Να μην μείνει κανένας ασθενής στο σκοτάδι καθώς βγαίνουμε στο φως

«Να μην μείνει κανένας ασθενής στο σκοτάδι καθώς βγαίνουμε στο φως» είναι το φετινό μήνυμα της Παγκόσμιας Ημέρας Αμφιβληστροειδούς/24 Σεπτεμβρίου (Retina Day),  επισημαίνοντας τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν όσοι ζουν με συνθήκες χαμηλής όρασης από παθήσεις του  αμφιβληστροειδούς μετά το lockdown από την πανδημία της Covid -19 και τον αντίκτυπο που είχε  στην ένταξη και στην ευημερία της παγκόσμιας κοινότητας των ασθενών που πάσχουν από προβλήματα όρασης. 

Καθώς στις περισσότερες κοινωνίες ανάλογα με την πορεία της πανδημίας τα περισσότερα lockdown έχουν πλέον αρθεί και η  κοινωνία έχει εισέλθει σε μια «νέα κανονικότητα», όσα άτομα ζουν με εκφυλιστικές ασθένειες του αμφιβληστροειδούς αντιμετωπίζουν σημαντικές προκλήσεις, όπως μειωμένη κινητικότητα, περαιτέρω μειωμένη πρόσβαση στην εργασία και εκπαίδευση και μειωμένη υποστήριξη για ευεξία.

Οι περίοδοι λήψης αυστηρών περιοριστικών μέτρων (lockdown) στο πλαίσιο της πανδημίας της νόσου Covid-19 και το κλείσιμο ή ο περιορισμός λειτουργίας των οφθαλμολογικών κλινικών έχουν οδηγήσει πολλούς ασθενείς σε μη αναστρέψιμη απώλεια όρασης, ενώ μεγάλος αριθμός ατόμων συνεχίζει να έχει μειωμένη ή αργοπορημένη πρόσβαση στη διενέργεια εργαστηριακών εξετάσεων, καθώς και επισκέψεων για κλινική διερεύνηση σε οφθαλμιάτρους.

Σύμφωνα με μια μελέτη του 2021, το 36,9% των ασθενών που πάσχουν από νεοαγγειώσεις  ηλικιακής εκφύλισης της ωχράς κηλίδας, που είχαν καθυστέρηση στις θεραπείες τους 8 εβδομάδων ή περισσότερο λόγω του lockdown της νόσου Covid-19, εκδήλωσαν σημαντική απώλεια όρασης (5,2 γράμματα) και μόνο το 75% αυτών ανέκτησαν την όραση στην αρχική τους τιμή μετά την επανέναρξη της θεραπείας.

Οι ασθενείς που επηρεάζονται από όλες τις μορφές των παθήσεων εκφύλισης του αμφιβληστροειδούς, θα πρέπει να διενεργούν τακτικά ραντεβού σε οφθαλμιάτρους. Όσα άτομα πάσχουν από κληρονομικές εκφυλιστικές παθήσεις του αμφιβληστροειδούς (IRDs) για παράδειγμα μπορεί να είναι πιο ευαίσθητα στην εμφάνιση πρώιμου καταρράκτη καθώς και σε άλλα προβλήματα όρασης όπως το γλαύκωμα και οι διαθλαστικές ανωμαλίες. Διαφαίνεται μια αυξανόμενη ανησυχία για όσους πάσχουν από τις παθήσεις αυτές (IRD) ότι δεν επαναλαμβάνουν τις προγραμματισμένες επισκέψεις στον οφθαλμίατρο μετά τη περίοδο του lockdown. Όλοι έχουμε περάσει δύσκολες στιγμές, αλλά πρέπει να συνεχίσουμε να προσέχουμε τα μάτια μας», αναφέρει η Marina Leite, μέλος του Συμβουλίου Νεολαίας της Retina International. 

Η απομόνωση που βιώνεται ως συνέπεια των περιορισμών που επέφερε η πανδημία και ο αντίκτυπός τους στη συμπερίληψη και την ευημερία των ατόμων που ζουν με δυστροφίες του αμφιβληστροειδούς, επιδεινώθηκε περαιτέρω από την αναγκαιότητα εφαρμογής εικονικών και ψηφιακών τεχνολογικών «λύσεων» που δεν ικανοποιούσαν βασικές απαιτήσεις προσβασιμότητας για Άτομα με Προβλήματα Όρασης. Καθώς βαδίζουμε προς έναν κόσμο ψηφιοποιημένης υγειονομικής περίθαλψης, ο οποίος προωθήθηκε γρήγορα λόγω των επιπτώσεων στην περίθαλψη που επέφερε η πανδημία COVID-19, είναι απαραίτητο να ληφθούν επειγόντως υπόψη οι προκλήσεις της ψηφιακής ένδειας, οι οποίες επηρεάζουν τη διαδικασία επικύρωσης και τυποποίησης της παρακολούθησης και της παροχής φροντίδας της υγείας στη κατοικία, ιδίως για τα ηλικιωμένα άτομα με προβλήματα όρασης. 

Μετά από μήνες απομόνωσης, οι άνθρωποι που ζουν με εκφυλιστικές παθήσεις του αμφιβληστροειδούς, συνειδητοποιούν ότι όχι μόνο χάθηκε η όραση τους κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, αλλά και ότι έχει μειωθεί η ικανότητά τους να πλοηγούνται σε έναν άλλοτε οικείο κόσμο. Αυτό με τη σειρά του επηρεάζει τις δεξιότητες άλλα και τον ενστικτώδη τρόπο πλοήγησης/προσανατολισμού και κινητικότητας στο χώρο αναφέρει χαρακτηριστικά ο Στρατής  Χατζηχαραλάμπους, Πρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Αμφιβληστροειδούς.

 «Σε μια δυναμική αγορά εργασίας, όσοι άνθρωποι ζουν με μερική όραση πρέπει να εξετάσουν και να ελέγξουν τη διαδρομή προς και από την εργασία. Καθώς αναδύονται νέα εμπόδια, όπως τα ηλεκτρικά ποδήλατα που δεν κάνουν θόρυβο και τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα, αυτές οι διαδρομές θέτουν νέες προκλήσεις. Εισερχόμενοι σε μια «νέα κανονικότητα», πρέπει να δοθεί προτεραιότητα στις άμεσα διαθέσιμες υπηρεσίες αποκατάστασης και κινητικότητας για όσους ζουν με εκφυλιστικές παθήσεις του αμφιβληστροειδούς, ώστε να διασφαλιστεί η ίση πρόσβαση σε ευκαιρίες σταδιοδρομίας και εκπαίδευσης, τόνισε ο κος Χατζηχαραλάμπους.

Μια έντονη ανησυχία που ανακύπτει σε πολλές χώρες, είναι η πρόθεση των κυβερνήσεων να περιορίσουν τη χρήση του φωτισμού στους δρόμους για την εξοικονόμηση ενέργειας. Ωστόσο, ο περιορισμός της χρήσης του φωτισμού στους δρόμους προκαλεί τεράστια ανησυχία σε όσους επηρεάζονται από την απώλεια όρασης, έχοντας μερική όραση. Πολλοί άνθρωποι που πάσχουν από αυτές τις νόσους (IRD), βιώνουν νυχτερινή τύφλωση και βασίζονται στον φωτισμό του δρόμου για την κινητικότητα και την ανεξαρτησία τους, για να πάνε στη δουλειά και στο σχολείο. Η προοπτική να σβήνουν τα φώτα, θα απομονώσει περαιτέρω αυτή την κοινότητα και θα επιδεινώσει τα ζητήματα που αντιμετωπίζουν οι ασθενείς μετά την πανδημία. Η Retina International και οι οργανώσεις μέλη της καλούν τις κυβερνήσεις να εξετάσουν τον αντίκτυπο αυτών των αποφάσεων σε αυτήν την κοινότητα, σε επίπεδο ατομικής και δημόσιας ασφάλειας.

Λαμβάνοντας υπόψιν τις συνέπειες της πανδημίας στην κοινότητά των Ατόμων με Προβλήματα Όρασης, η Retina International καλεί τις κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο να δώσουν προτεραιότητα και να προστατεύσουν την ευημερία και την ένταξη όσων έχουν προσβληθεί από Σπάνιες Κληρονομικές, Εκφυλιστικές Παθήσεις του Αμφιβληστροειδή. Στο πλαίσιο αυτό, προτείνεται άμεσα να ληφθούν υπόψιν οι ακόλουθες  παροτρύνσεις για δράση: 

1. Εφαρμογή μέτρων που επιτρέπουν την ασφαλή κινητικότητα και την πρόσβαση στην ισότιμη ένταξη της κοινότητας με προβλήματα όρασης, στην κοινωνία και στον εργασιακό χώρο .

2. Βελτίωση της ευαισθητοποίησης για τη διαχείριση ζητημάτων της ψηφιακής ένδειας και διασφάλιση ότι οι ψηφιακές υπηρεσίες είναι σχεδιασμένες για να μειώνουν τους αποκλεισμούς με το να είναι προσβάσιμες,  με ιδιαίτερη έμφαση στους ηλικιωμένους και την κοινότητα με προβλήματα όρασης

3. Να δοθεί προτεραιότητα στη φροντίδα και θεραπεία για δυστροφίες του αμφιβληστροειδούς σε περιόδους κρίσης.

4. Διατήρηση της ουσιαστικής έρευνας των διαταραχών του αμφιβληστροειδή και ανάπτυξη σε περιόδους κρίσης και

5. Να προωθηθούν παρεμβάσεις για την ένταξη και την ευημερία της κοινότητας των Ατόμων με Προβλήματα Όρασης.