Τοποθέτηση βουλ. Μερόπης Τζούφη στο νόμο για την Ανώτατη Εκπαίδευση

Κύριε Πρόεδρε, κυρίες & κύριοι Υπουργοί, αγαπητοί συνάδελφοι,

Η σημερινή νομοθετική μας πρωτοβουλία κατηγορήθηκε σε διάφορα επίπεδα ήδη πριν υπάρξει στην τελική της μορφή και πολύ πριν έρθει για επεξεργασία και ψήφιση στη Βουλή, με στόχο την απόσυρση της. Η διάθεση απαξίωσης του νομοσχεδίου ως σκοταδιστικού και οπισθοδρομικού καθώς και του ίδιου του υπουργού απέτυχε  και γι’ αυτό  χθες ο ένας εκ των αντιπροέδρων της ΝΔ εξέφρασε τη δυσφορία του για τη χαλάρωση της  έξωθεν πίεσης που μας επιτρέπει να περάσουμε τις «παρωχημένες ιδεοληψίες» μας.

Επανήλθε σήμερα ο Πρόεδρός της ΝΔ με «τα ακοστολόγητα άρθρα από το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους «κλείνοντας και πάλι το μάτι» στους θεσμούς για παρέμβαση την ύστατη ώρα. Προ βεβαίως του διαφαινόμενου αδιεξόδου της πίεσης του, δήλωσε ότι θα καταργήσει το νόμο, όταν έρθει «εν τη βασιλεία» του, δηλαδή στη διακυβέρνηση της χώρας, που όμως δε γίνεται ευτυχώς «κληρονομικώ δικαίω» αλλά δια της κρίσης του ελληνικού λαού και γι΄αυτό θα πρέπει να περιμένει ακόμη πολύ...

Κατηγορηθήκαμε ότι «ξηλώνουμε» το «Νόμο Διαμαντοπούλου»(προ του οποίου κατά τον κ. Μανιάτη δεν υπήρξε σωστό πανεπιστήμιο, αν και άλλοι σύντροφοι του και η κ. Γεννηματά αναφέρθηκαν –ακροθιγώς βέβαια- στον νόμο του 1982, που πράγματι αποτέλεσε τομή για τα ιδρύματα, ως αποτέλεσμα και των αγώνων του τότε ρωμαλέου  φοιτητικού και πανεπιστημιακού κινήματος). Για το νόμο αυτό που ψηφίστηκε πράγματι με ευρεία πλειοψηφία  έγινε προσπάθεια επιμελώς να  αποκρυβεί (εάν και σήμερα έχει αυτό αποκαλυφθεί) ότι αντιμετώπισε την απαξίωση από την ακαδημαϊκή κοινότητα και ουσιαστικά δεν εφαρμόστηκε. Ένα χρόνο μετά με κατεπείγουσα διαδικασία αντικαταστάθηκε από το Νόμο Αρβανιτόπουλου.

Ενδεικτικά παραδείγματα δυσλειτουργίας του περίφημου αυτού νόμου αποτέλεσαν τα Συμβούλια Ιδρύματος, που δεν λειτούργησαν παρά μόνο στην κατεύθυνση του αποκλεισμού των αντίθετων ιδεολογικά υποψηφίων προς αυτόν. Περιέργως δεν είχε εκτιμηθεί τότε ότι  έθιγαν το αυτοδιοίκητο, που το θυμήθηκαν τώρα, για  τα ιδρυόμενα από εμάς Ακαδημαϊκά Συμβούλια Ανώτατης Εκπαίδευσης και Έρευνας, στα οποία αντιπροσωπεύονται όλα τα τμήματα των Ιδρυμάτων και υπάρχει διασύνδεση με την περιφέρεια και τους κοινωνικούς φορείς,  βάζοντας μάλιστα και θέμα αντισυνταγματικότητας.

2ο παράδειγμα αποτελούσαν οι υπερεξουσίες των μονοπρόσωπων οργάνων, αφού ο στόχος του νόμου - κατά δήλωση της Υπουργού - ήταν να αλλάξει το DNA των πανεπιστημίων (δηλαδή το DNA της δημοκρατίας) και μας εγκαλούν τώρα για κομματοκρατία επειδή επιλέγουμε να εκφραστεί η όσο το δυνατόν μεγαλύτερη αντιπροσωπευτικότητα των απόψεων στα όργανα διοίκησης των ΑΕΙ, με την εκλογή Αντιπρυτάνεων ξεχωριστά και με μονοσταυρία και με  τη συμμετοχή  φοιτητών και των εργαζομένων που επανέρχεται με λελογισμένο τρόπο.

3ο παράδειγμα αποτελεί η κατάργηση του Τμήματος ως βασικής ακαδημαϊκής μονάδας, του κυττάρου που πρέπει να λαμβάνονται δημοκρατικά όλες οι αποφάσεις και το οποίο συνέχιζε να λειτουργεί άτυπα γιατί αλλιώς θα παρέλυαν όλες οι βασικές λειτουργίες του Πανεπιστημίου, μέχρι να το επαναφέρει  εσπευσμένα μετά από 1 χρόνο  ο νόμος Αρβανιτόπουλου.

4ο παράδειγμα, οι εκλογές των μελών ΔΕΠ με κλειστά εκλεκτορικά ( 7μελή με δυνατότητα εκλογής με 4 θετικούς ψήφους) ή τα εκλεκτορικά express που χρειάστηκαν πλειάδα μεταβολών και ρυθμίσεων μέχρι σήμερα, προς αποκατάσταση στοιχειώδους ακαδημαϊκότητάς.

Στη συνέχεια κατηγορηθήκαμε για υποβάθμιση των μεταπτυχιακών σε μια συζήτηση που περιστρέφεται - φυσικά - γύρω από τα δίδακτρα, αποσιωπώντας πως υπάρχουν εξαιρετικά προγράμματα δίχως τέλη φοίτησης. Ακούστηκε από τον κ. Θεοχαρόπουλο ότι τα μεταπτυχιακά χωρίς δίδακτρα είναι λαϊκισμός, πραγματικά εξαιρετικά ενδιαφέρουσα άποψη. Το Ε.Μ.Π., το Παν/μιο Ιωαννίνων και το Πάντειο είναι φορείς λαικισμού, όταν παρέχουν προγράμματα απολύτως δωρεάν και που τα εμπιστεύονται οι ελληνικές οικογένειες για τις σπουδών των παιδιών τους και οι διεθνείς κατατάξεις των πανεπιστημίων τα τοποθετούν πολύ υψηλά; Επίσης είναι άραγε λαϊκιστικές παροχές τα δωρεάν μεταπτυχιακά που παρέχονται στα πανεπιστήμια της Γερμανίας, της Αυστρίας, της Φινλανδίας, της Σουηδίας και της Δανίας;

Και μια παρατήρηση που δεν επισημάνθηκε κατά τη γνώμη μου επαρκώς για την   ποιότητα σπουδών που παρέχεται  στα Μεταπτυχιακά Προγράμματα.
Σύμφωνα με τα δημοσιεύματα  σε ακριβό περιζήτητο  μεταπτυχιακό Πανεπιστημίου της Αθήνας, με 12.000 ευρώ δίδακτρα το χρόνο, υπάρχουν περιπτώσεις καθηγητών που δηλώνουν από 8 έως 12 μεταπτυχιακά μαθήματα σε διαφορετικά μάλιστα προγράμματα σπουδών.
Πώς αλήθεια μπορεί  να διασφαλιστεί η ποιότητα των σπουδών  από τον ¨άριστο¨ επικεφαλής του μεταπτυχιακού που διδάσκει  σε τόσα μεταπτυχιακά, ενώ ταυτόχρονα οφείλει να  διδάξει σε προπτυχιακό  επίπεδο, να συμμετέχει και να καθοδηγεί ερευνητικά προγράμματα  και ταυτόχρονα συχνά να κάνει και  ελεύθερο επάγγελμα για να μην απολέσει τις δεξιότητές του;
Για αυτό δε σας άκουσα να λέτε κάτι. Πως είναι δυνατόν μόνον ένας άνθρωπος να ανταποκριθεί σε όλα αυτά τα καθήκοντα ; Ποιοι είναι λοιπόν αυτοί που κάνουν το διδακτικό έργο; Μήπως είναι οι  στρατοί των διδακτορικών φοιτητών που εξαρτώνται από τους καθηγητές και κάνουν τα μαθήματα στη θέση τους, αμισθί ή με  «κάτι» για τον κόπο τους; Μήπως  οι λίγοι αυτοί καθηγητές  είναι η άριστη μειοψηφία που υπερασπίζεστε και που απειλούν ότι θα κλείσουν τα μεταπτυχιακά;

Λέτε ακόμη: γιατί να χρειάζεται ρύθμιση για τους οικονομικά αδύνατους αφού μπορούν να πάρουν υποτροφίες ή  και δάνεια και να συνεχίσουν τις σπουδές τους όπως γίνεται σε όλο τον κόσμο; Τι δείχνουν τα δεδομένα; H έκθεση του Κέντρου ανάπτυξης Εκπαιδευτικής πολιτικής της ΓΣΕΕ για το 2008 στην πατρίδα μας διαπιστώνει ότι οι μη φτωχοί που έχουν τελειώσει μεταπτυχιακό είναι 24 φορές περισσότεροι από τους αντίστοιχους φτωχούς. Από την άλλη μεριά το αγγλοσαξονικό μοντέλο, ότι δηλαδή ένας  ικανός αριθμός υποτροφιών  από τα πανεπιστήμια, εγγυάται ίσες ευκαιρίες, έχει καταρρεύσει όπως αποδεικνύεται μέσω πολλών δημοσιεύσεων. Τα τελευταία 30 χρόνια τόσο στις ΗΠΑ όσο και στη Μ. Βρετανία, η εκπαιδευτική ανισότητα έχει μεγεθυνθεί, με άμεσο αποτέλεσμα τη μείωση της κοινωνικής κινητικότητας ενώ επιπρόσθετα στις ΗΠΑ τα αποδεδειγμένα από δάνεια φοιτητικά χρέη αγγίζουν το 1,3 τρις. δολάρια  για το 2016.

Κατηγορηθήκαμε για πρόκληση εκροής πνευματικού κεφαλαίου από τους πολιτικούς μας αντιπάλους  με επίδειξη κυνικής αμνησίας λησμονούν και το πότε αυτή ξεκίνησε και γιγαντώθηκε και κυρίως τι έκαναν εκείνοι για να   αντιμετωπίσουν αυτήν την αιμορραγία.
Ας θυμηθούμε λοιπόν: δεν προκήρυξαν ούτε μία θέση ΔΕΠ επί των κυβερνήσεων τους για μια ολόκληρη 5ετία, ενώ εμείς προκηρύξαμε 500 θέσεις ΔΕΠ τους τελευταίους 12 μήνες και άλλες 500 θα δοθούν εντός του 2018. Δεν έδωσαν ούτε 1 ευρώ σε υποτροφίες για τα καλύτερα μυαλά της χώρας, όταν εμείς στη διετία ουσιαστικά ενισχύσαμε το πρόγραμμα υποτροφιών για προπτυχιακούς, διδάκτορες, μεταδιδάκτορες και ερευνητικές ομάδας, ύψους 202,5 εκ. ευρώ για τα επόμενα 4 χρόνια. Επίσης χρησιμοποίησαν τους υποψήφιους διδάκτορες για την κάλυψη των εκπαιδευτικών κενών των ΑΕΙ, χωρίς νομική κάλυψη της διδακτικής τους προϋπηρεσίας. Εμείς αντίθετα καθιερώσαμε και χρηματοδοτήσαμε το θεσμό του ακαδημαϊκού υποτρόφου, με κονδύλια 42 εκ. ευρώ και 3700 ωφελούμενους.

Αυξήσαμε στο 1% του ΑΕΠ την επιχορήγηση προς την έρευνα και με τη θεσμοθέτηση του ΕΛΙΔΕΚ χορηγήθηκαν 500 υποτροφίες για νέους ερευνητές. Ακόμη στις συγκεκριμένες οικονομικές συνθήκες αυξήσαμε τον προυπολογισμό της παιδείας κατά 2,8% του ΑΕΠ και σύμφωνα με δήλωση του Πρωθυπουργού αναμένεται αύξηση 65 εκ. ευρώ την επόμενη 2ετία.

Η Αντιπολίτευση με πολύ συγκεκριμένο τρόπο εξέφρασε την απόφασή της να ιδιωτικοποιήσει τα πάντα και φυσικά να άρει το τελευταίο εμπόδιο, δηλαδή το Άρθρο 16. Έτσι αναπαράγεται ο μύθος των ιδιωτικών ή των προς ιδιωτικοποίηση πανεπιστημίων, ως η σωστή και μοντέρνα απάντηση στα υποβαθμισμένα δημόσια πανεπιστήμια, που φυσικά οι ίδιοι τα οδήγησαν στην υποβάθμιση και σήμερα εμείς καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε.

Ας δούμε όμως, τι ισχύει στην Ευρώπη; Στη Γαλλία τα πανεπιστήμια είναι δημόσια με την πλήρη σημασία του όρου και παρέχουν σοβαρές σπουδές. Στην Γερμανία υπάρχουν 83 ιδιωτικά πανεπιστήμια όπου σπουδάζει μόλις το 1% των Γερμανών φοιτητών. Στην Ελβετία τα ιδιωτικά και δημόσια έχουν ελάχιστα δίδακτρα γιατί επιδοτούνται από το δημόσιο… άρα δεν είναι και τόσο ιδιωτικά… Στην Ολλανδία τα κρατικά κυριαρχούν σαν να μην υπάρχουν τα πολύ λίγα ιδιωτικά.
 Στη Μεγάλη Βρετανία από τα 120 Πανεπιστήμια μόνο τα 4 είναι ιδιωτικά και δεν τα έχουμε ακούσει ποτέ γιατί απλά δεν είναι καλά Πανεπιστήμια. Τέλος στην Πορτογαλία από το 1980 ακολουθήθηκε η «μαγική» συνταγή που προτείνεται και για την Ελλάδα, άνοιξαν εκατοντάδες ιδιωτικά πανεπιστήμια και κλείσανε τα περισσότερα λόγω τραγικής ποιότητας και έλλειψης φοιτητών.

Ακούστε λοιπόν, εμείς αποφασιστικά επιμένουμε, ότι η λύση είναι η διαρκής βελτίωση της ποιότητας της δημόσιας πανεπιστημιακής εκπαίδευσης που χτίστηκε με κόπο και θυσίες εδώ και δεκαετίες, η στήριξή τους από το κράτος, την κοινωνία και τους καθηγητές. Με λίγους πόρους λόγω της κρίσης, χωρίς δίδακτρα και ελάχιστα μέσα κάνουν πολύ καλύτερη δουλειά από όλα τα ιδιωτικά πανεπιστήμια που ιδρύθηκαν με τους ίδιους ευκαιριακούς όρους και μύθους σε διάφορες χώρες που προανέφερα.
Μέλημά μας είναι να ενισχυθούν τα πανεπιστήμια της χώρας, να βελτιωθούν και να εκπληρώσουν τον ακαδημαϊκό και κοινωνικό τους ρόλο. Αυτό προϋποθέτει τη δημοκρατία στη διοίκηση, στη διδασκαλία, στην έρευνα, στη συμμετοχή. Αυτές είναι οι ανάγκες της ακαδημαϊκής κοινότητας, των δασκάλων, των διοικητικών υπαλλήλων, των ερευνητών και των φοιτητών. Αυτές είναι επίσης οι ανάγκες της χώρας, ειδικά στις δύσκολες μέρες που διανύουμε.

Κλείνοντας αγαπητοί συνάδελφοι,
Μπορεί να κατηγορούμαστε από την Αντιπολίτευση και μερίδα των ΜΜΕ ότι φέρνουμε το παλιό, ωστόσο αυτό που φέρνουμε είναι το καινούργιο και κοινωνικά αναγκαίο με όρους που αντιμετωπίζουν την γνώση και την έρευνα, αναγνωρίζοντας την αυταξία τους και τη συνεισφορά τους στην κοινωνική και πολιτισμική ανάπτυξη δίχως να διέπονται από τους κανόνες της αγοράς ως ένα άλλο εμπόρευμα.

Αυτή είναι η νέα συζήτηση που γίνεται στους ευρωπαικούς και διεθνείς ακαδημαϊκούς κύκλους, οι οποίοι  υλοποίησαν πολιτικές ιδιωτικοποίησης της ανώτατης εκπαίδευσης, όπως απέδειξε με πλήρη τεκμηρίωση ο Υπουργός Ευκλ. Τσακαλώτος. Αυτά που εξαγγέλλετε λοιπόν δεν είναι το μέλλον, είναι ρετρό και η ουσιαστική συζήτηση που πρέπει σήμερα να ανοίξει είναι στην κατεύθυνση που εμείς νομοθετούμε.