Μνημόνιο, σκοπιανό, Novartis: Εκλογική στρατηγική υψηλού ρίσκου από τον Αλέξη Τσίπρα

«Χωρίς στρατηγική, η τακτική είναι απλώς ο θόρυβος πριν την ήττα»

Σουν Τσου

Η πρωτοβουλία των κινήσεων είναι συχνά παράγοντας που μπορεί να δώσει τη νίκη. Όποιος αδυνατεί να διαμορφώσει ή επηρεάσει το πλαίσιο μιας αντιπαράθεσης, είναι καταδικασμένος σε παθητική πολιτική, που μπορεί να οδηγήσει σε ήττα. Ωστόσο, μπορεί να ισχύσει κάλλιστα και το αντίθετο. Αν κάποιος διατηρεί την πρωτοβουλία των κινήσεων μόνο επιφανειακά, αν δηλαδή είναι αδύναμος να ορίσει την έκβαση των πρωτοβουλιών του, τότε μπορεί να αποδειχτεί ότι απλώς κάνει «θόρυβο», προετοιμάζοντας την ήττα του.

Αυτές οι σκέψεις μπορεί να αποδειχτούν εξαιρετικά χρήσιμες στην ανάλυση του πολιτικού σκηνικού, όπου το τελευταίο διάστημα έχουν συμβεί σημαντικές αλλαγές και μετατοπίσεις με πρωτοβουλία της κυβέρνησης.

Κυβέρνηση: εμπλουτίζοντας το μίγμα…

Μέχρι πρόσφατα, οι εσωτερικές πολιτικές διεργασίες καθορίζονταν «μονοπωλιακά» από την υπόθεση των μνημονίων και της επιτήρησης. Αυτός ήταν ο κυρίαρχος -και ηγεμονικός ταυτόχρονα- άξονας των εξελίξεων. Τα συνεχή «πακέτα» μέτρων, η επιτήρηση και όλα τα εξ αυτών απορρέοντα, μικρά και μεγάλα ζητήματα, από την καθημερινότητα των ανθρώπων μέχρι την κατάσταση και τις προοπτικές της οικονομίας, ήταν όχι απλώς τα καρυκεύματα αλλά το κυρίως πιάτο των πολιτικών διεργασιών.

Σε ένα τέτοιο τοπίο, υπήρχε ένα σίγουρος νικητής και ένας σίγουρος χαμένος: ο Κυριάκος Μητσοτάκης και ο Αλέξης Τσίπρας αντίστοιχα. Και ήταν φανερό ότι αυτή η σχέση νικητή – ηττημένου δεν μπορούσε να αλλάξει από κάποιου είδους «καθαρή έξοδο» από τη μνημονιακή επιτήρηση, καθώς τα δύο μεγάλα εκκρεμή ζητήματα, του μη βιώσιμου χρέους και της κεφαλαιακής (αν)επάρκειας των τραπεζών, δεν αφήνουν περιθώρια για ουσιαστικές αλλαγές στην καθημερινότητα των ανθρώπων.

Κάποια «περιφερειακά» ζητήματα, όπως η υπόθεση των τηλεοπτικών αδειών ή οι «κόντρες» περί τη Δικαιοσύνη, απεδείχθησαν ήσσονος δυναμικής – απλούστατα δεν μπορούσαν να αλλάξουν τη ρότα των εξελίξεων.

Μπορεί κανείς να έχει οποιαδήποτε άποψη για τον Αλέξη Τσίπρα, αλλά σίγουρα δεν είναι ο άνθρωπος που θα περίμενε με ψυχολογία «μελλοθάνατου» το προδιαγεγραμμένο τέλος.

Δεν είναι λοιπόν καθόλου τυχαίο ούτε απρόσμενο που επιχειρεί να αλλάξει τον ρουν των εξελίξεων με έναν τρόπο τυπικό σε όλα τα εγχειρίδια τακτικής και στρατηγικής: την πρωτοβουλία των κινήσεων που αλλάζει το πλαίσιο και τους όρους του πολιτικού παιχνιδιού.

Έτσι, η κυβέρνηση προχώρησε στον εμπλουτισμό του πολιτικού «μίγματος» με δύο νέα «συστατικά»: το Μακεδονικό και τη Novartis. Τι μπορούν να προσφέρουν στον πρωθυπουργό και την κυβέρνηση και έναντι ποίου κόστους;

Πριν προχωρήσουμε σε τέτοιες εκτιμήσεις, θα πρέπει να σημειώσουμε ότι καθόλου δεν εμπνεόμαστε από τις θεωρίες συνωμοσίας. Τόσο το Μακεδονικό όσο και η υπόθεση Novartis, έχουν ως ζητήματα αυτά καθαυτά προφανή πραγματική υπόσταση και επίκαιρη διάσταση. Όμως, η κυβέρνηση έχει πραγματική δυνατότητα να καθορίσει το χρόνο και τον τρόπο με τον οποίο θα ανοίξουν. Η ίδια επέλεξε τόσο το χρόνο όσο και τον τρόπο…

Το Μακεδονικό

Η υπόθεση της ονοματοδοσίας της πΓΔΜ δεν έχει προφανή δημοσκοπικά κέρδη για την κυβέρνηση. Θα μπορούσε κανείς να πει, μάλιστα, ότι τα συλλαλητήρια πιθανότατα επέφεραν και κάποιο -μικρό- δημοσκοπικό κόστος. Υπόσχεται όμως δύο «στρατηγικά» οφέλη, που υπό προϋποθέσεις μπορεί στο τέλος να μετατραπούν σε άμεσα πολιτικά ή και δημοσκοπικά.

Πρώτο, τη δημιουργία ενός ιδιότυπου διπολισμού, στο πλαίσιο του οποίου η κυβέρνηση έχει καθαρή πολιτική θέση, χωρίς εσωτερικά προβλήματα και αμφιταλαντεύσεις, απολαμβάνοντας το ρόλο αδιαμφισβήτητου ηγεμόνα του ενός πόλου. Λύση με γεωγραφικό ή χρονικό προσδιορισμό του όρου Μακεδονία (Νέα ή Άνω Μακεδονία).

Τα συλλαλητήρια πρόσθεσαν σε αυτό και ένα άλλο, βολικό για την κυβέρνηση «μέτωπο»: το μέτωπο με την άκρα δεξιά και τη Χρυσή Αυγή. Ο πρώτος «γύρος» των συλλαλητηρίων (προσωπικά, διακινδυνεύω την εκτίμηση ότι δεν θα υπάρξει καν δεύτερος – τουλάχιστον με όρους αξιοπρεπούς μαζικότητας) είχε τη δυναμική που θα επιθυμούσε η κυβέρνηση: αρκετά μεγάλη για να δημιουργήσει ένα σημαντικό μοχλό πίεσης στη ΝΔ από τα δεξιά αλλά και πόλωσης του πολιτικού κέντρου προς τις θέσεις της κυβέρνησης, αλλά όχι τόσο μεγάλη ώστε να ανατρέψει συνολικά το πολιτικό σκηνικό.

Δεύτερο, τον εξαναγκασμό του πολιτικού κέντρου (δυνάμεις του Κινήματος Αλλαγής) στο να πάρει θέση κοντά στην κυβερνητική. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι μια στρατηγική παράμετρος των πολιτικών διεργασιών είναι ο προσεταιρισμός του πολιτικού κέντρου από τους ηγήτορες του νέου δικομματισμού, Αλέξη Τσίπρα και Κυριάκο Μητσοτάκη. Το Μακεδονικό προσέφερε στον Αλέξη Τσίπρα μια σημαντική νίκη σε αυτό το «μέτωπο», αφού οι δυνάμεις του κινήματος αλλαγής πήραν θέση υπέρ της λύσης με σύνθετη ονομασία.

Αυτά τα κέρδη θα μπορούσαν να μεταφραστούν τον κρίσιμο επόμενο χρόνο σε πολιτικά και δημοσκοπικά, υπό την προϋπόθεση βέβαια ότι θα αυτή η εικόνα θα εμπεδωθεί και δεν θα ανατραπεί για οποιοδήποτε λόγο. Η «εικόνα» απομόνωσης της ΝΔ (ενίσχυση των πιέσεων από τα δεξιά της, που την εξαναγκάζουν σε απομάκρυνση από το πολιτικό κέντρο) είναι ένα στοιχείο που, αν διατηρηθεί, θα ενσωματωθεί στην πολιτική ψυχολογία και τις διαθέσεις των ψηφοφόρων…

Υπόθεση Novartis

Η υπόθεση Novartis έρχεται με τον πιο επίσημο τρόπο και με τη «σφραγίδα» του FBI από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Τα πολιτικά πρόσωπα που εμπλέκονται, στηρίζουν απόλυτα την κυβερνητική αφήγηση περί του «διεφθαρμένου παλαιομνημονιακού συστήματος» και δημιουργούν όρους πολιτικής ομηρίας για τους πολιτικούς αντιπάλους της κυβέρνησης. Η Προανακριτική «υπόσχεται» ότι το ζήτημα θα παραμείνει στην επικαιρότητα για μεγάλο διάστημα ακόμη, η δε κυβέρνηση έχει έναν ακόμη σοβαρό λόγο να κάνει εκλογές «έγκαιρα» ώστε να αξιοποιήσει το θέμα όσο παραμένει ανοιχτό και επομένως πρόσφορο για επικοινωνιακή εκμετάλλευση. Επιπλέον, το ζήτημα πιέζει τα φίλια προς τη ΝΔ τμήματα του πολιτικού κέντρου…

Ο χαμένος δεν διακινδυνεύει να χάσει πολλά, αλλά…

Ο «μελλοθάνατος» έχει το απόλυτο κίνητρο για να αναλάβει υψηλά ρίσκα: την επιβίωση. Επιπλέον, ο Αλέξης Τσίπρας και το επιτελείο του έχουν μεγάλη αυτοπεποίθηση όταν αναλαμβάνουν μεγάλα ρίσκα, ύστερα από τη θεαματική επιτυχία της «αδιανόητης» πολιτικής μανούβρας από το αντιμνημόνιο στην «ιδιοκτησία» του μνημονιακού προγράμματος, που διατήρησε τον ΣΥΡΙΖΑ στην εξουσία και μάλιστα του εξασφάλισε και κυβερνητική μακροημέρευση.

Όμως, αυτό μπορεί να αποδειχθεί κακός σύμβουλος. Όχι μόνο το Μακεδονικό και τα υπόλοιπα ζητήματα διεθνών σχέσεων, αλλά και η υπόθεση Novartis, ακριβώς επειδή δεν είναι «φτιαχτά», διακρίνονται από ασταθές υπόστρωμα που μπορεί ανά πάσα στιγμή να δώσει πολιτικού σεισμούς πολλών Ρίχτερ. Εμπλέκουν πολλούς και σημαντικούς παράγοντες που δεν είναι ελεγχόμενοι: μεγάλες δυνάμεις αλλά και άλλα κράτη, με τις ιδιαίτερες και αντικρουόμενες στοχεύσεις τους, με εσωτερικούς πολιτικούς και άλλους συσχετισμούς που δεν μεταπλάθονται κατά το δοκούν κ.λπ., αλλά και παράγοντες με μεγάλα προβλήματα και «νευρική» συμπεριφορά.

Για παράδειγμα, η ανοιχτή -και… θερμή- διαπραγμάτευση της Τουρκίας με τη Δύση σε όλα τα μέτωπα μπορεί να γίνει εστία τέτοιων σεισμικών δονήσεων, όπως απέδειξαν τα γεγονότα των τελευταίων ημερών. Ακόμη και η υπόθεση Novartis, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι είναι μέρος ενός διεθνούς οικονομικού πολέμου με χτυπήματα «κάτω από τη μέση» ανάμεσα στις αμερικανικές και ευρωπαϊκές αρχές (εκατέρωθεν πρόστιμα και αποκαλύψεις για εταιρικά σκάνδαλα).

Τέλος, τα συλλαλητήρια έδειξαν ότι η μετάθεση του άξονα των πολιτικών διεργασιών στα ζητήματα των διεθνών σχέσεων της χώρας μπορεί να προσφέρει το έδαφος για να εκδηλωθεί η υποβόσκουσα κοινωνική δυσαρέσκεια με απρόβλεπτο τρόπο.

Η πολιτική των υψηλών ρίσκων έχει αναλογία με τις επενδύσεις υψηλού ρίσκου: μπορεί να αποφέρει υψηλά κέρδη, μπορεί όμως και να οδηγήσει σε χρεοκοπία…
πηγη