Επενδυτικά Κεφάλαια: Μπορούν να δώσουν ώθηση στην ελληνική αγορά;

Γράφει ο Προμηθέας Περίδης

Ο Προμηθέας Περίδης είναι Υποψήφιος Διδάκτωρ του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημιακού Ινστιτούτου της Φλωρεντίας (EUI).

Ένα καινούργιο επενδυτικό προϊόν που πρόσφατα εμφανίστηκε στην ευρωπαϊκή αγορά είναι τα Εναλλακτικά Δανειστικά Κεφάλαια (Credit Alternative Investment Funds).

Κύριος στόχος τους είναι η επένδυση σε μακροχρόνια επενδυτικά προϊόντα, μέσω της απευθείας δανειοδότησης μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Καθώς στην Ευρωπαϊκή Νομοθεσία, πέρα από την ευρωπαϊκή οδηγία που ρυθμίζει τη λειτουργία των Διαχειριστών Εναλλακτικών Επενδυτικών Κεφαλαίων (Alternative Investment Fund Managers Directive – ¨η Οδηγία¨), δεν υπάρχει κάποια εξειδικευμένη οδηγία ή κανονισμός που να ρυθμίζει τη λειτουργία και την οργάνωση των συγκεκριμένων κεφαλαίων (funds), πολλές χώρες μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης (π.χ Ιρλανδία, Γερμανία, Λουξεμβούργο κ.α.) συνέταξαν ειδικούς κανονισμούς λειτουργίας αυτών των Κεφαλαίων, με σκοπό αφενός να τα προσελκύσουν και αφετέρου να προστατεύσουν τους επενδυτές αλλά και τις επιχειρήσεις τους από τους πιθανούς κινδύνους που κρύβουν.

Εναλλακτικά Επενδυτικά Κεφάλαια και Δανεισμός

Τα Εναλλακτικά Επενδυτικά Κεφάλαια (Alternative Investment Funds) είναι κεφάλαια που επενδύουν σε εναλλακτικά προϊόντα. Τέτοια προϊόντα είναι αυτά, που δεν ανήκουν στα παραδοσιακά επενδυτικά προϊόντα δηλαδή τις μετοχές, τα ομόλογα ή τα παράγωγα. Παραδείγματα εναλλακτικών προϊόντων είναι τα ακίνητα, τα έργα τέχνης, τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας, τα αμοιβαία κεφάλαια αντιστάθμισης κινδύνου (hedge funds), τα ιδιωτικά επνδυτικά κεφάλαια (private equity funds) και τα κεφάλαια που επενδύουν σε start-ups (venture capital funds).

Ως κεφάλαια μπορούμε να ορίσουμε το σύνολο χρηματικών συμμετοχών από διάφορους επενδυτές, που συγκεντρώνονται σε μία ¨δεξαμενή κεφαλαίων¨ (capital pool) και τα οποία διαχειρίζεται η διαχειρίστρια εταιρεία ή ο διαχειριστής (management company – manager). Οι επενδυτές αγοράζουν με τη χρηματική τους συμμετοχή ένα μερίδιο στο κεφάλαιο και η ευθύνη τους αλλά και τα κέρδη τους περιορίζονται σε αυτό το μερίδιο.

Τα Δανειστικά Εναλλακτικά Κεφάλαια έχουν ως κύρια στρατηγική τους την δανειοδότηση μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Μεταξύ 2013 και 2017, τα κεφάλαια που συγκεντρώθηκαν στον ευρωπαϊκό χώρο για δανεισμό από αυτά τα κεφάλαια ανήλθαν στο ποσό των $54 δις. Πιο συγκεκριμένα, το 2017, συγκεντρώθηκαν $14.7 δις. όταν το 2012 συγκεντρώθηκαν $3.5 δις.. (Deloitte Alternative Lender Deal Tracker Q3 2017). Παρατηρούμε λοιπόν μία αύξηση της τάξεως του 420% μέσα σε 5 χρόνια. Ποιοι είναι λοιπόν οι λόγοι εξέλιξης και ανάπτυξης των παραπάνω κεφαλαίων;

Λόγοι Αύξησης των Κεφαλαίων για Απευθείας Δανεισμό

Οι λόγοι ανάπτυξης τους οφείλονται κυρίως στην Παγκόσμια Οικονομική Κρίση του 2007-2009 και των οικονομικών και πολιτικών εξελίξεων που την ακολούθησαν.

Πρώτον, η Κρίση έδειξε, ότι η υπάρχουσα νομοθεσία (Βασιλεία ΙΙ), που ρύθμιζε μεταξύ άλλων το κεφάλαιο που έπρεπε να διαθέτουν οι τράπεζες και τα όρια ρευστότητας και οικονομικής μόχλευσης που έπρεπε να τηρούν, δεν ήταν η κατάλληλη και επαρκής να εμποδίσει τις τεράστιες οικονομικές τους απώλειες και την σχεδόν πτώχευση πολλών από αυτών. Αυτά τα γεγονότα οδήγησαν στη δημιουργία ενός νέου, αυστηρότερου νομοθετικού πλαισίου για τη λειτουργία των τραπεζών τόσο σε παγκόσμιο (Βασιλεία ΙΙΙ) όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο (με τη δημιουργία της Τραπεζικής Ένωσης και πληθώρας νέων κανονισμών και οδηγιών).

Η σκληρότερη νομοθεσία ανάγκασε τις τράπεζες να αυξήσουν το κεφάλαιο τους και μεταξύ άλλων να περιορίσουν την οικονομική τους μόχλευση και να αυξήσουν τη ρευστότητα τους. Συνέπεια αυτών ήταν να μειωθούν τα διαθέσιμα κεφάλαια των τραπεζών για δανεισμό προς τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Σύμφωνα με μελέτες της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ), οι τράπεζες δυσχέραιναν την έγκριση νέων δανείων, ενώ παράλληλα η ζήτηση για δάνεια από τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις αυξήθηκε το 2018 κατά 21% (ΕΚΤ, ¨Έρευνα Δανεισμού – Lending Survey¨, Ιανούαριος 2018).

Δεύτερον, ο στόχος της δημιουργίας της Ένωσης Αγορών Κεφαλαίου (Capital Markets Union) και ο ρόλος που τα Δανειστικά Κεφάλαια θα διαδραματίσουν ως εναλλακτικές πηγές χρηματοδότησης, αύξησαν το ενδιαφέρον των επενδυτών για αυτά.

Τρίτον, σε ένα οικονομικό περιβάλλον με πολύ χαμηλά επιτόκια δανεισμού μεταξύ των τραπεζών, οι επαγγελματίες επενδυτές, τα συνταξιοδοτικά κεφάλαια (pension funds) και οι ασφαλιστικές εταιρίες, οι οποίες είναι και οι κύριοι επενδυτές των Δανειστικών Κεφαλαίων, αναζητούν μία μακροχρόνια, χαμηλού ρίσκου επενδυτική στρατηγική και η επένδυση σε αυτά πληροί αυτές τις προϋποθέσεις.

Πώς θα μπορούσε η Ελλάδα να προσελκύσει τα Δανειστικά Κεφάλαια;

Η σημασία των Δανειστικών Κεφαλαίων αποδεικνύεται και από το γεγονός, ότι ήδη πολλές από τις ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Γαλλία, η Γερμανία, η Ιρλανδία και το Λουξεμβούργο, παρουσίασαν καινούργια νομοθετικά κείμενα που ρυθμίζουν τη λειτουργία τους. Παρόλο που ¨η Οδηγία¨ ρυθμίζει γενικά τους διαχειριστές των εναλλακτικών κεφαλαίων, δεν υπάρχει συγκεκριμένη νομοθεσία για τα Δανειστικά Κεφαλαία, κάτι που δημιουργεί ευκαιρίες, αλλά και κινδύνους.

Η Ελλάδα, που από όλες τις ευρωπαϊκές χώρες της Ευρωζώνης, παραμένει η μοναδική χώρα της οποίας οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν πρόβλημα ρευστότητας λόγω της μειωμένης τραπεζικής δανειοδότησης, αλλά και της απουσίας εναλλακτικών μορφών χρηματοδότησης (ΕΚΤ, ’Έρευνα Πρόσβασης των Εταιρειών σε Χρηματοδότηση στην Ευρωζώνη¨, Σεπτέμβριος 2017), μπορεί να επωφεληθεί από τα Δανειστικά Κεφάλαια.

Ένα ευέλικτο νομοθετικό πλαίσιο, μπορεί να προσφέρει οφέλη μέσω της φορολογίας αλλά και της δημιουργίας θέσεων εργασίας στον χρηματοοικονομικό τομέα. Ελλείψει μιας εξειδικευμένης και εναρμονισμένης οδηγίας, αναφορικά με τα Δανειστικά Κεφάλαια, προσφέρεται η δυνατότητα στην Ελλάδα να προσελκύσει τη δημιουργία και ανάπτυξη Δανειστικών Κεφαλαίων, μέσω κατάλληλης νομοθεσίας.

Ότι η Ελλάδα αποτελεί μία μικρή αγορά δεν αποτελεί πρόβλημα, καθώς ¨η Οδηγία¨, δίνει το δικαίωμα στα Κεφάλαια που έχουν την έδρα τους σε μία ευρωπαϊκή χώρα να προωθούν και να πωλούν ελεύθερα τα μερίδια τους σε όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Περιοχής (European Economic Area-EEA), μέσω του ειδικού ¨διαβατηρίου¨ που παρέχει. Τα Κεφάλαια μπορούν έτσι να αποφεύγουν τις αυστηρότερες νομοθετικές απαιτήσεις άλλων χωρών, παραμένοντας στα όρια της ευρωπαϊκής νομιμότητας και χωρίς να περιορίζονται οι δυνατότητες προώθησης των κεφαλαίων τους.

Παράλληλα, πέρα από το νομοθετικό πλαίσιο, με τις κατάλληλες ρυθμίσεις (χαμηλότερη φορολογία, άλλες διευκολύνσεις και παροχές αν επενδύουν στην Ελλάδα), μπορεί η ελληνική Πολιτεία να προσελκύσει τα Δανειστικά Κεφάλαια, ώστε να επενδύσουν στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, προσφέροντας τους έτσι εναλλακτικές μορφές χρηματοδότησης και ρευστότητας.

Εν κατακλείδι….

Η προσέλκυση επενδύσεων απαιτεί τις κατάλληλες και ρεαλιστικές κινήσεις. Οι επενδυτές θέλουν μεν προστασία, ευκαιρίες για κέρδος δε. Τα τελευταία χρόνια, στην Ελλάδα, τα επενδυτικά κεφάλαια έχουν ταυτιστεί με τις εξαγορές ¨κόκκινων δανείων¨, όμως αυτό δεν πρέπει να αποτελεί τροχοπέδη στην δημιουργία εναλλακτικών πλάνων και πλαισίων που να αξιοποιούν τα Δανειστικά Κεφάλαια ως εναλλακτική χρηματοδότηση για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις αλλά και πηγή κέρδους για τη χώρα μέσω της φορολογίας και της δημιουργίας θέσεων εργασίας.
Euractiv