Ευρωπαϊκές επενδύσεις και Επιμελητήρια: Νέα εποχή, νέα εργαλεία, νέοι ρόλοι

Από Αντώνης Γραβάνης | EurActiv.gr
Ο Αντώνης Γραβάνης είναι πρόεδρος του Επαγγελματικού και Βιοτεχνικού Επιμελητηρίου Ροδόπης.

Οι εκλογές για τις νέες διοικήσεις των Επιμελητηρίων στην Ελλάδα, έγιναν τη στιγμή που στην Ευρώπη διεξάγεται μια εξαιρετικά κρίσιμη συζήτηση για το μέλλον την Πολιτικής Συνοχής και τον Προϋπολογισμό της Επόμενης Χρηματοδοτικής Περιόδου. Δυστυχώς στην Ελλάδα αυτή η συζήτηση δεν ξεκίνησε ακόμη, καθώς έχουμε συνηθίσει να συζητάμε εκ των υστέρων τα αποτελέσματα και όχι να συμμετέχουμε ενεργά διαμορφώνοντας πολιτικές.

Κι όμως, είναι ένα θέμα το οποίο θα έπρεπε να έχει κεντρική θέση στο δημόσιο διάλογο. Γιατί οι αλλαγές που κυοφορούνται είναι δομικές και πρόκειται να επηρεάσουν όχι μόνο τα ποσά που συνολικά θα διατεθούν σε κάθε χώρα, αλλά και τους μηχανισμούς διάθεσης, τα ποσοστά συγχρηματοδότησης, τις επιλεξιμότητες και τις προτεραιότητες των πολιτικών.

Μια πρώτη δομική αλλαγή είναι η εκτεταμένη πλέον χρήση των χρηματοδοτικών εργαλείων για τα μεγάλα αναπτυξιακά έργα. Πρακτικά, αυτό σημαίνει ότι κάθε έργο που μπορεί να εξασφαλίσει ανταποδοτικά οφέλη δε θα επιδοτείται πλέον από το (επόμενο) ΕΣΠΑ αλλά θα υποστηρίζεται με δανειοδοτήσεις και εγγυήσεις από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων ώστε να βρει ιδιωτική χρηματοδότηση.

Στην Ελλάδα μια τέτοια εξέλιξη, με τις τράπεζες ανίσχυρες, και με  δημόσια διοίκηση άπειρη (και συχνά εχθρική) σε συνεργασίες με τον ιδιωτικό τομέα, μπορεί να αποβεί μοιραία για τις επιχειρήσεις. Αν μάλιστα, αυξηθεί και το ποσοστό συγχρηματοδότησης στους με βεβαιότητα μειωμένους πόρους της επόμενης περιόδου (μετά το 2020) το σενάριο θα είναι καταστροφικό. Για να αντιληφθούμε την χρησιμότητα των προγραμμάτων του ΕΣΠΑ, να θυμίσουμε  τις επιδοτήσεις για την ίδρυση και εκσυγχρονισμό των επιχειρήσεων, τα προγράμματα κατάρτισης, το εξοικονομώ και πολλά άλλα που αποτέλεσαν σημαντικό παράγοντα στήριξης των οικονομιών σε περιόδους εξαιρετικής οικονομικής δυσπραγίας.

Το ερώτημα που τίθεται τώρα, είναι αν μπορούν τα Επιμελητήρια να δώσουν λύσεις σε ένα πρόβλημα που αποτελεί πανευρωπαϊκή διαπραγμάτευση μεταξύ κρατών μελών. Η απάντηση είναι ότι τα επιμελητήρια μπορούν να συμβάλλουν ουσιαστικά στην εξεύρεση λύσεων και μάλιστα ουσιαστικά, αν μιλάμε για διοικήσεις με δύναμη παρέμβασης, γνώση της ανθρωπογεωγραφίας σε ευρωπαϊκό επίπεδο και τεχνική υποστήριξη σοβαρή στο σχεδιασμό προτάσεων και λύσεων.

Συγκεκριμένα, να αναφέρουμε παραδείγματα στη Γαλλία, τη Σουηδία, την Ισπανία αλλά και την Ιταλία, όπου τα Επιμελητήρια συμμετέχουν στη διαμόρφωση χρηματοδοτικών εργαλείων, βάζοντας κεφάλαια και τεχνογνωσία, ώστε να δημιουργήσουν προϊόντα που θα απευθύνονται στα μέλη τους και θα είναι σχεδιασμένα με βάση τις ανάγκες τους: Χαμηλότοκα δάνεια κίνησης, ευνοϊκοί όροι για νέες επιχειρήσεις, δάνεια διάσωσης, μικροπιστώσεις, αποτελούν μερικά μόνο από τα εργαλεία που έχουν δημιουργηθεί σε τοπικό επίπεδο σε συνεργασία με τράπεζες, ιδιαίτερα αναπτυξιακές και συνεταιριστικές, αλλά και τις Περιφέρειες. Χρησιμοποιώντας πόρους από τα διαρθρωτικά ταμεία (όπως το ΕΣΠΑ για την Ελλάδα) αλλά και δανειοδοτήσεις από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, έχουν δημιουργηθεί συμπράξεις σε επίπεδο περιφέρειας που διαχειρίζονται τα σχετικά ταμεία.

Στην χώρα μας, από τα 1,2 δις που έχουν εγκριθεί από το Σχέδιο Γιούνκερ, το 1 δις αφορά χρηματοδοτήσεις σε  τράπεζες ώστε να χρηματοδοτήσουν μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Το ερώτημα όμως είναι πόσα χρήματα από αυτά, κατέληξαν στο στόχο τους, που είναι η μικρομεσαία επιχείρηση; Δυστυχώς, η οικονομική κατάσταση των επιχειρήσεων σε συνάρτηση με τις απαιτήσεις των τραπεζών κάνουν απαγορευτική την δανειοδότηση των επιχειρήσεων, γεγονός που έχει επηρεάσει  δραστικά την ρευστότητα της αγοράς.

Στην Ελλάδα δυστυχώς τίποτα δεν είναι αυτονόητο και θα χρειαστεί να δώσουμε μάχες για να μην μας προσπεράσουν οι ευρωπαϊκές εξελίξεις. Οφείλουμε να λάβουμε πρωτοβουλίες και να αφυπνίσουμε τους υπόλοιπους τοπικούς θεσμούς, ώστε να διαμορφώσουμε το θεσμικό πλαίσιο έγκαιρα και να δημιουργήσουμε μηχανισμούς υποστήριξης των επιχειρήσεων που θα ανταποκρίνονται στα δεδομένα της επόμενης περιόδου. Στη συνέχεια, να μεταφέρουμε την τεχνογνωσία από άλλες ευρωπαϊκές χώρες, και έχοντας διαμορφώσει ολοκληρωμένες προτάσεις, να πιέσουμε την Δημόσια Διοίκηση ώστε να συνεργαστεί. Δύσκολος στόχος, αλλά όχι ακατόρθωτος.

Για το λόγο αυτό, το Επαγγελματικό και Βιοτεχνικό Επιμελητήριο Ροδόπης εξετάζει ήδη και σκοπεύει να αναλάβει πρωτοβουλίες για τη δημιουργία Ταμείου Στήριξης Μικρών Επιχειρήσεων  με τη συμμετοχή της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων και χρήση πόρων του ΕΣΠΑ για τη παροχή μικροπιστώσεων και εγγυήσεων με ευνοϊκούς όρους και ταχύτατες διαδικασίες. Πρόκειται για μηχανισμό που ήδη έχει εφαρμοστεί σε άλλες χώρες και αποτελεί λύση για την αντιμετώπιση των τραπεζών και την ενίσχυση της ρευστότητας. Άλλωστε, τουλάχιστον τρεις φορές ο αρμόδιος  αντιπρόεδρος της Κομισιόν Γίρκι Κατάινεν πρότεινε δημοσίως  στην Ελλάδα να συστήσει χρηματοδοτικές πλατφόρμες που θα δίνουν δάνεια από 3 έως 50 χιλιάδες ευρώ σε μικρομεσαίους

Στις τελευταίες επισκέψεις μου στις Βρυξέλλες διαπίστωσα τον  ενεργό ρόλο που διαδραματίζουν τα Επιμελητήρια στις τοπικές οικονομίες και πώς αξιοποιούν τη δικτύωση όχι μόνο για προγράμματα, αλλά για να προωθούν πολιτικές κρίσιμες για τα ενδιαφέροντά τους. Και για να μεταφέρουν εφαρμοσμένες λύσεις απευθείας στις περιοχές τους, ώστε να μην ανακαλύπτουν κάθε φορά τον τροχό, αλλά να προχωράνε από εκεί που κάποιοι άλλοι έχουν ήδη φτάσει.

Το βέβαιο είναι ότι η Ευρώπη θα αλλάξει τα επόμενα χρόνια. Επιλέγουμε να διεκδικήσουμε ενεργό ρόλο στη νέα πραγματικότητα.