Δράσεις για τη μείωση της ανεργίας και την καταπολέμηση της παραβατικότητας στην αγορά εργασίας

Εισήγηση της Υπουργού Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, Έφης Αχτσιόγλου, στη συνέντευξη Τύπου με θέμα τις δράσεις για τη μείωση της ανεργίας και την καταπολέμηση της παραβατικότητας στην αγορά εργασίας.
«Τα τελευταία χρόνια και ιδίως τους τελευταίους έξι μήνες –μετά το οριστικό τέλος των μνημονίων- έχουμε αναλάβει σημαντικές πρωτοβουλίες για τη ρύθμιση της πλήρως απορρυθμισμένης αγοράς εργασίας που παραλάβαμε στις αρχές του 2015.
Στόχος μας είναι η δημιουργία αξιοπρεπών θέσεων εργασίας, έναν στόχο που τον εξειδικεύουμε στις επιμέρους κατευθύνσεις της καταπολέμησης της ανεργίας, της ενίσχυσης του εισοδήματος και της διαπραγματευτικής θέσης των εργαζομένων.
Για τους στόχους αυτούς δουλεύουμε πάνω σε τρεις πυλώνες, την επαναφορά των συλλογικών διαπραγματεύσεων και συμβάσεων, την αύξηση του κατώτατου μισθού και την καταπολέμηση της παραβατικότητας στην αγορά εργασίας.
Φυσικά η δουλειά σε κάθε έναν από αυτούς τους πυλώνες τότε μόνο αποκτά αξία εφόσον συνοδεύεται με αποτελέσματα και στο μέτωπο της αποκλιμάκωσης της ανεργίας.
Παρότι η προσπάθεια είναι σε εξέλιξη, υπάρχουν ήδη σημαντικά αποτελέσματα των παρεμβάσεών μας τα οποία και θα σας παρουσιάσουμε σήμερα.
Συλλογικές συμβάσεις – Κατώτατος μισθός
Οι δύο εμβληματικές παρεμβάσεις που υλοποιήσαμε το τελευταίο εξάμηνο ήταν η επαναφορά των βασικών αρχών των συλλογικών διαπραγματεύσεων από τον Αύγουστο του 2018 και η αύξηση του κατώτατου μισθού, με την ταυτόχρονη κατάργηση του υποκατώτατου μισθού για τους νέους έως 25 ετών, από την 1η Φεβρουαρίου 2019.
Υπενθυμίζω, επιγραμματικά ότι:
- Από τον περασμένο Αύγουστο έχουμε επεκτείνει και καταστήσει γενικώς υποχρεωτικές 11 κλαδικές συλλογικές συμβάσεις εργασίας, που καλύπτουν συνολικά πάνω από 200.000 εργαζόμενους και σημαίνουν αυξήσεις μισθών για δεκάδες χιλιάδες μισθωτούς.
- Επίσης, από την 1η Φεβρουαρίου 2019 ισχύει ο νέος αυξημένος κατώτατος μισθός χωρίς ηλικιακές διακρίσεις. Ο κατώτατος μισθός αυξήθηκε κατά 11% από τα 586 στα 650 ευρώ και για τους νέους κατά 27% από τα 510 στα 650 ευρώ.
- Βελτίωση του εισοδήματός τους από την αύξηση του κατώτατου μισθού έχουν συνολικά 600.000 εργαζόμενοι και άλλοι 280.000 συμπολίτες μας που λαμβάνουν επιδόματα τα οποία συνδέονται με τον κατώτατο μισθό όπως το επίδομα ανεργίας και η ειδική παροχή μητρότητας.
- Για πρώτη φορά μετά από σχεδόν μία δεκαετία έχουμε αύξηση μισθών στη χώρα και αυτό είναι και ουσιαστικά και συμβολικά πολύ σημαντικό βήμα για τον κόσμο της εργασίας.
Παρακολούθηση εφαρμογής της αύξησης του κατώτατου μισθού
Όσον αφορά στην εφαρμογή της αύξησης του κατώτατου μισθού βρισκόμαστε σε πλήρη ετοιμότητα προκειμένου ελέγξουμε την τήρησή του με συγκεκριμένο σχέδιο και εργαλεία.
Συγκεκριμένα:
Α) Μέσα από το Πληροφοριακό Σύστημα «ΕΡΓΑΝΗ» ξέρουμε ποιες είναι οι επιχειρήσεις που αμείβανε κάτω από τα όρια του νέου κατώτατου μισθού και πρέπει να προσαρμοστούν.
Μπορούμε επιπλέον ανά πάσα στιγμή να δούμε μέσα από το σύστημα «ΕΡΓΑΝΗ» πόσες και ποιες από τις επιχειρήσεις αυτές προσαρμοστήκαν.
Επομένως μετά το τέλος της περιόδου που καλούνται να τροποποιήσουν οι επιχειρήσεις τις αποδοχές των εργαζομένων τους (28/2), θα μπορούμε να ελέγξουμε με πολύ μεγάλη ακρίβεια τη συμμόρφωση και να προχωρήσουμε όπου υπάρχει ανάγκη σε κυρώσεις.
Β) Στο ίδιο δείγμα επιχειρήσεων θα χρησιμοποιήσουμε το Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα του ΣΕΠΕ και τα εργαλεία ανάλυσης κινδύνου για να εντοπίσουμε πρακτικές αποφυγής του κατώτατου μισθού που μπορεί να βασίζονται στην μετατροπή δηλωμένης εργασίας σε αδήλωτη ή υποδηλωμένη.
Για παράδειγμα επιχειρήσεις που παρουσιάζουν  στο διάστημα εφαρμογής του νέου κατώτατου μισθού μετατροπές συμβάσεων πλήρους απασχόλησης σε μερική ή μείωση των δηλωμένων ωρών εργασίας εντοπίζονται και μπαίνουν κατά προτεραιότητα στον προγραμματισμό ελέγχων του Σώματος.
Με τις δύο παραπάνω διαδικασίες προσανατολίζουμε τη δράση των υπηρεσιών του Σ.ΕΠ.Ε. ώστε οι έλεγχοι να είναι στοχευμένοι και να προλάβουμε φαινόμενα παραβατικότητας και μη τήρησης του νέου νόμου για τον αυξημένο κατώτατο μισθό.
Σε ότι αφορά την καταπολέμηση της παραβατικότητας στην αγορά εργασίας
Σήμερα είμαστε σε θέση να μετρήσουμε τα σημαντικά αποτελέσματα μίας σειράς θεσμικών παρεμβάσεων που κάναμε για τη θωράκιση στην πράξη των δικαιωμάτων των εργαζομένων.
Στο πλαίσιο αυτών των παρεμβάσεων θέσαμε για πρώτη φορά κανόνες για την τήρηση των ωραρίων εργασίας, για την ηλεκτρονική προ-δήλωση των υπερωριών, για την καταβολή των μισθών, για την προστασία των εργαζομένων στις εργολαβίες.
Θεσμοθετήσαμε μέτρα καταπολέμησης της απλήρωτης εργασίας, προβλέψαμε ότι οι επιχειρήσεις που πτωχεύουν θα ικανοποιούν πρώτα τις απαιτήσεις των εργαζομένων για τα δεδουλευμένα τους. Αλλάξαμε την αρχιτεκτονική του προστίμου για την αδήλωτη εργασία, αποδίδοντας δικαιοσύνη στον εργαζόμενο και συνδέοντάς το με κίνητρα πρόσληψης του αδήλωτου εργαζόμενου.
Θέλω να σταθώ ιδιαίτερα στο μέτρο της ηλεκτρονικής προ-δήλωσης των υπερωριών και τα αποτελέσματα που καταγράφονται με την εφαρμογή του. Συγκρίνοντας το τρίτο τετράμηνο του 2017 με το τρίτο τετράμηνο του 2018 καταγράφεται υπερδιπλασιασμός των επιχειρήσεων που έχει αναγγελίες υπερεργασίας και υπερωρίας από 6.716 σε 15.898 και υπερδιπλασιασμός των εργαζομένων που περιλαμβάνουν οι αναγγελίες από 177.852 σε 371.567 εργαζόμενους. Συγκεκριμένα οι δηλωμένες ώρες υπερεργασίας και υπερωρίας αυξήθηκαν κατά 174% συγκρίνοντας τα δύο αυτά τετράμηνα, από 1.694.915 σε 4.401.063. Από αυτό εύλογα καταλαβαίνει κανείς πόσες ώρες πήγαιναν χαμένες όσο το κράτος έκανε τα στραβά μάτια τα προηγούμενα χρόνια και πόσες ώρες είναι κερδισμένες για του εργαζόμενους σήμερα: οι οποίοι είτε πληρώνονται για τις υπερωρίες που κάνουν είτε επιστρέφουν στο σπίτι τους μετά το τέλος του οχταώρου.
Αναφορικά με την υπόλοιπη ελεγκτική δράση στους χώρους εργασίας
Εξ αρχής διαμηνύσαμε σε όλους τους τόνους και εμπράκτως ότι για εμάς δεν υπάρχουν ασυλίες και επιχειρηματικά άβατα.
Εντατικοποιήσαμε τους ελέγχους για την αδήλωτη και υποδηλωμένη εργασία.  Ορίσαμε αυτοματοποιημένη διαδικασία για την διακοπή λειτουργίας επιχειρήσεων που παραβαίνουν κατ’ εξακολούθηση τις διατάξεις της εργατικής νομοθεσίας. Γνωρίζοντας ότι ένα ελεγκτικό σώμα είναι πρωτίστως οι άνθρωποι του, ενισχύσαμε  τη στελέχωση του Σ.ΕΠ.Ε. για να επιτελεί το έργο του ακόμα πιο αποτελεσματικά. Για τον λόγο αυτόν αυξάνουμε το δυναμικό του σώματος κατά 35%.
Τα αποτελέσματα αυτής της προσπάθειας είναι ήδη παρόντα και είναι αξιοσημείωτα: πετύχαμε να μειώσουμε το ποσοστό της αδήλωτης εργασίας στους κλάδους υψηλής παραβατικότητας από 19,2% το 2014 σε 8,9% το 2018. Τις επόμενες μέρες θα ολοκληρώσουμε την επεξεργασία και θα ανακοινώσουμε τα αναλυτικά στοιχεία της έκθεσης του επιχειρησιακού σχεδίου «ΑΡΤΕΜΙΣ» που αφορούν το 2018.
Το Σ.ΕΠ.Ε. τα έτη 2015 έως και 2018 πραγματοποίησε 208.420 ελέγχους για ζητήματα εργασιακών σχέσεων και για θέματα υγείας και ασφάλειας. Επιβάλλοντας  30.000 πρόστιμα συνολικού ύψους 131,3 εκατ. ευρώ. Επίσης, το Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας από το 2015 έως και το 2018 διενήργησε δεκάδες χιλιάδες εργατικές διαφορές από τις οποίες οι εργαζόμενοι κέρδισαν απλήρωτα δεδουλευμένα συνολικού ύψους 46,3 εκατ. ευρώ.
Από την 1η Οκτωβρίου βρίσκεται σε εξέλιξη ειδικό επιχειρησιακό σχέδιο του Σ.ΕΠ.Ε. για την καταπολέμηση της υποδηλωμένης εργασίας. Παράλληλα, προσανατολίζουμε τη δράση του Σώματος, σε συνεργασία με την αστυνομία, και στην καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων με σκοπό την εργασιακή εκμετάλλευση.
Όλη αυτή η προσπάθεια για τη ρύθμιση της αγοράς εργασίας ,τότε μόνο αποκτά αξία εφόσον συνοδεύεται από θετικές εξελίξεις στο πεδίο της ανεργίας.
Και στο μέτωπο αυτό υπάρχουν αξιοσημείωτα αποτελέσματα της δουλειάς που κάνουμε.
Η ανεργία έχει καταγράψει μείωση της τάξης των 8 ποσοστιαίων μονάδων σε σχέση με το 2014 και οι θέσεις εργασίας έχουν αυξηθεί κατά 24,6% στον ιδιωτικό τομέα, σύμφωνα με τα στοιχεία του Πληροφοριακού Συστήματος «ΕΡΓΑΝΗ».
Συγκεκριμένα, οι θέσεις εργασίας το 2018 ήταν αυξημένες κατά 376.766 σε σχέση με το 2014.
Το 2018 το 72% της αύξησης των θέσεων εργασίας ήταν πλήρους απασχόλησης.
Τα στοιχεία αυτά δεν σημαίνουν σε καμία περίπτωση ότι εφησυχάζουμε, αντιθέτως μας δίνουν μεγαλύτερο κίνητρο για να συνεχίσουμε την προσπάθεια για την περαιτέρω αποκλιμάκωση της ανεργίας.
Σε αυτή την προσπάθεια, μαζί με την ανάπτυξη της οικονομίας και την ανάταξη της αγοράς εργασίας, συμβάλλουν και τα προγράμματα που υλοποιούμε μέσω του ΟΑΕΔ για την ενίσχυση της εργασίας νέων και μακροχρόνια ανέργων.
Από το 2015 έως σήμερα έχουν ωφεληθεί 220.000 άνεργοι μέσα από προγράμματα συνολικού ύψους 1,1 δισ. ευρώ.
Αυτή τη στιγμή σε 5 προγράμματα, στα οποία έχουν κλείσει οι αιτήσεις, εργάζονται από τον Μάρτιο του 2018 και μετά, περίπου 40.000 άνεργοι-ωφελούμενοι.
Άλλα 11 προγράμματα δημιουργίας νέων θέσεων εργασίας είναι ανοιχτά για αιτήσεις και μπορούν να καλύψουν περίπου 70.000 ανέργους. Η γκάμα αυτών  των προγραμμάτων απευθύνεται σε ανέργους κάθε ηλικίας, νέους ή μεγαλύτερους, πτυχιούχους ή μη. Επομένως κάθε άνεργος μπορεί σήμερα στη βάση της ηλικίας και των προσόντων του να καλυφθεί από ένα τέτοιο πρόγραμμα.
Υπάρχουν παράλληλα και ειδικά στοχευμένα προγράμματα όπως η δεύτερη επιχειρηματική ευκαιρία για 5.000 άνεργους πρώην αυτοαπασχολούμενους και ελεύθερους επαγγελματίες, που ενεργοποιείται το αμέσως επόμενο διάστημα.
Ένα από τα καινοτόμα στοιχεία που προσθέσαμε στα προγράμματα του ΟΑΕΔ είναι οι σημαντικά βελτιωμένοι μισθοί για νέους επιστήμονες που θα εργαστούν σε φορείς του Δημοσίου ή και σε επιχειρήσεις του ιδιωτικού τομέα.
Σημειώνω, επίσης, ότι με την αύξηση του κατώτατου μισθού αυξάνονται και οι αμοιβές των εργαζομένων σε προγράμματα κοινωφελούς εργασίας. Γι’ αυτό θα φέρουμε ρύθμιση στη Βουλή και η ισχύς της θα είναι αναδρομική από 1η Φεβρουαρίου 2019.
Εν κατακλείδι, για την ελληνική Κυβέρνηση και το Υπουργείο Εργασίας, η αναβάθμιση της συλλογικής διεκδίκησης των εργαζομένων, η προστασίας και η διεύρυνση των δικαιωμάτων τους, η βελτίωση των αμοιβών και των όρων εργασίας τους, συνιστούν κεντρικούς μας στόχους τους οποίους υπηρετούμε καθημερινά στην πράξη και πλέον υπάρχουν απτά και μετρήσιμα αποτελέσματα αυτής της αφοσιωμένης προσπάθειας που προφανώς και συνεχίζεται.»