Ζαγόρι:Το «Ηπειρωτικό Μοιρολόι»… επέστρεψε στον τόπο του

Με … ζαγορίσιο χρώμα, η παρουσίαση του βιβλίου του Κ.Κινγκ, λόγω του Αρχείου Ηπειρωτικής Μουσικής στα Κάτω Πεδινά.




Το βιβλίο «Ηπειρώτικο Μοιρολόι: οδοιπορικό στην αρχαιότερη δημώδη μουσική της Ευρώπης» του Αμερικανού μουσικολόγου και μουσικού ερευνητή  Κρίστοφερ Κινγκ παρουσιάστηκε το βράδυ της περασμένης Παρασκευής σε εκδήλωση που οργάνωσαν οι εκδόσεις «Δώμα» στο Μουσείο Αργυροτεχνίας στο κάστρο των Ιωαννίνων.

Ο χώρος αποδείχτηκε μικρός για να χωρέσει όσους έσπευσαν να την παρακολουθήσουν, ανάμεσα τους πολλοί Ζαγορίσιοι, λόγω και των ιδιαίτερων δεσμών που έχει αναπτύξει ο συγγραφέας με το Ζαγόρι και ιδιαίτερα την Βίτσα όπου ζει κατά διαστήματα, αλλά και την δρομολογηθείσα δημιουργία του Αρχείου Ηπειρωτικής Μουσικής στα Κάτω Πεδινά.

 Με …ζαγορίσιο χρώμα η εκδήλωση

Εκτός του Δημάρχου Ζαγορίου Βασίλη Σπύρου ο οποίος προλόγισε την εκδήλωση, παραβρέθηκαν ο αντιδήμαρχος Άγγελος Αρμένης,  οι επικεφαλής των παρατάξεων της μειοψηφίας, μείζονος Γαβριήλ Παπαναστασίου, ελάσσονος Λεωνίδας Τσουμάνης, ο δημοτικός σύμβουλος Ηλίας Ράπτης, ο πρώην Δήμαρχος Τύμφης Γιώργος Σουκουβέλος, οι εκπρόσωποι των Τ.Κ. Βίτσας και Κάτω Πεδινών, Στάθης Βασδέκης και Βαγγέλης Γκίκας και πολλοί Ζαγορίσιοι. Τον συγγραφέα παρουσίασε εκ μέρους των εκδόσεων «Δώμα» η Μαριλένα Καραμολέγκου (παρών και ο συνεκδότης ο Θάνος Σαμαρτζής) η  οποία ευχαρίστησε την διευθύντρια του Μουσείου Αργυροτεχνίας Αγνή Δίμτσια για την φιλοξενία. Ο κ. Κίνγκ είχε μαζί του δίσκους 78 στροφών από την πολύτιμη και μοναδική συλλογή του και ακούστηκαν στη διάρκεια της εκδήλωσης ηχογραφήσεις όπως το μοιρολόι με τον Αλέξη Ζούμπα στο βιολί σε ηχογράφηση του 1926 στην Αμερική, ο «Σκάρος» με τον κλαριτζή Κίτσο Χαρισιάδη και τα «Κλάματα» με τον Δημήτρη Χαλκιά στο βιολί, ηχογράφηση του 1929.

Προλογίζοντας την εκδήλωση ο Δήμαρχος Ζαγορίου Βασίλης Σπύρου σημείωσε ότι «αποτελεί μεγάλη τιμή για μένα προσωπικά και το Δήμο Ζαγορίου τον οποίο εκπροσωπώ η συνεργασία μας με τον αγαπητό Κρίστοφερ Κινγκ, τον βραβευμένο με Γκράμι, μουσικολόγο, μουσικό παραγωγό, συγγραφέα και επιμελητή ήχου ιστορικών μουσικών έργων.

Έναν άνθρωπο που, με ερέθισμα την παραδοσιακή  μουσική, ήρθε στον τόπο μας από την μακρινή Βιρτζίνια των ΗΠΑ, τον αγάπησε, ζει κατά περιόδους στην Βίτσα, συμμετέχει στα πανηγύρια μας, γνώρισε τον τόπο και τους ανθρώπους, απέκτησε πολλούς φίλους και ετοιμάζεται να μετακομίσει μόνιμα στον Ζαγόρι».

Η ενασχόλησή του, πρόσθεσε ο κ. Σπύρου,  με την Ελληνική, την ηπειρωτική παραδοσιακή μουσική και ιδιαίτερα με αυτή του Ζαγορίου, η συμβολή του στην μελέτη και ανάδειξη της, δεν περιορίζεται στο σπουδαίο βιβλίο του «Ηπειρωτικό Μοιρολόι» που κυκλοφορεί από τον περασμένο Μάιο στα αγγλικά και μεταφρασμένο στα ελληνικά από τις εκδόσεις «Δώμα» παρουσιάζεται σήμερα, μετά την Αθήνα, και στα Γιάννινα.  Για το βιβλίο του, είπε ο Δήμαρχος,  υπάρχουν άλλοι ειδικότεροι από εμένα για να μιλήσουν και ως εκ τούτου περιορίστηκε μόνον στην παραδοχή ότι το Ηπειρωτικό Μοιρολόι, σήμα κατατεθέν της περιοχής μας, αποτελεί όπως και ο συγγραφέας έχει επισημάνει την «αρχαιότερη ζωντανή δημώδη μουσική της Ευρώπης».

Το Αρχείο Ηπειρωτικής Μουσικής στα Κάτω Πεδινά

Ο Δήμαρχος επικέντρωσε την παρέμβαση του στην συνεργασία του συγγραφέα με το Ζαγόρι, σημειώνοντας ότι ο  κ. Κινγκ, όπως είναι ήδη γνωστό, προτίθεται να διαθέσει μεταξύ των άλλων και την μοναδική συλλογή του από δίσκους γραμμοφώνου των 78 στροφών, το σύνολο σχεδόν των ηχογραφήσεων με ηπειρωτικά δημοτικά τραγούδια που κατέχει σήμερα, καθώς και άλλες συλλογές του, για την δημιουργία του Αρχείου Ηπειρωτικής Μουσικής στα Κάτω Πεδινά, ένα χωριό που γέννησε μεγάλους μουσικούς, στο κτίριο που δώρισε στο δήμο ο αείμνηστος Κώστας Φωτέτσιος.

«Η υλοποίηση της πρότασής του κ. Κινγκ για το Αρχείο Ηπειρωτικής Μουσικής, την οποία  αποδέχθηκε ομόφωνα το δημοτικό συμβούλιο και αγκάλιασαν οι φορείς και οι άνθρωποι του τόπου μας, μας επιφορτίζει με μεγάλη ευθύνη», τόνισε ο κ. Σπύρου και διαβεβαίωσε ότι για τον Δήμο αποτελεί προτεραιότητα η προώθηση αυτής της συνεργασίας για να ιδρυθεί και, φυσικά, να λειτουργήσει το Αρχείο αυτό που θα είναι το πρώτο στην Ήπειρο και στη χώρα για την παραδοσιακή μουσική του τόπου μας με τις πολλές ιδιαιτερότητες της.

Ήδη, έκανε γνωστό ο Δήμαρχος,  με τον κ. Κινγκ συνυπέγραψαν σχετικό συμφωνητικό για τα επόμενα βήματα της συνεργασίας του με το Δήμο, ώστε να διαμορφωθεί ο χώρος που θα φιλοξενήσει το Αρχείο στα Κάτω Πεδινά και επιπλέον υπάρχει διαθέσιμη δωρεά προς το Δήμο, από τον αείμνηστο Κώστα Φωτέτσιο, ενός σημαντικού ποσού για να καλυφθούν οι δαπάνες. Κλείνοντας ο κ. Σπύρου ευχήθηκε να είναι «καλοτάξιδο» το βιβλίο και να προβάλλει σε όλο τον κόσμο την Ηπειρωτική μουσική παράδοση.

Στην σχέση του κ. Κίνγκ με την Βίτσα και το πανηγύρι της, στην ταινία «Όσο ζεις να λάμπεις» του Ιρλανδού σκηνοθέτη Πωλ Ντουεϊν που γυρίστηκε στη Βιρτζίνια, τόπο καταγωγής του Κ. Κινγκ και στο Ζαγόρι και προβλήθηκε τον Αύγουστο του 2017 στο υπαίθριο θέατρο Μονοδενδρίου, αναφέρθηκε ο Δημήτρης Χατζαρόπουλος. Η ταινία, όπως ανέφερε η κ. Καραμολέγκου γίνεται προσπάθεια να ενταχθεί στο πρόγραμμα του Φεστιβάλ κινηματογράφου Θεσσαλονίκης για το 2019.

 Η συνομιλία του συγγραφέα με τον Γ. Κοκκώνη

Στην γνωριμία του με τον κ. Κινγκ και πώς έψαξε να βρει ποια είναι η μουσική που τον έκανε να κλαίει, έχοντας ακούσει το μοιρολόι του Αλέξη Ζούμπα, από δίσκο που αγόρασε σε ταξίδι του στην Κωνσταντινούπολη, αναφέρθηκε ο καταγόμενος από το Ζαγόρι κ. Δάλλας, ο οποίος έκανε και τη μετάφραση στην συνομιλία που είχαν στην συνέχεια, ο συγγραφέας με τον Γιώργο Κοκκώνη, μουσικολόγο, αναπληρωτή καθηγητή στο Τμήμα Μουσικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων.
Ο κ. Κοκκώνης δεν παρέλειψε να επισημάνει και την υπερβολή με την οποία υποδέχθηκαν το βιβλίο εφημερίδες των Αθηνών, δείχνοντας  να ανακαλύπτουν τώρα την Ήπειρο και τη  μουσική της, αλλά και το γεγονός ότι οι πολλές από τις παλιές αυτές ηχογραφήσεις δεν κυκλοφόρησαν στην Ελλάδα και έγιναν γνωστές μετά από δεκαετίες ότι με την διάδοση των CD, έγιναν επανεκδόσεις από ηχογραφήσεις του μεσοπολέμου και όχι μόνο στην Αμερική και στην Ελλάδα για το ρεμπέτικο και το δημοτικό τραγούδι.

Αναφερόμενος στο βιβλίο ο κ. Κοκκώνης το χαρακτήρισε ως «ερωτική επιστολή προς την Ήπειρο», αλλά και για τον τρόπο που η μουσική εμφανίζεται διαχρονικά στον κόσμο», μια «υπνωτική μουσική», όπως την ονομάζει  ο ίδιος ο συγγραφέας στο βιβλίο. Ο κ. Κοκκώνης μίλησε για έναν εκλεκτισμό που υπάρχει στον κ. Κινγκ ο οποίος δεν θέλει τα ηλεκτρικά όργανα με τον συγγραφέα να απαντά ότι «χωρίς μεγάφωνα και ηλεκτρισμό η μουσική είναι ιατρικό και ιαματικό το αποτέλεσμά της» και υποστήριξε ότι η διαφορά φαίνεται και στα μπλουζ του νότου των ΗΠΑ, με αυτά του Σικάγο και Ντιτρόιτ που παίζονται με ηλεκτρισμό. Ο κ. Κοκκώνης διαφώνησε και με την άποψη που εκφράζει ο κ. Κινγκ στο βιβλίο του ότι αυτή η μουσική δεν αρέσει ούτε στους Έλληνες, δεν νομίζω να ισχύει σήμερα, είπε ο κ. Κοκκώνης.

Το αγαπημένο τραγούδι του Κ. Κινγκ είναι ο «Σαμαντάκας» την ιστορία του οποίου διάβασε από το βιβλίο του ο συγγραφέας.

Κεντρικά πρόσωπα, πρωταγωνιστές  στο βιβλίο είναι ο βιολιτζής Αλέξης Ζούμπας από το Γραμμένο, ο οποίος έζησε και ηχογράφησε στην Αμερική και Κίτσος Χαρισιάδης από την Κληματιά ο οποίος έμεινε στον τόπο του. Μέσα από τα διάφορα κεφάλαια του βιβλίου παρουσιάζονται και ιστορίες, όπως αυτή με την Γιαννιώτισα Εβραία τραγουδίστρια Αμαλία Μάτσα (Βάκκα) στη Νέα Υόρκη και τον Αλέξη Ζούμπα, αν και η σχέση τους δεν γνωρίζουμε αν υπήρξε όπως περιγράφεται, αλλά ως μυθιστόρημα είναι όμορφο, όπως είπε ο Κ. Κινγκ.

Κλείσιμο με το «Τακίμι»

Η εκδήλωση έκλεισε, όπως άρμοζε άλλωστε, μουσικά με το παραδοσιακό σχήμα «Τακίμι» (κλαρίνο: Θωμάς Χαλιγιάννης, βιολί: Κώστας Καραπάνος, λαούτο: Φώτης Παπαζήκος, ντέφι: Τάσος Ντάφλος) να παίζει στον αύλειο χώρο του μουσείου μοιρολόγια και τραγούδια από την πλούσια μουσική παράδοση του τόπου μας, χωρίς να λείπει και το κέρασμα με τσίπουρο. Την εκδήλωση κατέγραψε, εκτός των άλλων ΜΜΕ, και συνεργείο του BBC.