Εγκύκλιος ΥΠΕΣ για την Ευθύνη Αιρετών και Έλεγχος Νομιμότητας κατά τον Κλεισθένη

Στην έκδοση εγκυκλίου ειδικά για το Κεφάλαιο Ζ’ (άρθρα 108 έως και 132) του Κλεισθένη1 (ν.4555/19.7.2018), που αφορά την εποπτεία των Ο.Τ.Α., προχώρησε χθες 13/8/2018 ο Π. Σκουρλέτης.
Η εγκύκλιος παρουσιάζει τις νέες διατάξεις, εστιάζοντας ιδίως στις ρυθμίσεις που ξεκίνησαν ήδη να ισχύουν και αφορούν το μεταβατικό διάστημα έως την έναρξη λειτουργίας των Αυτοτελών Υπηρεσιών Εποπτείας Ο.Τ.Α., οι οποίες θα είναι αποκεντρωμένες υπηρεσίες του Υπουργείου υπαγόμενες απευθείας στον εκάστοτε Υπουργό.

Στο έγγραφο παρουσιάζεται:
- ποιες διατάξεις ξεκίνησαν ήδη να ισχύουν,
- οι αλλαγές στον υποχρεωτικό έλεγχο νομιμότητας, μείζον ζήτημα στο οποίο έχουμε επανειλημμένως αναφερθεί,
- τι ισχύει για τον αυτεπάγγελτο έλεγχο νομιμότητας,
- η αποκλειστική προθεσμία ολοκλήρωσης του ελέγχου,
- ενημέρωση περί ειδικής διοικητικής προσφυγής και αίτησης θεραπείας,
- παρουσίαση της αστικής και πειθαρχικής ευθύνης,
- η επαναφορά της ιδιάζουσας δωσιδικίας των Αιρετών,
- το καθεστώς επιβολής διοικητικών μέτρων έκπτωσης και αργίας.

Αξίζει πάντως να σημειωθεί ο τρόπος με τον οποίο το Υπουργείο ουσιαστικά “άδειασε” τον Συνήγορο του Πολίτη.
Ο ΣτΠ σε παρέμβασή του  για τον Κλεισθένη1, όπως σας είχαμε ενημερώσει, επεσήμαινε, μεταξύ άλλων, κατάργηση του υποχρεωτικού ελέγχου νομιμότητας στις αποφάσεις που αφορούν “την επιβολή φόρων, τελών, δικαιωμάτων”, δεδομένου ότι διεγράφη η σχετική ρητή αναφορά στο αρ.225 του ν.3852/2010 με την αντικατάστασή του από το αρ.116 του ν.4555/2018.
Το σχετικό απόσπασμα από την παρέμβαση της Ανεξάρτητης Αρχής (όπως αυτολεξεί σας είχαμε παρουσιάσει) είχε ως εξής:
“ (…) Επιπλέον σε σχέση με το ισχύον καθεστώς καταρχήν παρατηρείται ότι ΕΧΕΙ ΑΠΑΛΕΙΦΘΕΙ ΑΠΟ ΤΙΣ ΕΛΕΓΚΤΕΕΣ ΠΡΑΞΕΙΣ ΟΣΕΣ ΑΦΟΡΟΥΝ ΦΟΡΟΥΣ ΚΑΙ ΤΕΛΗ.
Πράγματι ΑΦΑΙΡΕΙΤΑΙ το εδ. ε) της παρ. 1 του άρθρου 225, όπου προβλέπεται Ο ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΝΟΜΙΜΟΤΗΤΑΣ των αποφάσεων των συλλογικών οργάνων των δήμων και των περιφερειών ΠΟΥ ΑΦΟΡΟΥΝ ΣΤΗΝ ΕΠΙΒΟΛΗ ΦΟΡΩΝ, ΤΕΛΩΝ, ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ.
Η απαλοιφή αυτή θεωρούμε ότι δεν είναι σκόπιμη. Άλλωστε ο Συνήγορος του Πολίτη, όπως αναφέρει και στην πρόσφατη επικαιροποίηση της ειδικής έκθεσης με τίτλο «Έσοδα ΟΤΑ και Κράτος Δικαίου», έχει γίνει αποδέκτης πολλών βάσιμων αναφορών πολιτών σχετικά με προβλήματα στην επιβολή, βεβαίωση και είσπραξη δημοτικών φόρων και τελών, πολλά εκ των οποίων θα είχαν αντιμετωπιστεί στο πλαίσιο ενός ουσιαστικού και έγκαιρου ελέγχου νομιμότητας των σχετικών πράξεων. Εξάλλου, είναι αυτές κυρίως οι αποφάσεις που έχουν μείζονα οικονομικό αντίκτυπο στους διοικουμένους, οι οποίες πρέπει να ελέγχονται ως προς τη νομιμότητά τους, ώστε να μην καταλείπονται ούτε υπόνοιες αυθαίρετης οικονομικής επιβάρυνσης των δημοτών από την πλευρά της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Επομένως άποψή μας είναι ότι ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΑΦΑΙΡΕΘΟΥΝ από τον υποχρεωτικό έλεγχο νομιμότητας πράξεις που αφορούν τη δημοτική φορολογία. (…) ”.

Στη χθεσινή του εγκύκλιο, το ΥΠΕΣ ουσιαστικά λέει ότι δεν ισχύει η επισήμανση της Ανεξάρτητης Αρχής, καθώς σημειώνει “Αποφάσεις σχετικά με την επιβολή φόρων, τελών, δικαιωμάτων, εξακολουθούν να εμπίπτουν στον υποχρεωτικό έλεγχο νομιμότητας ως αποφάσεις κανονιστικού χαρακτήρα – περιεχομένου”.
Η “ερμηνεία” δηλαδή του Υπουργού είναι πως οι σχετικές Αποφάσεις, παρά το ότι διαγράφηκαν από το Νόμο, εμπίπτουν στο γενικό σημείο (α) “ρυθμίσεις κανονιστικού περιεχομένου” του άρθρου.
Σημείο που βεβαίως υπήρχε στον Κλεισθένη1 (όπως στον Καλλικράτη) ήδη από την κατάθεσή του στη Βουλή, υπήρχε δηλαδή όταν ο ΣτΠ εγγράφως επεσήμαινε τα ανωτέρω περί κατάργησης.

Σε κάθε περίπτωση (ανεξαρτήτως των νομικών συνεπειών της πλήρους διαγραφής από το αρ.225 του Καλλικράτη, με το αρ.116 του Κλεισθένη, του όρου “την επιβολή φόρων, τελών, δικαιωμάτων”) ασφαλέστερο για τους Ο.Τ.Α. είναι να εφαρμόσουν ό,τι αναγράφει ο Υπουργός στην εγκύκλιό του.
airetos.gr