Όλγα Γεροβασίλη: Αποκομματικοποίηση της Δημόσιας Διοίκησης. Ποιος αντέχει;

Άρθρο της Όλγας Γεροβασίλη, Υπουργού Διοικητικής Ανασυγκρότησης, στην Εφημερίδα των Συντακτών, για την αποκομματικοποίηση της Δημόσιας Διοίκησης

Όπως είναι γνωστό, από την ίδρυση του νεοελληνικού κράτους και ιδιαίτερα μετά την μεταπολίτευση, η έννοια της αποκομματικοποίησης της δημόσιας διοίκησης είναι μόνιμα στην κορυφή του πολιτικού διαλόγου. Αναδεικνύεται, μάλιστα, ως προαπαιτούμενο για την μετάβαση της ελληνικής πολιτείας στα πρότυπα των δημοκρατικά αναπτυγμένων κρατών. Η Ελλάδα πλήρωσε πολύ ακριβά την αδυναμία των κυβερνήσεων από την μεταπολίτευση έως το 2015, να διαχωρίσουν στον πυρήνα της λειτουργίας τους το κόμμα από τη διοίκηση. Η οικοδόμηση των πελατειακών δικτύων τα οποία εξέθρεψαν επί δεκαετίες το κομματικό κράτος της αδιαφάνειας, της αναξιοκρατίας και της διαφθοράς, απαίτησε την απόλυτη υποταγή της δημόσιας διοίκησης στη βούληση των κομμάτων εξουσίας της ιστορικής αυτής περιόδου.

Η αποτυχία αυτού του «μοντέλου» είναι γνωστή: εκμαυλισμός, αναρίθμητα σκάνδαλα οικονομικού και άλλου περιεχομένου και τελικά ηθική και οικονομική χρεωκοπία. Το 2015, η κοινωνία απαίτησε, με την κορυφαία έκφρασή της, την οριστική ρήξη με αυτόν το τρόπο διαχείρισης του κράτους. Η κυβέρνηση, αξιοποιώντας την λαϊκή εντολή της, έθεσε σε εφαρμογή το πρόγραμμά της για τον απεγκλωβισμό της δημόσιας διοίκησης από το πελατειακό σύστημα, το οποίο έως τότε την στραγγάλιζε, απονομιμοποιώντας τη δράση της, ακυρώνοντας την αποστολή της και παραδίδοντας τους δημοσίους υπαλλήλους βορά στον κοινωνικό αυτοματισμό.

Με την μεταρρύθμιση στον τρόπο επιλογής της φυσικής ιεραρχίας, μέσα από ένα αντικειμενικό, πολυπαραγοντικό, επιστημονικά τεκμηριωμένο σύστημα επιλογής, έδωσε τον τόνο για το σύνολο των σχέσεων κράτους – πολίτη: διαφάνεια, αξιοκρατία, αποτελεσματικότητα, λογοδοσία. Η οριστική ρήξη με το παρελθόν σηματοδοτήθηκε με τη νομοθέτηση του θεσμού του διοικητικού και τομεακού γραμματέα, των οποίων η διαδικασία επιλογής αποτελεί ορόσημο στην λειτουργία και τη διάδραση πολιτικού συστήματος, κοινωνίας και διοίκησης. Η εμπλοκή ανεξάρτητων αρχών, όπως το ΑΣΕΠ, θεσμών κύρους όπως το ΝΣΚ και των βασικών κοινωνικών εταίρων και η δημιουργία εργαλείων, όπως το Εθνικό Μητρώο Επιτελικών Στελεχών, έδωσε ουσιαστικό περιεχόμενο, υπόσταση και ειδικό βάρος στην ανάδειξη της κορυφής της φυσικής ιεραρχίας στο δημόσιο τομέα.

Αυτή η ρήξη με το παρελθόν επικροτήθηκε από τους εταίρους της χώρας, σε σημείο που να αναδεικνύεται ως καλή πρακτική, άξια αναφοράς σε διεθνή φόρα. Προκάλεσε το θερμό ενδιαφέρον ικανών ανθρώπων με υψηλά προσόντα και διάθεση να συνεισφέρουν στην ανασυγκρότηση της χώρας, κινητοποιώντας έτσι υγιείς δυνάμεις στο σύνολο της κοινωνίας. Στο εσωτερικό πολιτικό περιβάλλον, η αξιωματική αντιπολίτευση έφθασε στο σημείο να εγκαλέσει – δια του αρμόδιου τομεάρχη της – την  κυβέρνηση για την καθυστέρηση στην εφαρμογή της.

Σε αυτό λοιπόν το περιβάλλον, με μια δημόσια διοίκηση που ολοκλήρωσε στις βασικές δομές της τα οργανογράμματα της, που απέκτησε για πρώτη φορά περιγράμματα θέσεων, που βελτιστοποιεί, μέσω του ενιαίου συστήματος κινητικότητας, την αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού της και που ολοκληρώνει την ενσωμάτωση νέων τεχνολογιών, φθάσαμε στο σημείο καμπής: την επιλογή των διοικητικών και τομεακών γραμματέων.

Σε αυτό ακριβώς το χρονικό σημείο, ανυπομονούμε να δούμε την πραγματική αντίδραση της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Θα αποφασίσει η Νέα Δημοκρατία να εξωτερικεύσει για μια ακόμα φορά την πολιτική αμηχανία της και τα ενοχικά σύνδρομα που διακατέχουν τον «δήθεν μεταρρυθμιστή» αρχηγό της, κατασυκοφαντώντας αυτό τον κορυφαίο διοικητικό θεσμό; Θα στηρίξει το νέο αυτό θεσμό που υπερβαίνει τα κομματικά της τείχη; Θα αναπαράγει τις απαιτήσεις του στερημένου από εξουσία κομματικού μηχανισμού της, ο οποίος επί σειρά ετών αναδείχθηκε πρωταθλητής στην ανάδειξη «αρίστων» παραγώγων του κομματικού σωλήνα και κυρίως «ταγμένων» στο κομματικό καθήκον; Θα αναγνωρίσει το κύρος και το θεσμικό βάρος της διαδικασίας και τα αποτελέσματά της ή θα αφήσει σκιές για τη διαδικασία επιλογής και τους συμμετέχοντες σε αυτή, πλήττοντας καίριους θεσμούς της ελληνικής πολιτείας; Δεν είμαστε ιδιαίτερα αισιόδοξοι για τις απαντήσεις που θα λάβουμε. Η δημιουργία του κακέκτυπου μητρώου νεοδημοκρατικών στελεχών, έτοιμων να καταλάβουν την εξουσία δεν αποτελεί καλό οιωνό.

Βέβαια, ό,τι και να επιλέξει η Νέα Δημοκρατία, η κοινωνία δεν πρόκειται να ξεχάσει τις παλιές και νέες επιλογές της ηγεσίας της. Αυτές, άλλωστε, καταδεικνύουν και την έννοια της «αριστείας» και του «δημοσίου συμφέροντος» κατά το παλαιό σύστημα. Προφανώς, κάποιοι φοβούνται ότι η επιτυχία του νέου θεσμού θα οδηγήσει στην ακύρωση της όποιας δυνατότητάς τους για νέες «ανδραγαθίες», νέες εξαρτήσεις, νέες δικογραφίες και νέα χρεωκοπία. Ευτυχώς για την χώρα και την κοινωνία και δυστυχώς για τους εμπνευστές ανάλογων μεθοδεύσεων, η ρήξη θα ολοκληρωθεί και η χώρα θα αποκτήσει τη δημόσια διοίκηση που της αξίζει.