ΖΑΓΟΡΙ: Αυλαία στις Ευρωπαϊκές Ημέρες Χειροτεχνίας με ημερίδα στο Τσεπέλοβο για την ξερολιθιά

Με μια ενδιαφέρουσα ημερίδα στο Τσεπέλοβο ολοκληρώθηκε ο φετινός εορτασμός των Ευρωπαϊκών Ημερών Χειροτεχνίας, με επίκεντρο όπως συμβαίνει τα τέσσερα τελευταία χρόνια το Ζαγόρι.

Θέμα της ημερίδας που πραγματοποιήθηκε το πρωί της Κυριακής 7 Απριλίου στον Σταθμό της Ανώτατης Σχολής Καλών Τεχνών (κτίριο του Δήμου που έχει παραχωρηθεί η χρήση του) «Η τέχνη της ξερολιθιάς ως έκφραση της τοπικής ταυτότητας».

Φέτος ο εορτασμός, που για πρώτη φορά ήρθε στην Ελλάδα και στο Ζαγόρι το 2016,  ήταν εβδομαδιαίος (στηρίχθηκε οικονομικά από το Δήμο Ζαγορίου και την Περιφέρεια)  και «απλώθηκε» σε ότι αφορά την περιοχή και στο Δήμο Βορείων Τζουμέρκων και μέσω του Πολιτιστικού Ιδρύματος του Ομίλου Πειραιώς σε πολλές περιοχές της χώρας.


Συντονιστής της ημερίδας ήταν ο επίκουρος καθηγητής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Γιώργος Σμύρης ο οποίος εκτός των άλλων σημείωσε ότι, «η χειροτεχνία είναι μια μορφή τέχνης, μέσο έκφρασης και επικοινωνίας και η παραδοσιακή τέχνη και κοινωνία είναι έννοιες αναπόσπαστες».

Χαιρετισμό απηύθυνε ο Περιφερειάρχης Αλέξανδρος Καχριμάνης ο οποίος ανέδειξε την αξία και σημασία των χειροτεχνικών επαγγελμάτων λέγοντας χαρακτηριστικά ότι «τα πράγματα που γίνονται με τα χέρια είναι καλύτερα από αυτά της μηχανής». Δεν παρέλειψε να σημειώσει ότι για πολλές περιοχές τα χειροτεχνικά  επαγγέλματα αποτελούν την ταυτότητά τους φέρνοντας ως παράδειγμα τους ταλιαδούρους (ξυλογλύπτες) του Μετσόβου, αλλά και την υφαντική τέχνη της ίδιας περιοχής που όμως έχει υποχωρήσει και σήμερα πωλούνται ελάχιστα ντόπια υφαντά αφού εισάγονται πολλά κινέζικα, όπως και για την ασημουργία. Ο κ. Καχριμάνης υποστήριξε ότι χρειάζεται πολλή δουλειά για να διασωθούν και αναδειχθούν τα παραδοσιακά χειροτεχνικά επαγγέλματα που αποτελούν ταυτότητα κάθε περιοχής και καλύτερη αξιοποίηση τους. Ο Περιφερειάρχης αναφέρθηκε και σε παρεμφερή ζητήματα, όπως οι παρεμβάσεις στα μνημεία (πέτρινα γεφύρια, μοναστήρια, εκκλησίες) και στις γραφειοκρατικές δυσκολίες που δεν επιτρέπουν στην αυτοδιοίκηση να ενεργήσει άμεσα.

Αναφορά έκανε και στο Γεωπάρκο Βίκου-Αώου και στην μεγάλη προσπάθεια που πρέπει να γίνει για να διατηρηθεί στον κατάλογο της UNESCO, αλλά και στα Προϊόντα Γεωγραφικής Ένδειξης τα οποία  μπορεί να πιστοποιήσει ευκολότερα από τα ΠΟΠ η περιοχή μας, καθώς και στην πιστοποίηση των μονοπατιών το γνωστό Epirus trail, αλλά και τη σύνδεση των τοπικών προϊόντων με τον τουρισμό.

Ο Δήμαρχος Ζαγορίου Βασίλης Σπύρου εξέφρασε την χαρά και ικανοποίησή του που ο θεσμός αυτός είχε αφετηρία και συνεχίζει να έχει επίκεντρο το Ζαγόρι, μια περιοχή που έχει άμεση σχέση με τα χειροτεχνικά επαγγέλματα. «Είναι σημαντικό γεγονός γιατί τα επαγγέλματα του παρελθόντος θέλουμε να υπάρχουν και σήμερα και στο μέλλον, παρόλο που κάποια άλλαξαν διατηρούν την αξία τους», σημείωσε ο κ. Σπύρου και έφερε ως παράδειγμα τους μαστόρους της πέτρας που έχτισαν το Ζαγόρι. Ο Δήμαρχος Ζαγορίου επισήμανε ότι θα πρέπει να βρεθεί τρόπος να περάσει στους νεώτερους η γνώση αυτών των παραδοσιακών επαγγελμάτων για να μην χαθούν και βέβαια, για να αποτελέσουν επαγγελματική διέξοδο για τους νέους.

Ο κ. Σπύρου εξέφρασε την ικανοποίησή του για τη συμμετοχή στο εορτασμό πολλών δημιουργών και εργαστηρίων από το Ζαγόρι και ευχαρίστησε την «ψυχή» της διοργάνωσης και έλευσης του θεσμού στην Ελλάδα και στο Ζαγόρι, την αρχιτέκτονα και γεωγράφο Ελένη Παγκρατίου, αλλά και τον καθηγητή Γιώργο Σμύρη για την συνεισφορά του.

Από το Ριζάρειο Χειροτεχνικό Κέντρο Μονοδενδρίου η διευθύντρια του Έφη Γέπη αναφέρθηκε στην ενεργή συμμετοχή  αυτά τα τέσσερα χρόνια, με δωρεάν σεμινάριο υφαντικής στη Ριζάρειο στα Γιάννινα και έκθεση με έργα των δημιουργών στο Μονοδένδρι. Η κ. Γέπη σημείωσε ότι οι Ευρωπαϊκές Ημέρες Χειροτεχνίας είναι σημαντικές και πρέπει να καθιερωθούν και δεν παρέλειψε να ευχαριστήσει τον Δήμαρχο και το Δήμο για την συμβολή του και τη στήριξη στο θεσμό από την πρώτη στιγμή και την κ. Παγκρατίου για όσα προσφέρει.

Εκ μέρους των διοργανωτών η εκπρόσωπος της Αναπτυξιακής Εταιρείας Ζαγορίου Ελένη Παγκρατίου αναφέρθηκε στον θεσμό που ξεκίνησε το 2002 στο Παρίσι από το Εθνικό Ινστιτούτο Χειροτεχνικών Επαγγελμάτων και από το 2012 «απλώθηκε» σε 19 χώρες. Στην Ελλάδα ήρθε για πρώτη φορά το 2016 και συγκεκριμένα η αφορμή ήταν ένα μικρό πρόγραμμα που υλοποίησε ο Δήμος Ζαγορίου το 2015. Κάθε χρόνο ο εορτασμός έχει ένα κεντρικό θέμα και για πρώτη φορά φέτος διήρκησε μια εβδομάδα. Η κ. Παγκρατίου αφού αναφέρθηκε στην πληθώρα των εκδηλώσεων, δράσεων, συμμετοχών δημιουργών και εργαστηρίων της περιοχής σημείωσε ότι «οι Ευρωπαϊκές Ημέρες Χειροτεχνίας αποτελούν αφορμή για να υποστηριχθούν οι χειροτέχνες, να αναπτυχθούν σχέσεις συνεργασίας ανάμεσα τους, να ανοιχθούν νέοι δρόμοι, να υπάρξει προβληματισμός για το μέλλον αυτών των επαγγελμάτων για να διασωθούν και αναδειχθούν».

Ο αναπληρωτής καθηγητής, πρόεδρος του Τμήματος Αρχιτεκτονικής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Άγγελος Παπαγεωργίου ήταν ο πρώτος εισηγητής με θέμα: «Αξονική θλίψη, τοίχος και τόξο» και εκτός των άλλων στοιχείων που παρουσίασε για το τόξο και τη σημασία του στις κατασκευές, καθώς και την ξερολιθιά, αναφέρθηκε και στα γεφύρια Πλάκας (για το πώς κατέρρευσε) και Τσίπιανης με τα οποία έχει ασχοληθεί με μελέτες στο παρελθόν.

Ο επίκουρος καθηγητής ιατρικής του Πανεπιστημίου Κρήτης Γιάννης Τσιαούσης, πρόεδρος της Κίνησης Πολιτών «Άνθη της Πέτρας» που έχει ως σημείο αναφοράς τα Λαγκάδια, παραδοσιακό οικισμό της Αρκαδίας, ένα μαστοροχώρι του 19ου και μέχρι τα μισά του 20ου αιώνα, μίλησε με θέμα» «Η Λαγκαδινή τέχνη της πέτρας ως στοιχείο της τοπικής ταυτότητας και ως μέσο της βιώσιμης τοπικής ανάπτυξης». Ο κ. Τσιαούσης αναφέρθηκε στην αναγκαιότητα της δάσωσης και διάδοσης σε νεώτερους της παραδοσιακής τέχνης της πέτρας, για τη διατήρηση των παραδοσιακών οικισμών και την τουριστική ανάπτυξη, σημειώνοντας ότι και στις σύγχρονες κατασκευές η πέτρα αποτελεί βασικό στοιχείο.

Τέλος, την εμπειρία τους από τις παρεμβάσεις που έκαναν σε κατασκευές από πέτρα κυρίως στα Τζουμέρκα, παρουσίασαν οι εκπρόσωποι της ομάδας «Μπουλούκι» με θέμα της εισήγησης: «Επιτόπου-καθ΄ οδόν: Η προσέγγιση του «περιοδεύοντος εργαστηρίου» για τις  παραδοσιακές τεχνικές δόμησης».

Την ημερίδα εκτός του Περιφερειάρχη και του Δημάρχου Ζαγορίου παρακολούθησαν οι αντιδήμαρχοι, Άγγελος Αρμένης και Δημήτρης Εξάρχου, ο επικεφαλής της ελάσσονος μειοψηφίας Λεωνίδας Τσουμάνης, ο δημοτικός σύμβουλος Ηλίας Ράπτης,  ο πρόεδρος της Τ.Κ. Τσεπελόβου Θωμάς Πάσχος, ο πρόεδρος του Πολιτιστικού Συλλόγου Τσεπελόβου «Αν. Τσούφλης», Δημήτρης Ιωαννίδης o οποίος καλωσόρισε τους συμμετέχοντες και ευχαρίστησε για την επιλογή του χωριού για την ημερίδα, εκπρόσωποι άλλων φορέων και κάτοικοι της περιοχής.

Εκτός του Δήμου Ζαγορίου στη διοργάνωση των φετινών Ευρωπαϊκών Ημερών Χειροτεχνίας συμμετείχαν, ο Δήμος Βορείων Τζουμέρκων, το Εθνικό Πάρκο Βόρειας Πίνδου (από 1-5 Απριλίου έγιναν ενημερώσεις και προβολές για μαθητές στο κέντρο Πληροφόρησης στους Ασπραγγέλους με θέμα τα παραδοσιακά επαγγέλματα εντός της προστατευόμενης περιοχής), το Ριζάρειο Χειροτεχνικό Κέντρο Μονοδενδρίου, ο Σύλλογος του Ιστορικού Κέντρου Ιωαννίνων «Τα παλιά Γιάννινα», το Μουσείο Αργυροτεχνίας του Πολιτιστικού Ιδρύματος του Ομίλου Πειραιώς και το Μέκειο Οικοτροφείο, το ίδρυμα «Εγνατία Ηπείρου». Για την ημερίδα στο Τσεπέλοβο συνεργάστηκε το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων.

Εκδηλώσεις και δράσεις πραγματοποιήθηκαν στο Μουσείο Αργυροτεχνίας, στο ΚΕΠΑΒΙ, στους Καλαρρύτες (διήμερο σεμινάριο), «Κυνήγι θησαυρού» από το Ίδρυμα «Εγνατία» στο Μέτσοβο και συνολικά 23 εργαστήρια και δημιουργοί παρουσίασαν τη δουλειά τους.