. Αντίθετα, τα κατάγματα που γίνονται λίγο πιο ψηλά, στα μετατάρσια ή στο κου-ντε-πιέ, χρήζουν ιατρικής αξιολόγησης. Έως ότου συμβεί αυτό, το σκέλος πρέπει να αποφορτιστεί με πατερίτσες. Για μια ακόμη φορά R.I.C.E., αντιφλεγμονώδη / αναλγητικά και πατερίτσες.