Όλα όσα θέλετε να μάθετε για την εγχείρηση ανοιχτής καρδιάς (bypass)

Photo source: www.bigstockphoto.com

από τη Μέρσυ Κούσκου
& του Γεώργιου Κούσκου//mednutrition.gr
Η χειρουργική επέμβαση αορτοστεφανιαίας παράκαμψης (bypass) είναι μια χειρουργική διαδικασία που παρακάμπτει τις στενώσεις της στεφανιαίας αρτηρίας, δημιουργώντας μια νέα οδό προς την καρδιά με σκοπό τη βελτίωση της ροής του αίματος προς τον καρδιακό μυ.

Κατά το χειρουργείο, ένα υγιές αιμοφόρο αγγείο λαμβάνεται από το πόδι, το χέρι ή το στήθος και συνδέεται με την αρτηρία της καρδιάς (στεφανιαία αρτηρία) έτσι ώστε το αίμα να παρακάμπτει τη στενωμένη αρτηρία. Ανάλογα με τον αριθμό των στενωμένων αρτηριών μιλάμε για μονό, διπλό ή τριπλό bypass.

Μετά την επέμβαση βελτιώνονται τα συμπτώματα γενικά, όπως ο θωρακικός πόνος και η δύσπνοια. Σε μερικούς ασθενείς, το bypass μπορεί να βελτιώσει την καρδιακή λειτουργία και να μειώσει τον κίνδυνο θανάτου από καρδιακές παθήσεις.

Είναι απαραίτητο να γίνει η εγχείρηση;
Η επέμβαση bypass πραγματοποιείται όταν

Υπάρχει σοβαρός πόνος στο στήθος (λόγω στεφανιαίας νόσου) κατά τη διάρκεια ακόμη και ελαφριάς άσκησης ή σε ηρεμία. Συχνά, η αγγειοπλαστική και η τοποθέτηση stent (ενδοπρόθεσης) μπορεί να βοηθήσουν, αλλά για κάποιους τύπους στεφανιαίας νόσου, το bypass είναι η καλύτερη επιλογή.Υπάρχουν περισσότερες από μια στενωμένες στεφανιαίες αρτηρίες με αποτέλεσμα η αριστερή κοιλία, η σπουδαιότερη κοιλότητα της καρδιάς, να μη λειτουργεί καλά.Η αριστερή κύρια στεφανιαία αρτηρία η οποία παρέχει το μεγαλύτερο μέρος του αίματος στην αριστερή κοιλία, έχει σοβαρή στένωση.Υπάρχει μια αρτηριακή απόφραξη για την οποία η αγγειοπλαστική δεν είναι κατάλληλη ή έχει ήδη πραγματοποιηθεί στο παρελθόν αποτυχημένη αγγειοπλαστική ή τοποθέτηση stent.To bypass δεν θεραπεύει τη στεφανιαία νόσο (αθηροσκλήρυνση στεφανιαίων αρτηριών), απλώς παρακάμπτει τις στενώσεις των αρτηριών αυξάνοντας έτσι την αιμάτωση του μυοκαρδίου
Πιθανοί κίνδυνοι
Επειδή το bypass είναι μια εγχείρηση ανοικτής καρδιάς, μπορεί να υπάρξουν επιπλοκές κατά τη διάρκεια του χειρουργείου ή μετά από αυτό. Συχνές επιπλοκές της επέμβασης αορτοστεφανιαίας παράκαμψης περιλαμβάνουν:

ΑιμορραγίαΠροβλήματα λόγω της γενικής αναισθησίας (απώλεια μνήμης, διαταραχές σκέψης) τα οποία συνήθως υποχωρούν σε 6 έως 12 μήνεςΑνωμαλίες του καρδιακού ρυθμού (αρρυθμίες)Λοιμώξεις της τομής στο στήθοςΝεφρικά προβλήματαΕγκεφαλικό επεισόδιοΈμφραγμα μυοκαρδίου
Η πιθανότητα εμφάνισης επιπλοκών είναι γενικά χαμηλή, αλλά εξαρτάται από την υγεία του ασθενούς πριν από τη χειρουργική επέμβαση. Επιπλέον, ο κίνδυνος επιπλοκών είναι υψηλότερος αν η επέμβαση είναι επείγουσα ή αν συνυπάρχουν και άλλα ιατρικά προβλήματα, όπως εμφύσημα, νεφρική νόσος, διαβήτη ή περιφερική αρτηριοπάθεια.

Προεγχειρητική προετοιμασία
Πριν το χειρουργείο αξιολογείται η γενική κατάσταση του ασθενούς και η καταλληλότητά του για εγχείρηση. Δίνονται συγκεκριμένες οδηγίες σχετικά με τους περιορισμούς της δραστηριότητας, τις αλλαγές στη διατροφή ή τα φάρμακα που πρέπει να διακοπούν. Επίσης, πραγματοποιούνται αρκετές προεγχειρητικές εξετάσεις, που συχνά περιλαμβάνουν ακτινογραφίες θώρακα, εξετάσεις αίματος, ηλεκτροκαρδιογράφημα και στεφανιογραφία. Από το προηγούμενο βράδυ του χειρουργείου θα πρέπει ο ασθενής να μην έχει καταναλώσει τροφή (μόνο νερό, αν πρέπει να πάρει κάποιο φάρμακο).

Πώς γίνεται το bypass;
Η εγχείρηση αορτοστεφανιαίας παράκαμψης διαρκεί συνήθως από 3 έως 6 ώρες (ανάλογα με τον αριθμό των στενωμένων αρτηριών) και απαιτεί γενική αναισθησία.

Οι περισσότερες χειρουργικές επεμβάσεις bypass πραγματοποιούνται μέσω μιας μακράς τομής στο στήθος με σκοπό την αποκάλυψη της καρδιάς. Στη συνέχεια, η ροή του αίματος εκτρέπεται μέσω εξωσωματικής κυκλοφορίας.

Ο χειρουργός κόβει το κέντρο του στήθους, κατά μήκος του στέρνου. Αφού ανοίξει το στήθος και χρησιμοποιήσει την εξωσωματική κυκλοφορία, η καρδιακή λειτουργία διακόπτεται προσωρινά. Έπειτα, παίρνει ένα τμήμα υγιούς αιμοφόρου αγγείου, συχνά από το εσωτερικό του θωρακικού τοιχώματος (έσω μαστική αρτηρία) ή από το πόδι (φλεβικό μόσχευμα) και συνδέει τα άκρα του πάνω και κάτω από τη στένωση της στεφανιαίας αρτηρίας, με σκοπό το αίμα να οδηγηθεί στη καρδιά παρακάμπτοντας το στενωμένο τμήμα.

Υπάρχουν και άλλες χειρουργικές τεχνικές που χρησιμοποιούνται στην περίπτωση του bypass:

Χειρουργική χωρίς εξωσωματική κυκλοφορία, με πάλλουσα καρδιά
Αυτή η διαδικασία επιτρέπει τη χειρουργική επέμβαση στην καρδιά που πάλλεται, με τη χρήση ειδικού εξοπλισμού για τη σταθεροποίηση της περιοχής της καρδιάς στην οποία εργάζεται ο χειρουργός.

Ελάχιστα επεμβατικό bypass
Σε αυτή τη διαδικασία o χειρουργός εκτελεί στεφανιαία παράκαμψη μέσω μιας μικρότερης τομής στο στήθος, συχνά με τη χρήση ρομποτικής και απεικόνισης με βίντεο.

Μετεγχειρητική αποκατάσταση
Μετά την επέμβαση ο ασθενής εισάγεται μία ή δύο μέρες στη μονάδα εντατικής θεραπείας, όπου η καρδιά, η αρτηριακή πίεση, η αναπνοή και άλλα ζωτικά σημεία παρακολουθούνται συνεχώς. Ο ασθενής παραμένει διασωληνωμένος μέχρι να είναι ικανός να αναπνεύσει μόνος του. Συνήθως, το εξιτήριο δίνεται μετά από μια εβδομάδα.

Η περίοδος αποκατάστασης είναι περίπου 6 έως 12 εβδομάδες. Στις περισσότερες περιπτώσεις, ο ασθενής επιστρέφει στην εργασία του, αρχίζει να ασκείται και να έχει σεξουαλική δραστηριότητα μετά από 4 έως 6 εβδομάδες.

Μετά τη χειρουργική επέμβαση, οι περισσότεροι άνθρωποι αισθάνονται καλύτερα και παραμένουν χωρίς συμπτώματα για 10 έως 15 έτη. Με την πάροδο του χρόνου είναι πιθανό οι άλλες αρτηρίες ή ακόμα και το νέα μοσχεύματα να φράξουν, απαιτώντας άλλη παράκαμψη ή αγγειοπλαστική.

Παρόλο που η χειρουργική παράκαμψη βελτιώνει την παροχή αίματος στην καρδιά, δεν θεραπεύει την υποκείμενη στεφανιαία νόσο
Η διατροφή μετά το bypass
Μετά την εγχείρηση, ο ασθενής εμφανίζει συνήθως μειωμένη όρεξη. Με την πάροδο των ημερών οι ανεπιθύμητες παρενέργειες της αναισθησίας υποχωρούν και η διατροφή του που αρχικά περιλαμβάνει μόνο υγρά, εμπλουτίζεται με στερεές τροφές. Είναι πολύ πιθανή η εμφάνιση δυσκοιλιότητας η οποία θα μπορούσε να αντιμετωπιστεί με την αύξηση της κατανάλωσης νερού, εκτός και αν υπάρχει αντένδειξη.

Λόγω της βαρύτητας του χειρουργείου, το διαιτολόγιο του ασθενούς εντός του νοσοκομείου πρέπει να είναι υψηλό θερμιδικά, κοντά στις 2.500 θερμίδες, με πρωτεΐνες 1,5-2 γρ/κιλό σωματικού βάρους και λιπαρά έως 35%, κυρίως μονοακόρεστα, που προσλαμβάνονται από το ελαιόλαδο. Ιδιαίτερη προσοχή δίνεται στην πρόσληψη νατρίου αλλά και καλίου. Με το πέρας των ημερών και ανάλογα με την πορεία του ασθενούς, η διατροφή εξελίσσεται σταδιακά μέχρι να γίνει ελεύθερη.

Το διαιτολόγιο του ασθενούς μετά από μια επέμβαση ανοιχτής καρδιάς είναι πολύ σημαντικό και πρέπει να συμβαδίζει με το μεσογειακό πρότυπο, να είναι φτωχό σε κορεσμένα λιπαρά, χοληστερίνη και νάτριο. Είναι καλό να αποφεύγονται τα πολύ επεξεργασμένα τρόφιμα που συνήθως περιέχουν αρκετά λίπη και μεγάλες ποσότητες νατρίου.

mesogiaki diaita



Ιδανικές τροφές, οργανωμένες σε ισορροπημένα, μικρά και συχνά γεύματα, είναι τα ψάρια (πλούσια σε ω-3 λιπαρά), τα φρούτα και τα λαχανικά, τα όσπρια, τα δημητριακά ολικής άλεσης, το ελαιόλαδο και οι ξηροί καρποί. Είναι σημαντική η πρόσληψη ικανοποιητικών ποσοτήτων αντιοξειδωτικών και η αύξηση του ποσοστού μονοακόρεστων λιπαρών (ελαιόλαδο). Επιτρέπεται επίσης και ένα ποτήρι κόκκινο κρασί ημερησίως, μετά το πέρας του πρώτου μήνα. Καλό είναι να γίνεται επαρκής ενυδάτωση, με την κατανάλωση πολλών υγρών και κυρίως νερού.

Υπάρχουν κάποιες περιπτώσεις που χρήζουν ιδιαίτερης προσοχής:

1. Παχυσαρκία
Η τήρηση ενός ισορροπημένου και εξατομικευμένου διαιτολογίου σε συνδυασμό με την αύξηση της δραστηριότητας θα οδηγήσουν στην επιθυμητή απώλεια βάρους. Είναι καλό να αποφεύγονται τα τρόφιμα που είναι πλούσια σε λίπος ή/και ζάχαρη και να προτιμώνται πρωτεϊνούχες τροφές και γαλακτοκομικά προϊόντα με χαμηλά λιπαρά, προϊόντα ολικής άλεσης, φρούτα και λαχανικά.

2. Διαβήτης
Η παρουσία σακχαρώδους διαβήτη δεν είναι μόνο βασικό στοιχείο που οδηγεί σε στεφανιαία νόσο, αλλά και μετεγχειρητικός κίνδυνος απειλής των μοσχευμάτων. Η κατάλληλη εκπαίδευση σχετικά με τους υδατάνθρακες και η σωστή επιλογή και κατανομή τους μέσα στα γεύματα της ημέρας σε συνδυασμό με τον τακτικό έλεγχο του σακχάρου στο αίμα είναι ύψιστης σημασίας.

3. Υπέρταση
Μπορεί να αντιμετωπιστεί με τη μείωση του προσλαμβανόμενου νατρίου, το οποίο δεν βρίσκεται μόνο στο επιτραπέζιο αλάτι αλλά και σε πολλά τρόφιμα. Επίσης, η αύξηση του προσλαμβανόμενου καλίου θα βοηθήσει στην αποβολή του επιπλέον νατρίου και στη ρύθμιση της πίεσης. Προτείνεται η δίαιτα DASH που βασίζεται στη μεσογειακή διατροφή και εστιάζει στη μείωση της αρτηριακής πίεσης. Συχνά, συνυπάρχει διουρητική αγωγή.

4. Χοληστερίνη
Συναντάται σε τροφές με ζωικό λίπος και η παρουσία της στο αίμα αυξάνει τον κίνδυνο σχηματισμού αθηρωματικών πλακών. Η σωστή ανάλυση της τιμής της και η κατάλληλη διατροφή είναι τόσο βασικά όσο και η απόφαση για συμπληρωματική φαρμακευτική αγωγή. Γενικά, το ποσοστό λίπους δεν πρέπει να υπερβαίνει το 30% όλων των ημερησίως προσλαμβανομένων θερμίδων.

5. Λήψη αντιπηκτικής αγωγής
Θα πρέπει να δοθεί προσοχή στην κατανάλωση σταθερής ποσότητας βιταμίνης Κ, η οποία βρίσκεται κυρίως στα πράσινα λαχανικά. Επίσης, θα ήταν καλό να μειωθεί η κατανάλωση αλκοόλ και να περιοριστεί η κατανάλωση καφεϊνούχων ροφημάτων.

Συμπερασματικά
Τα αποτελέσματα και η μακροπρόθεσμη έκβαση εξαρτώνται κυρίως από τη λήψη των φαρμάκων για την πρόληψη των θρόμβων (αντιαιμοπεταλιακά), τη μείωση της αρτηριακής πίεσης και της χοληστερόλης, τον έλεγχο του διαβήτη και την υιοθέτηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής, που περιλαμβάνει:

Διακοπή καπνίσματοςΔιατήρηση φυσιολογικού σωματικού βάρουςΜεσογειακή διατροφή ή δίαιτα DASHΣυστηματική μέτρια δυναμική άσκηση (π.χ. βάδισμα με προοδευτικά αυξανόμενο ρυθμό/απόσταση με στόχο 3-5 χιλιόμετρα την ημέρα στη διάρκεια μιας ώρας)Διαχείριση του stress
Επίσης, αν υπάρχει δυνατότητα, μπορεί ο ασθενής να μπει σε πρόγραμμα καρδιακής αποκατάστασης. Πρόκειται για ένα πρόγραμμα άσκησης και εκπαίδευσης, σχεδιασμένο να βοηθήσει στην ανάκαμψη μετά από το χειρουργείο.

Επισκεφτείτε έναν πτυχιούχο Διαιτολόγο – Διατροφολόγο για να ενημερωθείτε για τη σωστή διατροφή και μη διστάζετε για κάθε πρόβλημά σας να επικοινωνείτε με τον καρδιολόγο σας ή το καρδιοχειρουργό που σας χειρούργησε.