Πλειστηριασμοί: Από το κακό στο χειρότερο και από ψέμα σε ψέμα

Γράφει η Σοφία Βούλτεψη

Ως γνωστόν, οι δανειστές πιέζουν και περιμένουν να δουν την πλήρη εφαρμογή του νόμου για τους πλειστηριασμούς, ο οποίος αποτελεί ένα ακόμη προϊόν της «περήφανης διαπραγμάτευσης» των ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ.

Οι οποίοι (ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ) έκαναν καριέρα καταγγέλλοντας τα «κοράκια της καταστροφής» και τώρα τα ξένα funds ξεφυτρώνουν σαν τα μανιτάρια (ήδη από τον περασμένο Μάιο άρχισαν να εγκαθίστανται η Pillarstone, η Alvarez & Marsal δια της «αρμόδιας» θυγατρικής της IPM. η Resolute Asset Management και πάει λέγοντας).

Όπως επίσης είναι γνωστό μετά τη συμφωνία – τρίτο μνημόνιο του καλοκαιριού του 2015 (άλλη μια επιτυχία – μαζί με τα capital controls - της «περήφανης διαπραγμάτευσης» και του «λεβέντικου Όχι» στο δημοψήφισμα), επί του θέματος η κυβέρνηση έκανε δύο ακόμη «περήφανες» διαπραγματεύσεις.

Η μία ήταν χειρότερη από την άλλη.

Με τη διαπραγμάτευση του Νοεμβρίου 2015, σύμφωνα με όσα μας είχαν ανακοινώσει σε κοινή συνέντευξη Τύπου Τσακαλώτος και Σταθάκης, ακούσαμε για επιδότηση δόσης του στεγαστικού για τα πιο ευάλωτα νοικοκυριά, διαγραφή μέρους οφειλών για εισόδημα μέχρι 35.500 ευρώ και αντικειμενική αξία μέχρι 230.000 ευρώ, καθώς και εισοδηματικά κριτήρια με δύο κατηγορίες ευάλωτων δανειοληπτών (170.000 και 230.000 αντικειμενική αξία).

Όπως μας είχαν πει πως η «συμφωνία» προέβλεπε επιδότηση της δόσης του στεγαστικού δανείου για τα πιο ευάλωτα νοικοκυριά και διαγραφή μέρους των οφειλών για νοικοκυριά με εισόδημα μέχρι 35.500 ευρώ και αντικειμενική αξία ακινήτου μέχρι 230.000 ευρώ.

Μας είχαν επίσης πει πως εκείνη η συμφωνία αφορούσε στο 25% και 35% των δανειοληπτών αντίστοιχα ενώ η διαπραγμάτευση ξεκίνησε, όπως είπε ο κ. Τσακαλώτος με τους Θεσμούς να θέλουν την προστασία μόνο του 16%-20% των δανειοληπτών με κόκκινα δάνεια.

Είχαν επίσης ανακοινώσει εισοδηματικά κριτήρια: Για τα πλέον ευάλωτα νοικοκυριά, με εισόδημα έως 20.000 ευρώ και 170.000 ευρώ αντικειμενική αξία ακινήτου, για 4μελή οικογένεια, θα υπάρχει απόλυτη προστασία της πρώτης κατοικίας καθώς στην κατηγορία αυτή το όποιο έλλειμμα εισοδήματος για την εξυπηρέτηση του δανείου θα καλύπτεται από το δημόσιο.

Για την επόμενη κατηγορία των νοικοκυριών, με εισόδημα έως 35.500 ευρώ ο προσδιορισμός της δόσης που θα πλήρωναν τα νοικοκυριά θα γίνονταν από το δικαστήριο με βάση την τρέχουσα εμπορική αξία της πρώτης κατοικίας.

Αν για κάποιο λόγο, οι δανειολήπτες δεν μπορούσαν, παρ' όλα αυτά, να εξυπηρετήσουν την εξόφληση του δανείου, με βάση την τρέχουσα αξία, τότε το δάνειο θα παραπεμπόταν στον Κώδικα Δεοντολογίας των τραπεζών.

Δηλαδή, τον Νοέμβριο του 2015 είπαν πως είχαν κατορθώσει να πετύχουν μεγαλύτερη προστασία για τα χαμηλά και μεσαία εισοδήματα, σε σχέση με όλες τις προηγούμενες ρυθμίσεις του παρελθόντος.

«Πρόκειται για σημαντική βελτίωση των όρων προστασίας της πρώτης κατοικίας, για τα χαμηλά και μεσαία εισοδήματα, σε σχέση με όλες τις ρυθμίσεις που έγιναν στο παρελθόν, και σε σχέση με τις δεσμεύσεις που είχε αναλάβει η κυβέρνηση Σαμαρά για πλήρη απελευθέρωση των πλειστηριασμών και εκχώρηση των κόκκινων δανείων σε distress funds», υπογράμμιζαν τότε κυβερνητικές πηγές.

Μας είχαν επίσης πει τότε πως πέραν του εισοδηματικού κριτηρίου (που στο μεταξύ έγινε καπνός), η προστασία θα παρεχόταν σε κατοικίες αντικειμενικής αξίας ως 170.000 ευρώ για την κατηγορία των περισσότερο ευάλωτων και τα 230.000 ευρώ για τη δεύτερη κατηγορία.

Μετά ήλθε η «περήφανη διαπραγμάτευση» του Απριλίου 2016, με την οποία η προστασία της πρώτης κατοικίας για περιορισμένο χρονικό διάστημα έπεσε στα 140.000 ευρώ αντικειμενική αξία, χωρίς κανένα εισοδηματικό κριτήριο και από εκεί και πέρα όλα στα ξένα «funds», τα γνωστά κατά Τσίπρα «κοράκια της καταστροφής».

Βέβαια, στις εκλογές του Σεπτεμβρίου 2015 το θέμα είχε ενταχθεί στα «ανοιχτά ζητήματα», ενώ στις εκλογές του Ιανουαρίου 2015 είχε υψωθεί η σημαία της «σεισάχθειας» και του «ενδιάμεσου φορέα» στον οποίο θα μεταφέρονταν (και θα… εξαφανίζονταν!) όλα τα κόκκινα δάνεια.

Και οπωσδήποτε, όλα αυτά ουδεμία σχέση έχουν με το νόμο 2224 του Δεκεμβρίου 2013 (τότε που οι ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ ωρύονταν), όταν η αντικειμενική αξία για την προστασία ήταν οι 200.000 ευρώ και είχαν περιληφθεί το εισοδηματικό και το περιουσιακό κριτήριο!

Ο νόμος 4224 που ψηφίστηκε τον Δεκέμβριο του 2013 προέβλεπε την προστασία, για ένα χρόνο, της κύριας κατοικίας από τον πλειστηριασμό σε περίπτωση που η αντικειμενική της αξία δεν υπερέβαινε τις διακόσιες χιλιάδες ευρώ (200.000€), το ετήσιο καθαρό οικογενειακό εισόδημα του οφειλέτη ήταν μικρότερο ή ίσο των τριάντα πέντε χιλιάδων ευρώ (35.000€) και η συνολική του περιουσία λιγότερη από διακόσιες εβδομήντα χιλιάδες ευρώ (270.000€), προστατεύοντας έτσι περί το 90 τοις εκατό των οφειλετών. Κατά τη διάρκεια της απαγόρευσης πλειστηριασμού οι οφειλέτες υποχρεούνταν να καταβάλουν προς τους δανειστές ένα μηνιαίο ποσό ίσο με το 10 τοις εκατό του καθαρού μηνιαίου εισοδήματός τους εφόσον το ετήσιο οικογενειακό εισόδημα δεν ξεπερνούσε τις δεκαπέντε χιλιάδες ευρώ (15.000€) και 20 τοις εκατό για το υπερβάλλον εισόδημα, με το όριο να είναι είκοσι χιλιάδες ευρώ (20.000€) για οικογένειες με τρία παιδιά και πάνω και άτομα με αναπηρία 67 τοις εκατό και πάνω. Ένα ζευγάρι, για παράδειγμα, με καθαρό εισόδημα είκοσι χιλιάδες ευρώ   (20.000€) το χρόνο θα καλούταν να πληρώσει διακόσια οχτώ ευρώ (208€) το μήνα, ενώ ένα ζευγάρι με καθαρό ετήσιο εισόδημα δεκατέσσερις χιλιάδες ευρώ (14.000€)  θα καλούταν να πληρώσει εκατόν δεκαεπτά ευρώ (117€) το μήνα.

Παράλληλα, ο νόμος προέβλεπε τη δημιουργία του Κυβερνητικού Συμβουλίου Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους, ενός πρωτοποριακού, για τα ελληνικά δεδομένα, μηχανισμού επίλυσης του μη εξυπηρετούμενου ιδιωτικού χρέους φυσικών, νομικών προσώπων και επιχειρήσεων. Μεταξύ άλλων, ο φορέας αυτός ήταν αρμόδιος για τον ορισμό των αρχών του «συνεργάσιμου δανειολήπτη» και των «εύλογων δαπανών διαβίωσης», με βάση τις σχετικές επιστημονικές μελέτες, παρέχοντας για πρώτη φορά ένα πολύτιμο εργαλείο για τον διαχωρισμό μεταξύ αυτών που έχουν αντικειμενική αδυναμία να αποπληρώσουν τα χρέη τους και αυτών που απλά παριστάνουν ότι έχουν αδυναμία. Μέσω του ίδιου νόμου θεσμοθετήθηκε ο Κώδικας Δεοντολογίας των Τραπεζών, στον οποίο προβλεπόταν να ενσωματωθούν τα προαναφερθέντα κριτήρια με στόχο την εφαρμογή του αποκαλούμενου «ιρλανδικού μοντέλου», το οποίο πέρα από την Ιρλανδία συναντάται επίσης σε χώρες όπως το Βέλγιο, η Ισπανία και η Κύπρος.

Οι δανειολήπτες συνέχισαν να έχουν τη δυνατότητα υπαγωγής στο νόμο 3869/2010 (γνωστός ως νόμος Κατσέλη), ο οποίος τους επέτρεπε να ρυθμίζουν τις οφειλές τους με εκποίηση της ρευστοποιήσιμης περιουσίας τους, ζητώντας να εξαιρεθεί από την εκποίηση βεβαρημένο ή με μη εμπράγματη ασφάλεια ακίνητο που χρησίμευε ως κύρια κατοικία τους, από τη στιγμή που η αξία του δεν υπερέβαινε το όριο αφορολόγητης απόκτησης πρώτης κατοικίας προσαυξημένο κατά πενήντα τοις εκατό. Ένας έγγαμος, για παράδειγμα, με δύο παιδιά, μπορούσε να αιτηθεί εξαίρεση της κύριας κατοικίας του αν η αντικειμενική της αξία δεν υπερέβαινε τις τετρακόσιες πενήντα χιλιάδες ευρώ (450.000€). Θετικές προς τους οφειλέτες τροποποιήσεις στον συγκεκριμένο νόμο εισήχθησαν μέσω του νόμου 4161/2013.

Επίσης, με τον νόμο 4307, που ψηφίστηκε τον Νοέμβριο του 2014, επιχειρήθηκε να διευρυνθεί το υφιστάμενο πλαίσιο και στα επιχειρηματικά δάνεια, καθώς επετράπη σε επιχειρήσεις και επαγγελματίες που έως τις 31.12.2013 είχαν κύκλο εργασιών μέχρι 2.500.000 ευρώ να ρυθμίσουν τις οφειλές τους. Ο νόμος αυτός είχε ως επιδίωξη να δώσει μια σημαντική ανάσα σε βιώσιμες επιχειρήσεις που είχαν πληγεί από την κρίση, επιτρέποντάς τους να διατηρήσουν θέσεις εργασίας και να συνεχίσουν να συνεισφέρουν στην ελληνική οικονομία.

Ο νόμος προέβλεπε ελάφρυνση και διακανονισμό χρεών μικρών επιχειρήσεων και επαγγελματιών προς το Δημόσιο και τους ΦΚΑ (φορείς κοινωνικής ασφάλισης) που προβαίνουν σε ρύθμιση οφειλών τους προς τράπεζες.

Δικαίωμα υπαγωγής είχαν μικρές επιχειρήσεις ή επαγγελματίες που κατά τη χρήση που έληξε στις 31.12.2013 είχαν κύκλο εργασιών έως 2,5 εκατ. ευρώ, δεν είχαν υποβάλει αίτηση για υπαγωγή στις διατάξεις του ν.3869/2010 ή έχουν εγκύρως παραιτηθεί από αυτή, δεν είχαν παύσει τις εργασίες τους, δεν είχαν υποβάλει αίτηση υπαγωγής στον Πτωχευτικό Κώδικα και δεν είχαν καταδικαστεί – οι φορείς των επιχειρήσεων ή επαγγελματίες - για φοροδιαφυγή ή απάτη σε βάρος του Δημοσίου ή Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης (ΦΚΑ).

Η ρύθμιση προέβλεπε τις εξής επιλέξιμες διαγραφές:

Διαγραφές απαιτήσεων ως προς κεφάλαιο και τόκους, οφειλετών που την 30.06.2014 είχαν οφειλές από επιχειρηματικά δάνεια προς τις τράπεζες σε καθυστέρηση τουλάχιστον 90 ημερών (επίδικη ή ρυθμισμένη) ή δεν είχαν φορολογική και ασφαλιστική ενημερότητα λόγω ληξιπρόθεσμων ή είχαν λόγω ρύθμισης.

Οι διαγραφές αφορούσαν μία ή περισσότερες πιστώσεις της τράπεζας προς τον οφειλέτη που συνολικά ανά επιλέξιμο οφειλέτη δεν υπερβαίνουν το ποσό των 500.000 ευρώ. Ισούνται δε τουλάχιστον με το 50% των συνολικών απαιτήσεων του χρηματοδοτικού ιδρύματος κατά του οφειλέτη ή, εφόσον είναι μικρότερο, το ποσό που απαιτείται έτσι ώστε μετά τη διαγραφή το υπόλοιπο της απαίτησης της τράπεζας κατά του οφειλέτη να μην υπερβαίνει το 75% της καθαρής περιουσιακής θέσης του ιδίου και των συνοφειλετών.

Ακολουθούσαν μια σειρά ρυθμίσεις που αφορούσαν οφειλέτες και τράπεζες, ενώ σε εκτέλεση του νόμου είχε εκδοθεί και ΚΥΑ και κατά τον χρόνο των εκλογών του Ιανουαρίου 2015 εκκρεμούσε η έκδοση της προβλεπόμενης από το αρ.79§1 του νόμου Επιτροπής για την παρακολούθηση της εφαρμογής των μέτρων του νόμου, το συντονισμό και υποστήριξη των συμμετεχόντων φορέων και αρχών κλπ.

Μετά τις εκλογές του Ιανουαρίου 2015, η Κυβέρνηση Σύριζα – ΑΝ.ΕΛ δεν ενδιαφέρθηκε για την εφαρμογή του νόμου. Μόλις στις 02.06.2015 ανακοινώθηκε από το Υπουργείο Οικονομίας η συγκρότηση μιας ειδικής ομάδας εργασίας με αντικείμενο ‘την εκπόνηση ολιστικού στρατηγικού σχεδιασμού διαχείρισης των μη εξυπηρετούμενων δανείων’ και υπο- ομάδων προς εξειδίκευση επιμέρους θεματικών ενοτήτων, με σκοπό ‘τη σύνταξη οικονομικών αναλύσεων και μελετών, όπου κρίνεται απαραίτητο, και την υποβολή προτάσεων’ προς τον οικείο Υπουργό.

Η ομάδα εργασίας δεν συνεδρίασε ποτέ και εν συνεχεία φαίνεται ότι εγκαταλείφθηκε λόγω της κατάρρευσης της διαπραγμάτευσης με τους δανειστές στα τέλη Ιουνίου 2015, την υπογραφή του 3ου Μνημονίου Συνεννόησης (ν.4336/2015) και τη λήψη, πλέον, νομοθετικών πρωτοβουλιών για τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια σύμφωνα με τις δεσμεύσεις του Μνημονίου και σε συνεννόηση με τους εταίρους – δανειστές.

Μετά, ήλθε το τρίτο μνημόνιο, που ψηφίστηκε άρον άρον για να αποφευχθεί η πλήρης κατάρρευση της χώρας.

Και ακολούθησε ο νόμος Σταθάκη (Ν.4389/2016) που τροποποίησε επί τα χείρω το νόμο  3869/2010 (γνωστό ως Νόμο Κατσέλη), που τώρα για να χρυσώσουν το χάπι τον αποκαλούν… Νόμο Κατσέλη-Σταθάκη.

Και βέβαια, ήλθε και η ώρα των ηλεκτρονικών πλειστηριασμών.

Για την Ιστορία (του ψεύδους) μόνο  να σημειώσω ότι στις 25 Ιουλίου 2012, ο κ. Τσίπρας, ως αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης είχε παρουσιάσει τη δική του πρόταση νόμου για τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά, μιλώντας για τη «νέα σεισάχθεια» που «έχει στόχο την ανακούφιση και απαλλαγή των υπερχρεωμένων νοικοκυριών από δανειακές υποχρεώσεις στις τράπεζες, δεδομένου ότι σήμερα οι πολίτες δεν μπορούν να αποπληρώσουν τα δάνεια, που είχαν λάβει».

Σύμφωνα με εκείνη την πρόταση, προωθείτο:

Η ολική διαγραφή των δανειακών υποχρεώσεων προς τις τράπεζες όσων δανειοληπτών το ατομικό ή το οικογενειακό εισόδημα είναι κάτω από το όριο της φτώχειας (7.178 ευρώ κατ’ άτομο και 15.073 για τετραμελή οικογένεια).

Η μερική διαγραφή των δανειακών υποχρεώσεων προς τις τράπεζες όσων δανειοληπτών έχουν υποστεί μείωση του ονομαστικού τους εισοδήματος. Η διαγραφή θα αντιστοιχεί στο ποσοστό μείωσης του εισοδήματός τους από 1.1.2010 έως σήμερα.

Η μείωση των συνολικών δανειακών υποχρεώσεων προς τις τράπεζες ενός ατομικού δανειολήπτη, ή μιας οικογένειας, έτσι ώστε η μηνιαία καταβολή δόσεων προς όλες τις τράπεζες να μην ξεπερνά το 30% των μηνιαίων ατομικών ή οικογενειακών αποδοχών. Το υπόλοιπο ποσό άνω του 30% της ετήσιας υποχρέωσης του δανειολήπτη, θα διαγράφεται οριστικά. Οι μειώσεις θα γίνονται σε ετήσια βάση και θα αναθεωρούνται στο τέλος του έτους, ώστε να περιλαμβάνουν ενδεχόμενες μεταβολές στο συνολικό ετήσιο εισόδημα.

Η εκλογίκευση των επιτοκίων, κυρίως στα καταναλωτικά δάνεια, τις πιστωτικές κάρτες και τα όρια υπεραναλήψεως.

Το πάγωμα κάθε διαδικασίας αναγκαστικής είσπραξης ή εκτέλεσης των απαιτήσεων από την κατάθεση της αιτήσεως.

Η θέσπιση αναγκαστικών κανόνων ρύθμισης για τις τράπεζες, ώστε οι δανειολήπτες να μην εξαρτώνται από χρονοβόρες και πολυδάπανες δικαστικές διαδικασίες.

Και όλα αυτά, όπως είχε πει, ως… επίδειξη πολιτικής συνέπειας με όσα το κόμμα έλεγε προεκλογικά και… ως συμβολή ευθύνης, δικαιοσύνης και αποφασιστικότητας για την αντιμετώπιση σημαντικών πτυχών και για αποσοβηθεί το κοινωνικό κραχ.

Αλλά έχουμε πάθει μιθριδατισμό στα ψέματα Τσίπρα. Οπότε ένα ψέμα πάνω, ένα ψέμα κάτω…