Η εξάπλωση του ιού της καστανής ρυτίδωσης των καρπών τομάτας έχει τη σφραγίδα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Η πρώτη αναγνώριση του ιού της καστανής ρυτίδωσης των καρπών της τομάτας (ToBRFV) έγινε το 2015 στην Ιορδανία, ενώ τα πρώτα συμπτώματα είχαν παρατηρηθεί το 2014 σε τομάτες στο Ισραήλ, σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό και Μεσογειακό Οργανισμό Προστασίας Φυτών (EPPO). Στα τέλη του 2018 αναφέρθηκε η παρουσία του ιού σε Γερμανία και Ιταλία και αρχές του 2019 ο ιός προστέθηκε στη λίστα επιφυλακής του EPPO. Η Απόφαση (2019/1615) για την λήψη μέτρων κατά του ιού λήφθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή το Σεπτέμβριο του 2019 με έναρξη ισχύος την 1 Νοεμβρίου 2019 και ενώ είχε ήδη ανιχνευθεί η παρουσία του και στη χώρα μας.


Ουσιαστικά, το φυτοϋγειονομικό καθεστώς της Ε.Ε. είναι προβληματικό, αφού ένας νέος επιβλαβής οργανισμός θα πρέπει να εισέλθει στο έδαφος της Ένωσης, να γίνουν μελέτες ανάλυσης κινδύνου για να αποδειχτεί η επικινδυνότητά του και να περάσει και κανένας χρόνος μέχρι να ληφθούν μέτρα, οπότε συνήθως είναι ήδη αργά. Ειδικά για εντομολογικούς εχθρούς ή ιούς και βακτήρια που μεταδίδονται με έντομα-φορείς είναι πολύ αργά. Η εκρίζωση ή ο περιορισμός του επιβλαβούς οργανισμού είναι είτε αδύνατη, είτε εξαιρετικά δαπανηρή ενέργεια. Ενδεικτικά παραδείγματα, ο μεγαλύτερος εχθρός της τομάτας Tuta absoluta που μέσα σε ένα χρόνο εξαπλώθηκε και εγκαταστάθηκε σε όλη τη μεσογειακή λεκάνη και το καταστρεπτικό βακτήριο της ελιάς (και πολλών άλλων φυτών) Xylella fastidiosa.

Όμως, η εν λόγω απόφαση είχε αφήσει και ένα σοβαρό κενό στο έλεγχο των σπόρων τομάτας και πιπεριάς που ως γνωστό είναι ο κύριος τρόπος διάδοσης της ίωσης σε νέες περιοχές. Ενώ επέβαλε τον έλεγχο για τους σπόρους «που κατάγονται από το έδαφος της Ένωσης», άφηνε χωρίς έλεγχο όλες τις παρτίδες σπόρων που εισήχθησαν μέχρι 1-11-2019 από τρίτες χώρες. Η επίμαχη αυτή Απόφαση καταργήθηκε στις 15 Αυγούστου από τον Κανονισμό 2020/1191 αλλά έχει γίνει ήδη μεγάλη ζημιά.

Όπως είναι γνωστό, η παραγωγή και διακίνηση των σπόρων τομάτας ελέγχεται από πολυεθνικές εταιρίες που ακόμα και αν η έδρα τους είναι στην Ε.Ε., η παραγωγή πραγματοποιείται σε άλλες ηπείρους (Αφρική, Ασία, Νότια Αμερική). Έτσι για ένα σχεδόν χρόνο οι συγκεκριμένες εταιρίες ήταν ελεύθερες να διώξουν από τις αποθήκες τους και να διοχετεύσουν στους καλλιεργητές τομάτας και πιπεριάς, εκατομμύρια σπόρους χωρίς υποχρέωση σε επίσημο έλεγχο από τις αρμόδιες αρχές. Μέσω μη ελεγμένων σπόρων, ο ιός εισέβαλε και σε φυτώρια της χώρας και μέχρι τώρα έχει ανιχνευθεί σε όλες τις περιοχές που καλλιεργείται η τομάτα, στην Κρήτη και την Πελοπόννησο αλλά και στην Κεντρική και Βόρεια Ελλάδα.

Μέχρι σήμερα, οι σπόροι της τομάτας που διακινούνται έχουν ελεγχθεί για τον ιό της καστανής ρυτίδωσης μόνο αν συνοδεύονται με φυτοϋγειονομικό διαβατήριο που έχει εκδοθεί μετά από την 1-11-2019. Με βάση το νέο Κανονισμό2020/1191 θα πρέπει να ελεγχθούν με επίσημη δειγματοληψία και εξέταση από τις αρμόδιες αρχές, συνολικά οι σπόροι τομάτας και ευαίσθητων ποικιλιών πιπεριάς, ανεξάρτητα από τον τόπο παραγωγής τους ή τον κάτοχό τους. Να ελεγχθούν δηλαδή, όλες οι σπορομερίδες με φυτοϋγειονομικό διαβατήριο μέχρι 30-10-2019, είτε βρίσκονται στις αποθήκες των εταιριών είτε στα καταστήματα γεωργικών εφοδίων και στα φυτώρια παραγωγής σποροφύτων. Για να έχει επιτυχία αυτό το εγχείρημα και να σταματήσει η εξάπλωση του ιού μέσω μολυσμένων σπόρων απαιτείται κεντρικός συντονισμός από το αρμόδιο Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων ή το επίσημο εργαστήριο ελέγχου Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο.
 Geoponiprevezas.blogspot.com