ΟΙΕΛΕ: Έκθεση ΚΑΝΕΠ-ΓΣΕΕ - Σε κίνδυνο η χώρα λόγω κατάρρευσης της πρωτογενούς παραγωγής και της παρωχημένης επιχειρηματικότητας

 Ετήσια Έκθεση για την Εκπαίδευση 2019-2020 του ΚΑΝΕΠ-ΓΣΕΕ: Σήμα κινδύνου και σαφές αίτημα μετασχηματισμού του παραγωγικού μοντέλου για μια χώρα που γερνά παραγωγικά, δημογραφικά, με μια παρωχημένη επιχειρηματικότητα που αρνείται να επενδύσει σε γνώση και ανθρώπινο δυναμικό

Το Κέντρο Ανάπτυξης Εκπαιδευτικής Πολιτικής (ΚΑΝΕΠ) της ΓΣΕΕ παρουσίασε σήμερα την Ετήσια Έκθεσή του για την Εκπαίδευση με θέμα «Εκπαίδευση και απασχόληση: Μεγέθη, τάσεις και εξελίξεις» που διοργανώθηκε στο Αμφιθέατρο του Μουσείου της Ακρόπολης.

Στο δεύτερο αυτό μέρος της Ετήσιας Έκθεσης για την Εκπαίδευση 2019-2020, μέσα από την επεξεργασία στατιστικών στοιχείων των βασικών ερευνητικών πηγών, διαπιστώθηκε ότι η χώρα μαστίζεται από παραγωγικό μαρασμό (καθώς βασικά τμήματα της πρωτογενούς παραγωγής παρουσιάζουν εξαιρετικά χαμηλή απόδοση) και από τον παρωχημένο χαρακτήρα της επιχειρηματικότητας. Οι εγχώριοι επιχειρηματίες δεν ενδιαφέρονται  για την κατάρτιση των εργαζόμενων, δεν επενδύουν στην έρευνα και στην καινοτομία, δεν  συμμετέχουν στον ψηφιακό μετασχηματισμό της νέας εποχής. H παρωχημένη επιχειρηματικότητα, επιπλέον, δεν επιτρέπει την απορρόφηση του εξαιρετικά ποιοτικού δυναμικού που παράγει το εκπαιδευτικό σύστημα, με αποτέλεσμα το brain waste και, τελικά, το brain drain. Επομένως, η χώρα δείχνει αδύναμη και ανέτοιμη να αντιμετωπίσει τις νέες, παγκόσμιες προκλήσεις (όπως για παράδειγμα μια ενδεχόμενη επισιτιστική κρίση), απαιτείται δε άμεσα μετασχηματισμός του παραγωγικού της μοντέλου και αναβάθμιση του συστήματος επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης.

Ειδικότερα, σύμφωνα με τα κύρια ευρήματα της Έκθεσης του ΚΑΝΕΠ: 

α) Ο πρωτογενής τομέας παραγωγής και ειδικότερα ο κλάδο της γεωργίας, καταρρέει, γεγονός που εντείνει το φόβο πως η Ελλάδα είναι ανοχύρωτη σε μια ενδεχόμενη επισιτιστική κρίση. Η χώρα βρίσκεται στην 26η θέση στην ΕΕ-28 σε απόδοση παραγωγής, γεγονός που συνδέεται άμεσα με το χαμηλό επίπεδο εκπαίδευσης-κατάρτισης των απασχολούμενων στον κλάδο αυτό (στην πλειονότητά τους διαθέτουν μόνο πρακτική γεωργική εμπειρία). 

β) Στους 15 πιο δυναμικούς κλάδους οικονομικών δραστηριοτήτων στην Ελλάδα δεν συμπεριλαμβάνεται ούτε ένας της κατηγορίας Έρευνα και Ανάπτυξη (Research and Development). Επίσης, η πλειονότητα των επιχειρήσεων είναι χαμηλής ψηφιακής έντασης, με τη χώρα να κατατάσσεται στις χαμηλότερες θέσεις στην ΕΕ-28 στον σχετικό δείκτη (Δείκτης ψηφιακής έντασης - DII) τόσο ως προς το σύνολο των επιχειρήσεων (27η θέση) όσο και ως προς τη διαβάθμισή τους σε μικρές (28η θέση), μεσαίες (21η θέση) ή μεγάλες (26η θέση). 

γ) Η Ελλάδα βρίσκεται στην αρνητική 2η θέση στην ΕΕ-28 σε ό,τι αφορά τον «δείκτη επιχειρήσεων χωρίς στρατηγικό σχέδιο και δραστηριότητες συνεχιζόμενης επαγγελματικής κατάρτισης (CVT)», γεγονός που είναι ενδεικτικό της διαχρονικής έλλειψης κουλτούρας των επιχειρήσεων στην Ελλάδα στο να επενδύουν στην ανάπτυξη του ανθρώπινου δυναμικού τους μέσω της αναβάθμισης των δεξιοτήτων του. 

δ) Επιπρόσθετα,η χώρα βρίσκεται στην 3η υψηλότερη θέση στην ΕΕ-28 στην κάθετη αναντιστοιχία δεξιοτήτων, με ένα 32,3% ατόμων ηλικίας 15-34 ετών και με μορφωτικό επίπεδο τριτοβάθμιας εκπαίδευσης να απασχολούνται σε επαγγέλματα που απαιτούν χαμηλότερο επίπεδο γνώσεων-δεξιοτήτων (brain waste). Αυτή είναι και η κύρια αιτία για τη διαφυγή του πιο δυναμικού και ποιοτικού ανθρώπινου δυναμικού μας στο εξωτερικό (brain drain).

δ) Τέλος, τα 2/3 των επιχειρήσεων στην Ελλάδα (περίπου 67%) είναι έντασης εργασίας, χαμηλών αμοιβών (φθηνή εργασία) και υψηλών ρίσκων (στον πρωτογενή κυρίως τομέα) και μόνο το 1/3 είναι έντασης γνώσης. Το γεγονός αυτό αποτυπώνεται και στη χαμηλή προστιθέμενη αξία που παρουσιάζει η πλειονότητα της επιχειρηματικότητας στη χώρα. 

Μετά την παρουσίαση της Έκθεσης, η εκδήλωση περιλάμβανε συζήτηση στρογγυλής τράπεζας με τη συμμετοχή εκπροσώπων των πολιτικών κομμάτων, προσωπικοτήτων της ακαδημαϊκής κοινότητας και εμπειρογνωμόνων εγνωσμένου κύρους.

Βασικά σημεία των τοποθετήσεων στην παρουσίαση της Έκθεσης

Ο Διευθύνων Σύμβουλος του ΚΑΝΕΠ-ΓΣΕΕ και Πρόεδρος της ΟΙΕΛΕ Γιώργος Χριστόπουλος ανέφερε ότι η σημερινή εκδήλωση έχει έναν μεγάλο απόντα, το Μιχάλη Κουρουτό, που θεμελίωσε το ΚΑΝΕΠ-ΓΣΕΕ μαζί με μια ομάδα οραματιστών συνδικαλιστών και εμπειρογνωμόνων το 2004. Τόνισε ότι το ΚΑΝΕΠ έχει αναλάβει ένα βαρύ έργο, το οποίο φέρει εις πέρας επενδύοντας σε έναν πλατύ κοινωνικό διάλογο, και έχοντας πλήρη επιστημονική και ερευνητική αυτονομία.

Ο Πρόεδρος της ΓΣΕΕ Γιάννης Παναγόπουλος στην ομιλία του στάθηκε στη μεγάλη σημασία για τον κόσμο της εργασίας και την κοινωνία που έχει η δουλειά των ερευνητικών φορέων της ΓΣΕΕ. Σημείωσε ότι το εκπαιδευτικό σύστημα παράγει ποιοτικό προσωπικό που όμως οι εργοδότες δεν μπορούν να απορροφήσουν, λόγω του αναχρονιστικού χαρακτήρα που έχει η ελληνική επιχειρηματικότητα.

Α) Στρογγυλή τράπεζα πολιτικών εκπροσώπων

Ο Γενικός Γραμματέας Επαγγελματικής Εκπαίδευσης, Κατάρτισης, Διά Βίου Μάθησης και Νεολαίας του ΥΠΑΙΘ Γιώργος Βούτσινος παραδέχθηκε ότι υπάρχουν σοβαρές παθογένεις τόσο στο εκπαιδευτικό σύστημα όσο και στην αγορά εργασίας, υπογράμμισε ωστόσο ότι υπάρχει κοινωνική ευθύνη στο γεγονός ότι οι νέοι δεν επιλέγουν την τεχνική εκπαίδευση, λόγω «της εμμονής  για την ανώτατη εκπαίδευση».

Ο Εκπρόσωπος Τύπου του ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία και πρ. Υφυπουργός Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης Νάσος Ηλιόπουλος υποστήριξε ότι οι νεοφιλελεύθερες επιλογές στην εργασία, στην εκπαίδευση και στην οικονομία καταδικάζουν τη χώρα  σε μαρασμό. Ανέφερε ότι η κυβέρνηση έχει επιβάλει το «βαλκανικό μοντέλο παραγωγής», ένα μοντέλο που παράγει χαμηλής ποιότητας προϊόντα με τις επιχειρήσεις να εκμεταλλεύονται άγρια τους εργαζόμενους, ενώ με την κατάργηση χιλιάδων θέσεων από τα Πανεπιστήμια δεν ενισχύει την τεχνική εκπαίδευση, αλλά δημιουργεί πελατεία για επιχειρηματίες της εκπαίδευσης. Υπό τις συνθήκες αυτές, τόνισε, δεν πρόκειται να επιστρέψουν πίσω οι χιλιάδες νέοι, εξειδικευμένοι εργαζόμενοι που έφυγαν στο εξωτερικό.

Ο Επικεφαλής της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ και Βουλευτής Ηλείας Μιχάλης Κατρίνης τόνισε ότι όλα είναι θέμα εκπαίδευσης. Παρουσίασε την εφιαλτική κατάσταση στον πρωτογενή τομέα, λέγοντας ότι εισάγουμε πλέον τα πάντα, από σπόρους έως φυτοφάρμακα και ζωοτροφές, έχοντας απωλέσει το χαρακτήρα της χώρας που πρώτευε στη γεωργία και στην κτηνοτροφία. Δήλωσε ότι η Ελλάδα έχει τεράστιες δυνατότητες, ειδικά στον αγροδιατροφικό τομέα, αρκεί να επενδύσει στη γνώση και να καταστεί η τεχνική και επαγγελματική εκπαίδευση στη χώρα πραγματική επιλογή για τους μαθητές.

Β) Στρογγυλή τράπεζα ακαδημαϊκών εκπροσώπων

Ο Καθηγητής του Οικονομικού Τμήματος του ΕΚΠΑ και Επιστημονικός Διευθυντής του ΙΝΕ-ΓΣΕΕ Γιώργος Αργείτης δήλωσε ότι η αλλαγή του παραγωγικού μοντέλου της χώρας θα  έπρεπε να έχει ξεκινήσει ήδη, καθώς χάνεται το τρένο της ευθυγράμμισης με την υπόλοιπη Ευρώπη. Χαρακτήρισε το παραγωγικό σύστημα ως την καρδιά της οικονομίας που όμως είναι βαριά ανεπαρκής και δεν μπορεί πλέον να την τροφοδοτήσει. Η εφαρμογή πολιτικών, σύμφωνα με τον κ. Αργείτη, που απορρυθμίζουν την εργασία και την οικονομία έχει βασική ευθύνη για την κατάρρευση του παραγωγικού υποδείγματος και τόνισε ότι η εμμονή με την παντοκρατορία της αγοράς είναι ουτοπική. Η λύση, σύμφωνα με τον Καθηγητή, είναι η επαναφορά εργασιακών σχέσεων με σταθερότητα και ασφάλεια (η πλήρης απασχόληση) που μπορεί να επαναφέρει πρόοδο και ευημερία.

Ο Καθηγητής του τμήματος Οικονομικών του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου και Πρόεδρος – Επιστημονικός Διευθυντής του ΚΕΠΕ και του Εθνικού Συμβουλίου Παραγωγικότητας Παναγιώτης Λιαργκόβας αναφέρθηκε στα διαρθρωτικά προβλήματα που η ελληνική οικονομία αντιμετωπίζει και δεν της επιτρέπουν να αναπτυχθεί. Μίλησε για το ότι, ενώ οι μικρές επιχειρήσεις αποτελούν τη ραχοκοκκαλιά των διεθνών οικονομιών, στην Ελλάδα έχουμε πλήθος πολύ μικρών επιχειρήσεων που δεν μπορούν να αναπτύξουν δυναμική, να επενδύσουν στην κατάρτιση, να παράξουν καινοτόμα προϊόντα, να επιδείξουν εξωστρέφεια. Ανέφερε το παράδειγμα της Ιρλανδίας που κατόρθωσε να προσελκύσει επιχειρήσεις, επειδή επένδυσε στο ανθρώπινο δυναμικό της.  

Η Καθηγήτρια του Τμήματος Εκπαίδευσης και Αγωγής Προσχολικής Ηλικίας του ΕΚΠΑ κα Νέλλη Ασκούνη επικεντρώθηκε στο κρίσιμο ζήτημα των κοινωνικών, εκπαιδευτικών και οικονομικών ανισοτήτων μιλώντας για την παρέμβαση που πρέπει να γίνει στο εγχώριο εκπαιδευτικό σύστημα από τις χαμηλότερες βαθμίδες του. Ανέφερε το παράδειγμα της Φινλανδίας, λέγοντας ότι η επιτυχία του συγκεκριμένου εκπαιδευτικού συστήματος έγκειται στο δραστικό περιορισμό των ανισοτήτων. Την ώρα που το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα επενδύει στην καλλιέργεια ανισοτήτων με την προώθηση Πρότυπων και Πειραματικών σχολείων, η Φινλανδία καυχιέται για το γεγονός ότι όλα τα σχολεία της διέπονται από τις ίδιες αρχές λειτουργίας. Αναφέρθηκε, δε, σε περιπτώσεις εκπαιδευτικής ανισότητας μέσα στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα, εκτιμώντας ότι, αν συνεχιστούν αυτές οι συντηρητικές πολιτικές, η κατάσταση θα επιδεινωθεί.

Το συντονισμό των δύο τραπεζών διαλόγου είχαν ο Γενικός Διευθυντής των ΙΝΕ και ΚΑΝΕΠ ΓΣΕΕ Χρήστος Γούλας και ο Αναπληρωτής Καθηγητής του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου και Επιστημονικός Διευθυντής του ΚΑΝΕΠ-ΓΣΕΕ Νίκος Φωτόπουλος.

 Η Ετήσια Έκθεση 2019-2020 (Μέρος Β΄) για την Εκπαίδευση είναι διαθέσιμη στην ιστοσελίδα του ΚΑΝΕΠ-ΓΣΕΕ: www.kanep-gsee.gr