Στεφανιαία νόσος: Υπεύθυνη για το 50% των θανάτων από καρδιαγγειακά νοσήματα

Με τον όρο «στεφανιαία νόσο» εννοούμε την ύπαρξη στενώσεων, με την μορφή αθηρωματικών πλακών, στο εσωτερικό των αγγείων που αιματώνουν το μυοκάρδιο (στεφανιαίες αρτηρίες).

ο Καρδιολόγος, κύριος Ευάγγελος Παπαματθαίου μας εξηγεί.

Η αθηρωματική πλάκα είναι προσεκβολή στην έσω επιφάνεια του αγγείου και αποτελείται από οξειδωμένη χοληστερίνη στο κέντρο της και ινώδη ιστό στην περιφέρεια. Προκαλείται από την βλαπτική επίδραση συνθηκών, γνωστών ως παράγοντες κινδύνου, στο τοίχωμα των αγγείων.
Οι κλασσικοί παράγοντες κινδύνου είναι το κάπνισμα, η δυσλιπιδαιμία, ο σακχαρώδης διαβήτης, η αρτηριακή υπέρταση, η παχυσαρκία, η καθιστική ζωή και το οικογενειακό ιστορικό στεφανιαίας νόσου.

Η στεφανιαία νόσος αποτελεί μέρος ενός ευρύτερου συνόλου παθήσεων των αγγείων, τα καρδιαγγειακά νοσήματα, τα οποία είναι η κύρια αιτία θανάτου στην Ευρώπη (42% στις γυναίκες και 38% στους άνδρες). To 50% αυτών οφείλεται την στεφανιαία νόσο, η οποία ανευρίσκεται στο 1/3 περίπου του γενικού πληθυσμού.
Η στεφανιαία νόσος είναι μια χρόνια, αργά εξελισσόμενη νόσος, που χαρακτηρίζεται από περιόδους ύφεσης και επεισόδια αιφνίδιας επιδείνωσης.
Εκδηλώνεται με δύο βασικούς τρόπους: Την σταθερή στηθάγχη και τα οξέα στεφανιαία σύνδρομα, στα οποία περιλαμβάνονται η ασταθής στηθάγχη, το οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου και ο αιφνίδιος καρδιακός θάνατος.
Ο όρος «Στηθάγχη» χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά το 1772, για να περιγράψει ένα αίσθημα συσφυκτικής δυσφορίας στο στήθος κατά την κόπωση, μην γνωρίζοντας τότε ότι αυτό οφειλόταν σε καρδιακή πάθηση.
Στην τυπική της μορφή, η στηθάγχη είναι το κλινικό σύνδρομο που χαρακτηρίζεται από αίσθημα δυσφορίας, πόνου ή βάρους, το οποίο εντοπίζεται στο στήθος, το επιγάστριο, την κάτω γνάθο, τους ώμους, τη ράχη ή τους βραχίονες. Εκλύεται με την προσπάθεια ή την συναισθηματική φόρτιση και ανακουφίζεται με την ανάπαυση ή την χρήση σκευασμάτων νιτρογλυκερίνης.

Αυτά είναι τα συμπτώματα που προκαλεί μια σταθερή αθηρωματική πλάκα, δηλαδή μια πλάκα της οποίας η δομή και η αρχιτεκτονική δεν έχει διαταραχθεί. Όταν όμως συμβεί ρήξη της πλάκας και το εσωτερικό της έρθει σε επαφή με το αίμα, τότε δημιουργείται θρόμβος και συμβαίνουν τα οξέα στεφανιαία σύνδρομα.
Στην Ελλάδα, τα οξέα στεφανιαία σύνδρομα εμφανίζονται σε 22,6 ανά 10.000 άτοµα (34 ανά 10.000 άνδρες και 11 ανά 10.000 γυναίκες).
Η ασταθής στηθάγχη χαρακτηρίζεται από επιδείνωση γνωστής συμπτωματολογίας, η οποία εμφανίζεται είτε σε αρκετά μικρότερη προσπάθεια, είτε και στην ηρεμία. Τα επεισόδια διαρκούν 3-20 λεπτά, ενώ στην τυπική τους μορφή συνοδεύονται από εφίδρωση και αίσθημα δύσπνοιας. Δεν είναι έμφραγμα, αλλά προεμφραγματική κατάσταση, ενέχει τον ίδιο κίνδυνο και αντιμετωπίζεται με τον ίδιο τρόπο.

Το οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου, παρουσιάζει την ίδια συμτωματολογία, μεγαλύτερης όμως διάρκειας. Χαρακτηρίζεται από βλάβη του καρδιακού μυός η οποία σε κάποιο βαθμό είναι μη αναστρέψιμη. Η διάκριση από την ασταθή στηθάγχη γίνεται με εξέταση αίματος (Τροπονίνη).
Εδώ αξίζει να αναφερθεί ότι τόσο η ασταθής στηθάγχη, όσο και το οξύ έμφραγμα μπορεί να εκδηλωθούν χωρίς σαφείς ηλεκτροκαρδιογραφικές αλλοιώσεις.
Ο αιφνίδιος καρδιακός θάνατος αποτελεί την πιο ακραία εκδήλωση της στεφανιαίας νόσου. Ορίζεται ως ο θάνατος από καρδιακά αίτια, εντός μίας ώρας από την έναρξη της συμπτωματολογίας ή της αλλαγής στην κλινική κατάσταση του ασθενούς. Εμφανίζεται σε συχνότητα 1/1000 σε άντρες 50 ετών και 8/1000 σε άντρες 75 ετών, ενώ σε γυναίκες τα ποσοστά είναι χαμηλότερα.

Η αντιμετώπιση της στεφανιαίας νόσου περιλαμβάνει φαρμακευτικά αγωγή, επεμβατικές μεθόδους και φυσικά πρόληψη.
Οι βασικές κατηγορίες φαρμάκων είναι τα αντιαιμοπεταλιακά (ασπιρίνη), τα φάρμακα κατά της χοληστερίνης (στατίνες) και οι β-αναστολείς, ενώ στις επεμβατικές μεθόδους ανήκουν η αγγειοπλαστική (Μπαλονάκι – Stent) και η χειρουργική αποκατάσταση (Βy-pass).
Στην αγγειοπλαστική γίνεται διάνοιξη της αρτηρίας με την βοήθεια ενός μπαλονιού το οποίο διαστέλλεται υπό υψηλή πίεση. Η τεχνική αυτή συνήθως συνδυάζεται με την τοποθέτηση ενός μεταλλικού πλέγματος (Stent).

Στην αορτοστεφανιαία παράκαμψη (Βy – pass) πραγματοποιείται παράκαμψη της στενωμένης αρτηρίας με χρήση ενός άλλου αγγείου (μοσχεύματος).
Γενικά, οι επεμβάσεις διορθώνουν τις επιπλοκές της στεφανιαίας νόσου. Ο κύριος και πιο αποτελεσματικός τρόπος προστασίας από αυτές γίνεται μέσω της πρόληψης. Η πρόληψη συνίσταται στην τροποποίηση των παραγόντων κινδύνου. Όλοι οι παράγοντες κινδύνου (εκτός του κληρονομικού ιστορικού) μπορούν να τροποποιηθούν.
Η πρόληψη είναι αποδεδειγμένα πιο σημαντική από τις εξελίξεις στις θεραπευτικές μεθόδους: >50% της μείωσης της καρδιαγγειακής θνητότητας οφείλεται σε μεταβολές του τρόπου ζωής (υγιεινοδιαιτητικές παρεμβάσεις).

Οι οδηγίες της Ευρωπαϊκής καρδιολογικής Εταιρίας θεωρούν ως ακρογωνιαίο λίθο της καρδιαγγειακής πρόληψης έναν υγιεινό τρόπο ζωής, δηλαδή:

• Πλήρης αποχή από την χρήση προϊόντων καπνού, ακόμα και μέσω παθητικού καπνίσματος.
• 2,5-5 ώρες αερόβιας άσκησης μέτριας έντασης εβδομαδιαίως.
• Διατήρηση ιδανικού σωματικού βάρους (BMI=20-25kg/m2)
• Κορεσμένα λίπη <10% των συνολικών ημερήσιων θερμίδων.
• Trans λιπαρά <1%.
• <5% γρ. αλάτι.
• 30-45 γρ. φυτικές ίνες από προϊόντα ολικής άλεσης.
• 200 γρ. φρούτα.
• 200 γρ. λαχανικά.
• Ψάρι τουλάχιστον 2 φορές εβδομαδιαίως.
• Ως 2 ποτήρια αλκοόλ (άντρες), ως 1 ποτήρι (γυναίκες).