Όταν μιλούν οι αριθμοί (14). Δυο χρόνια ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ: Σε κάθετη πτώση ο Δείκτης Οικονομικού Κλίματος

Γράφει η Σοφία Βούλτεψη
Απογοητευτική υπήρξε για μια ακόμη φορά η έρευνα του Ιδρύματος Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ) που πρόσφατα δόθηκε στη δημοσιότητα. Σύμφωνα με αυτήν ο Δείκτης Οικονομικού Κλίματος υποχώρησε σημαντικά τον Φεβρουάριο, στις 92,9 μονάδες, φτάνοντας στο επίπεδο όπου βρέθηκε και τον Νοέμβριο του 2016. Υποχώρηση είχαμε στο Λιανεμπόριο, στις Υπηρεσίες, στις Κατασκευές, ενώ στην Καταναλωτική Εμπιστοσύνη, ο σχετικός δείκτης υποχώρησε κυρίως λόγω των αισθητά δυσμενέστερων προβλέψεων των νοικοκυριών για την οικονομική κατάστασή τους και για την οικονομική κατάσταση της χώρας. Επίσης, οι προβλέψεις για την ανεργία επίσης επιδεινώθηκαν, ενώ η πρόθεση για αποταμίευση παρέμεινε στο ιστορικά χαμηλό επίπεδο του Ιανουαρίου.

Μια έρευνα στις αντίστοιχες μελέτες του ΙΟΒΕ από το 2011 μέχρι σήμερα, δείχνει πόσο μεγάλη προσπάθεια έγινε και με πόση ευκολία η σημερινή κυβέρνηση την εξανέμισε. Θα διαπιστώσετε από τα στοιχεία που ακολουθούν (με έμφαση στα υπογραμμισμένα) ότι ο Δείκτης Οικονομικού Κλίματος άρχισε να υποχωρεί ήδη από το 2010, η κατάσταση κορυφώθηκε το 2011 και το 2012, ενώ σημάδια βελτίωσης έκαναν την εμφάνισή τους το 2013. Το 2014 ο Δείκτης κινείται σταθερά ανοδικά και η κατάσταση επιδεινώνεται δραματικά ήδη από την αρχή του 2015 με δραματικά αρνητική κορύφωση μετά την επιβολή των capital controls:

-11 Ιανουαρίου 2011. Περαιτέρω υποχώρηση σημείωσε ο Δείκτης Οικονομικού Κλίματος του ΙΟΒΕ το Δεκέμβριο 2010 και διαμορφώθηκε στις 65,6 μονάδες από 67,3 μονάδες που ήταν τον προηγούμενο μήνα.

-5 Απριλίου 2011. Κατά μία μονάδα υποχώρησε το Μάρτιο ο δείκτης οικονομικού κλίματος, μετά την ανάκαμψη των δύο προηγούμενων μηνών, διαμορφούμενος στις 78,4 μονάδες, σύμφωνα με την έρευνα οικονομικής συγκυρίας του ΙΟΒΕ.

-4 Μαΐου 2011. Ο Δείκτης Οικονομικού Κλίματος στην Ελλάδα υποχώρησε για δεύτερο κατά σειρά μήνα τον Απρίλιο και διαμορφώνεται στις 74,2 μονάδες, από 78,4 μονάδες, σύμφωνα με τα αποτελέσματα της σχετικής έρευνας του ΙΟΒΕ. Η νέα πτώση εκπορεύεται από την επιδείνωση του κλίματος κυρίως σε Βιομηχανία και Λιανικό Εμπόριο, ενώ και στην πλευρά της ζήτησης σημειώνεται πτώση στην καταναλωτική εμπιστοσύνη. Ο δείκτης οικονομικού κλίματος ουσιαστικά βρίσκεται στα περυσινά επίπεδα, γεγονός που υποδηλώνει ότι ένα χρόνο μετά την προσφυγή στον ευρωπαϊκό μηχανισμό στήριξης, οι προσδοκίες επιχειρήσεων και καταναλωτών δεν έχουν βελτιωθεί.

-4 Οκτωβρίου 2011. Εξαιρετικά κρίσιμη παραμένει σήμερα η κατάσταση της ελληνικής οικονομίας, μετά την ένταξη της χώρας στο μηχανισμό διάσωσης το Μάιο του 2010, όπως τονίζει το Ίδρυμα Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ) στην τριμηνιαία έκθεσή του για την εγχώρια οικονομία. Όπως επισημαίνεται στην έκθεση, στον δημοσιονομικό τομέα, οι αρνητικές εξελίξεις του πρώτου εξαμήνου συνεχίστηκαν και στο οκτάμηνο (Ιανουάριος-Αύγουστος).

-21 Δεκεμβρίου 2011. Κόλαφος για την κυβέρνηση είναι η έκθεση του ΙΟΒΕ για την ελληνική οικονομία, καταγράφοντας αποκλίσεις και δυσμενείς προβλέψεις.

-3 Απριλίου 2012. Ζοφερές προβλέψεις περιλαμβάνει η τριμηνιαία έκθεση του ΙΟΒΕ. Όπως αναφέρεται, θεωρείται επιβεβλημένη η αναθεώρηση του φετινού προϋπολογισμού, λόγω της δυστοκίας στη συλλογή εσόδων και της μεγάλης ύφεσης.

-10 Ιουλίου 2012. Σε δυσμενή αναθεώρηση των προβλέψεών του για την πορεία της ελληνικής οικονομίας το 2012 προχώρησε το Ινστιτούτο Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών ΙΟΒΕ. Οι καταναλωτικές δαπάνες των νοικοκυριών προβλέπεται να δεχθούν πρόσθετες πιέσεις προερχόμενες κυρίως από τις εξελίξεις στην αγορά εργασίας, τη συνεχή άνοδο της ανεργίας, τη πτώση αμοιβών μετά τις ρυθμίσεις για το μισθολογικό κόστος στο δεύτερο μνημόνιο.

-10 Ιανουαρίου 2013. Σε τροχιά ύφεσης θα παραμείνει η ελληνική οικονομία και το 2013, σύμφωνα με το Ίδρυμα Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ), το οποίο προβλέπει πως οι τριμηνιαίοι ρυθμοί μεταβολής του ΑΕΠ θα εισέλθουν σε θετική περιοχή από το τέλος του 2013 ή τις αρχές του 2014.

-13 Ιανουαρίου 2014. Από τα συνολικά πλέον αποτελέσματα του έτους (2013) είναι φανερό ότι μετά τη σταδιακή βελτίωση του δείκτη από τα μέσα του 2012 και τη σημαντική ανάκαμψη των προσδοκιών στο πρώτο εξάμηνο του 2013, κατά το δεύτερο εξάμηνο του έτους που μόλις ολοκληρώθηκε, ο δείκτης σταθεροποιείται στα επίπεδα των 90-91 μονάδων, με αμελητέα μηνιαία διακύμανση. Σύμφωνα με το ΙΟΒΕ, η σταθεροποίηση αυτή συγκλίνει και με τη σταδιακή εξασθένιση της ύφεσης, που αποτυπώνεται και στα επίσημα μακροοικονομικά στοιχεία και αντανακλά την άμβλυνση της μεγάλης απαισιοδοξίας που προηγουμένως κυριαρχούσε στις προσδοκίες πολιτών και επιχειρήσεων.

-30 Ιανουαρίου 2014. Κάμψη της ανεργίας, για πρώτη φορά από το 2008, προβλέπει η τριμηνιαία έκθεση για την ελληνική οικονομία του ΙΟΒΕ εκτιμώντας ότι θα διαμορφωθεί το 2014 σε 26%, από εκτίμηση για 27,3% το 2013. H υποχώρηση της ανεργίας οφείλεται στην τόνωση επενδυτικής δραστηριότητας και την αύξηση των εξαγωγών ενώ τη διευκολύνουν οι αλλαγές στην αγορά εργασίας την τελευταία διετία, σύμφωνα με το ΙΟΒΕ. Αναφορικά με την ανάπτυξη, η κεντρική πρόβλεψη του ΙΟΒΕ για το 2014 κάνει λόγο για έτος καμπής για την ελληνική οικονομία το 2013, και προϋποθέσεις για τη λήξη της παρατεταμένης ύφεσης το 2014.

-16 Απριλίου 2014. Σταθεροποίηση του προϊόντος της ελληνικής οικονομίας το 2014 και πιθανή μικρή αύξησή του, καθώς και αποκλιμάκωση της ανεργίας στο 26%, μια μονάδα χαμηλότερα από το προηγούμενο έτος, για πρώτη φορά από το 2008, προβλέπεται από το ΙΟΒΕ, στην τελευταία τριμηνιαία έκθεσή του για την ελληνική οικονομία. Ειδικότερα για την ανεργία εκτιμάται ότι η αποκλιμάκωση θα προέλθει από την αναθέρμανση της παραγωγικής δραστηριότητας και διευκολύνεται από τις διαρθρωτικές αλλαγές στην αγορά εργασίας την τελευταία διετία, στις οποίες προστέθηκαν πρόσφατα όσες αποφασίστηκαν από τις διαπραγματεύσεις με την τρόικα (πχ μείωση των ασφαλιστικών εισφορών κατά 3,9%). Στις θετικές εξελίξεις στο τελευταίο τρίμηνο αναφορικά με την ελληνική οικονομία, σύμφωνα με τον ΙΟΒΕ, συγκαταλέγονται το υψηλό πρωτογενές πλεόνασμα, νωρίτερα του αναμενόμενου, η προώθηση διαρθρωτικών αλλαγών σε αγορές προϊόντων και υπηρεσιών, οι αλλαγές στην πράξη και όχι «στα χαρτιά» και η μη λήψη πρόσθετων μέτρων το 2014.

-2 Ιουνίου 2014. Σε ανοδική τροχιά επανήλθε τον Μάιο ο δείκτης οικονομικού κλίματος έπειτα από τη μικρή διόρθωση του Απριλίου και διαμορφώθηκε στις 99,1 (από 95,4) μονάδες. Σύμφωνα με έρευνα οικονομικής συγκυρίας του Ιδρύματος Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ), αυτή είναι η καλύτερη επίδοση των τελευταίων έξι ετών και πιστοποιεί ότι παγιώνονται οι προσδοκίες σταθεροποίησης της οικονομίας. Στους επιμέρους τομείς της οικονομίας, οι τάσεις είναι εν γένει θετικές: οι επιχειρηματικές προσδοκίες στις υπηρεσίες, στη βιομηχανία και το λιανικό εμπόριο βελτιώνονται, ενώ στις κατασκευές κυριαρχεί η σταθερότητα. Η καταναλωτική εμπιστοσύνη ανακάμπτει για τρίτο κατά σειρά μήνα, στα λιγότερο αρνητικά επίπεδα της τελευταίας τετραετίας, καθώς αμβλύνονται σημαντικά οι απαισιόδοξες προβλέψεις για την εξέλιξη της ανεργίας. Άλλωστε, σύμφωνα με τον ΙΟΒΕ, φαίνεται να διακόπτεται η άνοδος της ανεργίας, με αναιμικές όμως -για την ώρα- ενδείξεις τόνωσης της απασχόλησης.

Και αρχίζει το «πανηγύρι»…

-21 Οκτωβρίου 2014. Με την τριμηνιαία έκθεσή του, το ΙΟΒΕ υπογραμμίζει την ανάγκη να μην τεθεί σε κίνδυνο η εξισορρόπηση της οικονομίας. Στην έκθεση αναφέρεται ότι η ήπια ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας κατά το τρέχον εξάμηνο, προερχόμενη κυρίως από δραστηριότητες έντασης εργασίας, όπως αυτές στον τομέα του τουρισμού και της εστίασης, θα συνεχίσει να ασκεί περιοριστικές πιέσεις στην ανεργία, τουλάχιστον έως και το τρίτο τρίμηνο.

-29 Ιανουαρίου 2015. «Η πορεία του οικονομικού κλίματος, που καταγράφει συστηματικά το ΙΟΒΕ, παρουσίασε σημαντική επιδείνωση κατά τον προηγούμενο μήνα, γεγονός ασυνήθιστο για προεκλογική περίοδο, καθότι σε αυτές τις περιόδους οι προσδοκίες συνήθως βελτιώνονται. Από τις αρχές του 2015, σταδιακή μείωση του ρυθμού, επενδύσεων, χειροτέρευση των όρων χρηματοδότησης και καθυστερήσεις αναφορικά με τη συλλογή φόρων και πίεση στην εκτέλεση του προϋπολογισμού», εντοπίζει το ΙΟΒΕ, με αφορμή την δημοσιοποίηση της τριμηνιαίας έκθεσης για την οικονομία.

-4 Μαΐου 2015. Επιδεινώνεται σημαντικά τον Απρίλιο ο δείκτης οικονομικού κλίματος στην Ελλάδα σε σχέση με τον Μάρτιο και διαμορφώνεται στις 92,7 (από 96,8) μονάδες, σύμφωνα με έρευνα οικονομικής συγκυρίας του ΙΟΒΕ. Σύμφωνα με το ΙΟΒΕ, «καθοριστική είναι για το δείκτη η πτώση σχεδόν 10 μονάδων που καταγράφεται στην καταναλωτική εμπιστοσύνη, καθώς η πολύ μεγάλη αύξηση που είχε σημειωθεί μετεκλογικά το Φεβρουάριο ήδη περιορίζεται στο μισό. Είναι φανερό ότι η διατήρηση της αβεβαιότητας αναφορικά με τη συνέχιση της χρηματοδότησης της ελληνικής οικονομίας και το περιεχόμενο μιας δυνητικής συμφωνίας με τους εταίρους και δανειστές, περιορίζει την αρχική μετεκλογική αισιοδοξία που είχε καταγραφεί στα νοικοκυριά, και όχι στις επιχειρήσεις. Η εξέλιξη του δείκτη προοιωνίζεται αρνητική και στο ρυθμό μεταβολής της οικονομικής δραστηριότητας ενώ είναι λογικό ότι, όσο διατηρείται η αβεβαιότητα για μια δυνητική συμφωνία, θα επηρεάζεται και το γενικότερο οικονομικό κλίμα.

-Ιούλιος 2015. Σφοδρή επιδείνωση του οικονομικού κλίματος στην Ελλάδα, με ισχυρή εξασθένιση των επιχειρηματικών προσδοκιών αλλά και της καταναλωτικής εμπιστοσύνης, δείχνει ο Δείκτης Οικονομικού Κλίματος που καταρτίζει το ΙΟΒΕ.

Ο δείκτης επιδεινώθηκε για πέμπτο συνεχόμενο μήνα τον Ιούλιο, υποχωρώντας στις 81,3 μονάδες από 90,7 τον Ιούνιο, καταγράφοντας τη χαμηλότερη επίδοση του δείκτη από τον Οκτώβριο του 2012. Σύμφωνα με το ΙΟΒΕ, η αρνητική εξέλιξη είναι αποτέλεσμα της έντονης επιδείνωσης των επιχειρηματικών προσδοκιών σε όλους τους τομείς, αλλά και της νέας, σημαντικής υποχώρησης της καταναλωτικής εμπιστοσύνης. Η εξέλιξη αυτή είναι το αναμενόμενο αποτέλεσμα των δυσμενών και ακραίων οικονομικών εξελίξεων που ακολούθησαν μετά το δημοψήφισμα του Ιουλίου, της επιβολής κεφαλαιακών ελέγχων στο τραπεζικό σύστημα και της διευρυμένης πολιτικής αβεβαιότητας, αναφέρει το ΙΟΒΕ. Η πραγματική επίδραση των κεφαλαιακών ελέγχων - που είναι γεγονός πρωτόγνωρο για τη σύγχρονη ελληνική οικονομία - δεν είναι δυνατόν να αποτιμηθεί σήμερα, καθώς είναι ένα φαινόμενο που ακόμα εξελίσσεται. Είναι βέβαιο όμως ότι προστίθεται επιβαρυντικά σε μια ήδη συρρικνούμενη οικονομική δραστηριότητα και οδηγεί σε εμβάθυνση της ύφεσης και γενικότερα της κρίσης.

-Σεπτέμβριος 2015. Στις 83,1 μονάδες (από 81,3 τον Ιούλιο και 75,2 τον Αύγουστο), κινήθηκε ο δείκτης οικονομικού κλίματος στην Ελλάδα τον Σεπτέμβριο, μια επίδοση ωστόσο που είναι η δεύτερη χαμηλότερη από τον Νοέμβριο του 2012, όπως σημειώνει το ΙΟΒΕ. Όμως, σύμφωνα με το ΙΟΒΕ, η έντονη διαταραχή που προκάλεσαν στην οικονομία η ακραία αβεβαιότητα και η επιβολή των κεφαλαιακών ελέγχων οδήγησε σε σφοδρή επιδείνωση των επιχειρηματικών προσδοκιών και της καταναλωτικής εμπιστοσύνης τον Ιούλιο και τον Αύγουστο. Η καταναλωτική εμπιστοσύνη υποχωρεί εκ νέου, στη χαμηλότερη επίδοση της τελευταίας τριετίας.

-Ιανουάριος 2016. Στις 91,6 μονάδες διαμορφώθηκε ο Δείκτης Οικονομικού Κλίματος στην Ελλάδα τον Ιανουάριο, από 87,1 μονάδες τον προηγούμενο μήνα, σε επίδοση όμως χαμηλότερη έναντι της αντίστοιχης περυσινής (95,9 μονάδες). Η καταναλωτική εμπιστοσύνη εξασθενεί, καθώς οι προβλέψεις για τα οικονομικά των νοικοκυριών στο επόμενο 12μηνο επιδεινώνονται σημαντικά.  Ουσιαστικά φαίνεται να προεξοφλούνται αρνητικές εξελίξεις στο οικογενειακό εισόδημα, εκτός των άλλων, και λόγω των παρεμβάσεων που αναμένονται στο τομέα της κοινωνικής ασφάλισης. Αξίζει μάλιστα να σημειωθεί ότι ο δείκτης καταναλωτικής εμπιστοσύνης βρίσκεται σχεδόν 15 μονάδες χαμηλότερα της αντίστοιχης περυσινής επίδοσης.

-Φεβρουάριος 2016. Η καθυστέρηση στην ολοκλήρωση της αξιολόγησης, οι τριβές στην εφαρμογή των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων και οι φορολογικές επιβαρύνσεις, ενισχύουν την αβεβαιότητα και αναχαιτίζουν τις επενδυτικές πρωτοβουλίες. Αυτό αναφέρει στο μηνιαίο δελτίο οικονομικής συγκυρίας το ΙΟΒΕ, επισημαίνοντας ότι ο Δείκτης Οικονομικού Κλίματος στην Ελλάδα επιδεινώνεται τον Φεβρουάριο. Έτσι πλέον διαμορφώνεται στις 89 (από 91,6) μονάδες, σε επίδοση πολύ πάντως χαμηλότερη έναντι της αντίστοιχης περυσινής (98,8 μονάδες). Η πτώση του δείκτη είναι κυρίως αποτέλεσμα των αισθητά μειωμένων προσδοκιών στις Υπηρεσίες, αλλά και της επιδείνωσης της καταναλωτικής εμπιστοσύνης, η οποία πλέον διαμορφώνεται στο δυσμενέστερο επίπεδό της από τον Σεπτέμβριο του 2013.  Η καθυστέρηση στην ολοκλήρωση της αξιολόγησης, οι τριβές στην εφαρμογή των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων και οι φορολογικές επιβαρύνσεις, ενισχύουν την αβεβαιότητα και αναχαιτίζουν τις επενδυτικές πρωτοβουλίες. Ειδικά ως προς τους καταναλωτές λογικά αρχίζει να αξιολογείται αρνητικά πλέον και η διαχείριση της προσφυγικής κρίσης ως παράγοντας που επηρεάζει δυσμενώς και τις προσδοκίες για το οικονομικό περιβάλλον.

-5 Μαΐου 2016. Αμετάβλητος παρέμεινε τον Απρίλιο ο δείκτης οικονομικού κλίματος στην Ελλάδα, καθώς διαμορφώθηκε στις 90,3 μονάδες από 90,1 μονάδες τον προηγούμενο μήνα. Όπως επισημαίνεται στην έρευνα οικονομικής συγκυρίας του ΙΟΒΕ, ακόμα όμως κινείται σε επίδοση που υστερεί σημαντικά έναντι της αντίστοιχης περυσινής (93,3 μονάδες). «Η καταναλωτική εμπιστοσύνη συνεχίζει να υποχωρεί, σημειώνοντας νέο χαμηλό των τελευταίων 3,5 ετών.

-1 Ιουνίου 2016. Στις 89,7 μονάδες υποχώρησε τον Μάιο ο Δείκτης Οικονομικού  στην Ελλάδα από 90,3 μονάδες, σε επίδοση χαμηλότερη και έναντι της αντίστοιχης περυσινής (92 μονάδες). Όπως επισημαίνεται στην έρευνα οικονομικής συγκυρίας του ΙΟΒΕ, «η εξέλιξη αυτή είναι αποτέλεσμα κυρίως της ενίσχυσης της απαισιοδοξίας στον τομέα της Βιομηχανίας, καθώς στους υπόλοιπους τομείς σημειώνεται σταθερότητα ή μικρή βελτίωση.

-1 Ιουλίου 2016. Ο Δείκτης Οικονομικού Κλίματος στην Ελλάδα παρέμεινε αμετάβλητος τον Ιούνιο στις 89,7 μονάδες, σε επίδοση πάντως σημαντικά χαμηλότερη έναντι της αντίστοιχης περυσινής (91,2 μονάδες), σύμφωνα με την Έρευνα Οικονομικής Συγκυρίας του ΙΟΒΕ.

-1 Αυγούστου 2016. Οριακή βελτίωση του οικονομικού κλίματος αλλά και μικρή επιδείνωση της καταναλωτικής εμπιστοσύνης καταγράφεται σε μηνιαία έρευνά που εκπονεί το Ίδρυμα Οικονομικών και Βιομηχανικών Μελετών (ΙΟΒΕ). Συγκεκριμένα, όπως επισημαίνεται στην έρευνα, ο Δείκτης Οικονομικού Κλίματος στην Ελλάδα ανακάμπτει ελαφρά τον Ιούλιο, κινούμενος στις 90,9 (από 89,7) μονάδες, σε επίδοση υψηλότερη έναντι της αντίστοιχης περυσινής (82,1 μονάδες), όταν όμως είχαν επιβληθεί οι κεφαλαιακοί έλεγχοι στην οικονομία και είχε συμφωνηθεί με τους εταίρους ένα νέο πρόγραμμα οικονομικής στήριξης.

-29 Σεπτεμβρίου 2016. Υποχώρησε τον Σεπτέμβριο στην Ελλάδα ο Δείκτης Οικονομικού Κλίματος σύμφωνα με τα αποτελέσματα έρευνας που ανακοίνωσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Ο ESI μειώθηκε στις 91,4 μονάδες από τις 92,5 μονάδες τον Αύγουστο, που ήταν και το υψηλότερο επίπεδο του τελευταίου 12μήνου.

-29 Νοεμβρίου 2016. Ο Δείκτης Οικονομικού Κλίματος στην Ελλάδα υποχώρησε τον Νοέμβριο στις 92,4 μονάδες από 93,8 μονάδες τον Οκτώβριο, σύμφωνα με τα αποτελέσματα έρευνας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Ο δείκτης του Νοεμβρίου είναι ο τρίτος υψηλότερος στο τελευταίο 12μηνο, μετά από αυτόν του Οκτωβρίου και του Αυγούστου (92,5 μονάδες).

-1 Μαρτίου 2017. Μετά από την πρόσκαιρη σταθεροποίησή του στις 95,1 μονάδες στην αρχή του τρέχοντος έτους, ο Δείκτης Οικονομικού Κλίματος που εκπονεί το Ίδρυμα Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ) υποχωρεί σημαντικά τον Φεβρουάριο, στις 92,9 μονάδες, φτάνοντας στο επίπεδο όπου βρέθηκε και τον προηγούμενο Νοέμβριο. Σημαντική κάμψη σημειώνεται και στην καταναλωτική εμπιστοσύνη, η οποία πλησιάζει το επίπεδο του Απριλίου πέρυσι, που ήταν και το χαμηλότερο από τον Αύγουστο του 2013. Το αβέβαιο οικονομικό περιβάλλον, κυρίως λόγω της παρατεταμένης αξιολόγησης του προγράμματος, καθώς και η συνεχής αναβολή πιθανών θετικών επιδράσεων που μπορούν να αναμένονται μετά την ολοκλήρωσή της στις συνθήκες ρευστότητας και την αγορά εργασίας, οδηγούν τις επιχειρήσεις σε επί τα χείρω αναθεώρηση του προγραμματισμού τους για το τρέχον έτος. Στην Καταναλωτική Εμπιστοσύνη, ο σχετικός δείκτης υποχώρησε κυρίως λόγω των αισθητά δυσμενέστερων προβλέψεων των νοικοκυριών για την οικονομική κατάστασή τους και για την οικονομική κατάσταση της χώρας. Οι προβλέψεις για την ανεργία επίσης επιδεινώθηκαν, αλλά ήπια, ενώ η πρόθεση για αποταμίευση παρέμεινε στο ιστορικά χαμηλό επίπεδο του Ιανουαρίου.