Ξεσηκωμός για το νομοσχέδιο για το νερό - Ακριβό εμπόρευμα για τον λαό... κερδοφόρα επένδυση για το κεφάλαιο

 

Ακριβό εμπόρευμα για τον λαό... κερδοφόρα επένδυση για το κεφάλαιο

                        Η ιστορία και η αλήθεια για την ιδιωτικοποίηση του νερού.

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                Του Ηλία ΤΣΙΜΠΟΥΚΑΚΗ*

* Ο Ηλίας Τσιμπουκάκης είναι μέλος του Τμήματος Οικονομίας της ΚΕ του ΚΚΕ και της Επιτροπής Περιοχής Αττικής

Η κυβέρνηση με το νέο αντιλαϊκό νομοσχέδιο, που μετατρέπει τη «Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας» σε «Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων», επιταχύνει την παραχώρηση της κερδοφόρας διαχείρισης του νερού και των αστικών αποβλήτων στους επιχειρηματικούς ομίλους.

Προσαρμόζει το πλαίσιο λειτουργίας της εγχώριας αγοράς, με βάση τις κατευθύνσεις της ΕΕ για τη «ρύθμιση της υδατικής πολιτικής», σύμφωνα με τα αντίστοιχα πρότυπα για την απελευθερωμένη αγορά Ενέργειας.

Αυτό γίνεται με το βλέμμα στο ΕΣΠΑ 2021-27, που προβλέπει τη χρηματοδότηση των ομίλων για εκτέλεση σχετικών έργων υποδομής ύψους έως και 4 δισ. ευρώ. Αλλωστε, είναι ένα απ' τα προαπαιτούμενα του Ταμείου Ανάκαμψης που πρέπει να υλοποιηθούν μέσα στο επόμενο εξάμηνο.

Αμεσα θα έχει δραματικές επιπτώσεις για τον λαό. Απ' τη μια θα κληθούμε να χρυσοπληρώσουμε την αύξηση της τιμής του νερού. Απ' την άλλη η ποιότητα του νερού και οι επιπτώσεις στη δημόσια υγεία και το περιβάλλον θα βρίσκονται σταθερά στη ζυγαριά κόστους - οφέλους, υπό τη δαμόκλειο σπάθη της κερδοφορίας του κεφαλαίου που θυσιάζει την υγεία και την ασφάλεια στον βωμό του κέρδους. Η πρόσβαση του λαού στο δίκτυο θα είναι στα χέρια των επιχειρηματικών ομίλων που δεν θα διστάζουν να κόβουν το νερό σε φτωχά νοικοκυριά με χρέη όπως κάνουν σήμερα η ΕΥΔΑΠ ΑΕ και η ΕΥΑΘ ΑΕ. Μόλις πριν λίγες μέρες τα συνδικάτα απέτρεψαν μια τέτοια εξέλιξη σε ένα φτωχό νοικοκυριό της Αθήνας.

Η κοινοτική Οδηγία - πλαίσιο για το νερό

Το σύνολο των σημερινών ρυθμίσεων δεν αποτελούν ελληνική πρωτοτυπία ή κάποια «νεοφιλελεύθερη εμμονή» της ΝΔ.

Το ΚΚΕ αποκάλυψε έγκαιρα1 ότι η ίδια πολιτική με παραλλαγές εφαρμόστηκε σε όλα τα κράτη - μέλη της ΕΕ προκειμένου υπερσυσσωρευμένα κεφάλαια να βρουν κερδοφόρα διέξοδο στους κλάδους που «απελευθερώνονταν» σταδιακά απ' την κρατική προστασία: Τηλεπικοινωνίες, Ενέργεια, μεταφορές και το Νερό. Η κοινοτική Οδηγία - πλαίσιο (2000/60/ΕΚ)2με την οποία, απ' το 2003, εναρμονίστηκε η ελληνική νομοθεσία, διαμορφώνει το πλαίσιο εμπορευματοποίησης του νερού. Θέτει ως προτεραιότητα τον περιορισμό της ζήτησης αντί της μεγιστοποίησης της προσφοράς νερού σε κάθε υδατικό διαμέρισμα, για να επιβάλει την αντιλαϊκή πολιτική τιμολόγησής του.

Η κοινοτική πολιτική τεχνηέντως αντιπαραθέτει την προτεραιότητα χρήσης του νερού για ύδρευση με τις χρήσεις του νερού στην παραγωγή, όπως στους κλάδους των τροφίμων και της Ενέργειας, δηλαδή σε κλάδους εξίσου απαραίτητους για την κάλυψη κοινωνικών αναγκών. Κάτω απ' τον μανδύα της προστασίας του υδάτινου περιβάλλοντος και της καλής κατάστασης των υδάτινων σωμάτων, που απειλούνται απ' την «κλιματική αλλαγή», μεθοδεύεται η αυξημένη τιμολόγηση του νερού, ιδιαίτερα στον αγροτικό τομέα και τη λαϊκή κατανάλωση στις πόλεις.

Ο τρόπος τιμολόγησης περιλαμβάνει τη λεγόμενη «ανάκτηση του περιβαλλοντικού κόστους» και του «κόστους ανάκτησης υδατικού πόρου» σε υλοποίηση της ενιαίας τιμολόγησης για κάθε χρήση - είτε αυτή αφορά ένα νοσοκομείο, είτε ένα πεντάστερο ξενοδοχείο - μεταβλητά κλιμακούμενη ανάλογα με την ποσότητα κατανάλωσης.

Συνένοχοι όσοι κυβέρνησαν στην πολύχρονη πορεία «απελευθέρωσης» του νερού

Στην Ελλάδα, η υλοποίηση της πολιτικής της ΕΕ για ιδιωτικοποίηση του νερού μετρά πάνω από δύο δεκαετίες. Το σύνολο των κυβερνήσεων προχώρησε σε ευθυγράμμιση του νομοθετικού πλαισίου με την ευρωπαϊκή Οδηγία - πλαίσιο απ' την οποία απορρέουν: Η εμπορευματοποίηση του νερού, της χρήσης του, των υποδομών του, των εργασιών συντήρησης δικτύου, η εκτόξευση των τιμολογίων, ο δραστικός περιορισμός της διάθεσης του νερού στον αγροτικό τομέα και η επιθετική προώθηση της εμπορευματικής λειτουργίας και ιδιωτικοοικονομικής λειτουργίας των επιχειρήσεων ύδρευσης.

Με κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ, το 1999 ξεκινά ο διαχωρισμός των υποδομών (ΕΥΔΑΠ Παγίων) που παρέμειναν στο κράτος και της διανομής που πέρασε στις Ανώνυμες Εταιρείες ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ, οι οποίες εισάχθηκαν στο Χρηματιστήριο.

Χαρακτηριστικές είναι οι εξελίξεις που δρομολόγησε η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, ειδικότερα η μεταφορά των ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ στο Υπερταμείο το 2016 και η περιβόητη ΚΥΑ τιμολόγησης του νερού το 2017, που ουσιαστικά αποτύπωνε το νερό - εμπόρευμα με άμεσους οικονομικούς όρους, καθώς υπολόγιζε την τιμή του νερού με βάση την κερδοφορία του επενδεδυμένου κεφαλαίου. Μάλιστα, πλευρές της ΚΥΑ αυτής ακυρώθηκαν με πρόσφατη απόφαση του ΣτΕ το φθινόπωρο του 2022. Τα σημερινά προεκλογικά κροκοδείλια δάκρυα του ΣΥΡΙΖΑ δεν παραγράφουν τις βαριές κυβερνητικές του ευθύνες στην ταχύτερη προώθηση της εμπορευματοποίησης του νερού βάσει της πολιτικής της ΕΕ.

Στην ΕΥΔΑΠ οι ιδιώτες επενδυτές κατέχουν το 38,67%, ενώ παραμένει στο κράτος το 61,33% άμεσα ή έμμεσα μέσω του ΤΑΙΠΕΔ. Προχώρησε ο έλεγχος σημαντικών μετοχικών πακέτων από κεφάλαια όπως του αμερικάνικου ομίλου «Paulson» στην ΕΥΔΑΠ και της γαλλικής «Suez» στην ΕΥΑΘ. Ταυτόχρονα παραμένει και επεκτείνεται η κερδοφόρα παραχώρηση τμημάτων των υπηρεσιών σε κορυφαίους επιχειρηματικούς ομίλους όπως το Κέντρο Επεξεργασίας Λυμάτων Ψυττάλειας. Η πορεία αυτή για τους εργαζόμενους συνοδεύτηκε από επίθεση στα εργατικά δικαιώματα, αλλαγές στις εργασιακές σχέσεις, μείωση του προσωπικού.

Το νομοσχέδιο της ΝΔ με τη συγκρότηση της «Ρυθμιστικής Αρχής Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων» στοχεύει στη «ρύθμιση» της αγοράς για τους παρόχους ύδρευσης/αποχέτευσης και άρδευσης. Πλέον μετράμε πείρα από αντίστοιχες αρχές όπως η Ρυθμιστική Αρχή Σιδηροδρόμων με θύματα στις ράγες, όπως η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας με θύματα απ' το κρύο.

Οι πραγματικοί στόχοι

Η αγορά περιλαμβάνει τόσο τις Ανώνυμες Εταιρείες (ΕΥΔΑΠ, ΕΥΑΘ) όσο και τις συνολικά 126 Δημοτικές Επιχειρήσεις Υδρευσης και Αποχέτευσης (ΔΕΥΑ) αλλά και τους πάνω από 450 Γενικούς (ΓΟΕΒ) και Τοπικούς (ΤΟΕΒ) Οργανισμούς Εγγείων Βελτιώσεων. Η ένταξη του νερού στην ανανεωμένη ανεξάρτητη «Υπεραρχή»:

-- Ενισχύει και ολοκληρώνει το θεσμικό πλαίσιο της ήδη συντελεσμένης εμπορευματοποίησης του νερού με γενίκευση της εφαρμογής συγκεκριμένων ιδιωτικοοικονομικών κριτηρίων για την κοστολόγηση και τιμολόγηση συνολικά των υπηρεσιών ύδρευσης, αποχέτευσης και άρδευσης. Κι εδώ εφαρμόζεται το κοινοτικό κεκτημένο του κριτηρίου της αρχής «ο ρυπαίνων πληρώνει» για την «πράσινη» ληστεία του λαϊκού καταναλωτή.

-- Επιταχύνει την πορεία συγκέντρωσης και συγκεντροποίησης του κεφαλαίου με διακηρυγμένο στόχο τις «συνενώσεις ή συγχωνεύσεις των παρόχων υπηρεσιών ύδατος» και μοχλό πίεσης τη στέρηση χρηματοδότησης (δάνεια, επιδοτήσεις, κοινοτικά προγράμματα) λόγω μη συμμόρφωσης με αυστηρά κριτήρια αξιολόγησης της διαχειριστικής τους ικανότητας και τα εξαντλητικά πρόστιμα. Στην κατεύθυνση αυτή πιέζουν τα αυστηρά προαπαιτούμενα για τον έλεγχο των οικονομικών δεδομένων, της κατάστασης των υποδομών, της ποσότητας και ποιότητας των αποθεμάτων που απαιτούν επενδύσεις, οικονομικές και τεχνικές δυνατότητες που μόνο οι ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ διαθέτουν προδιαγράφοντας έτσι την απορρόφηση των ΔΕΥΑ απ' αυτές.

-- Ανοίγει τον δρόμο για να προχωρήσει ταχύτερα η είσοδος επιχειρηματικών ομίλων στη διαχείριση νερού άμεσα ή μέσω συμβάσεων παραχώρησης σε περιοχές που εξυπηρετούνται από σχετικά μικρές ΔΕΥΑ. Αλλωστε οι μεγάλοι επιχειρηματικοί όμιλοι δραστηριοποιούνται εδώ και χρόνια στην εκτέλεση μεγάλων έργων για λογαριασμό των ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ.

Συγκαλύπτουν την ενίσχυση των ομίλων κάτω απ' την επίκληση της περιβαλλοντικής προστασίας

Η ΕΕ και οι αστικές κυβερνήσεις διατείνονται ότι η πολιτική τους για το νερό στοχεύει στη διασφάλιση επαρκούς ποσότητας και κατάλληλης ποιότητας υδατικών πόρων. Η αστική διαχείριση εξαντλείται στην προστασία των σημερινών διαθέσιμων υδάτινων πόρων που φθίνουν, ενώ αντίθετα συνεχώς διευρύνονται οι κοινωνικές ανάγκες χωρίς να διασφαλίζεται η αύξηση της προσφοράς νερού στο μέλλον.

Υποκριτικά επικαλούνται την προστασία του περιβάλλοντος στην τιμολόγηση του νερού εφόσον υπάρχουν επιστημονικές και τεχνολογικές λύσεις που μπορούν να εξασφαλίσουν την εξοικονόμηση της κατανάλωσης χωρίς την αλλαγή της τιμολογιακής πολιτικής, την επιβάρυνση της λαϊκής κατανάλωσης.

Υπάρχει η τεχνική δυνατότητα ανακύκλωσης του χρησιμοποιούμενου νερού, με διαχωρισμό των χρήσεών του, για συστήματα ελαχιστοποίησης της κατανάλωσης του νερού οικιακής χρήσης και συστήματα περισυλλογής βρόχινου νερού, για αλλαγή μεθόδων άρδευσης, για συντήρηση συνολικά του δικτύου διανομής, για δασονομικά - φυτοτεχνικά έργα και αναδασώσεις. Ωστόσο η κοινοτική πολιτική δεν ιεραρχεί ούτε τα τεχνικά έργα και τον εμπλουτισμό υπόγειων και επίγειων υδροφορέων, ούτε την αναγκαιότητα προστασίας των δασών που συμβάλλουν καθοριστικά στον εμπλουτισμό των υδροφορέων.

Είναι απατηλή η αντιπαράθεση της κυβέρνησης ΝΔ με τον ΣΥΡΙΖΑ για τη διατήρηση του κρατικού ελέγχου στο εμπόρευμα νερό. Ενώ η ουσιαστική ιδιωτικοποίηση μπορεί να υλοποιείται απ' την «πίσω πόρτα» μέσω των Συμπράξεων κρατικών δημοτικών επιχειρήσεων και ιδιωτικών ομίλων, που αναλαμβάνουν τα πλέον κερδοφόρα τμήματα των υπηρεσιών νερού άμεσα ή έμμεσα.

Στα πλαίσια της καπιταλιστικής αγοράς ακόμα και αν το κράτος διατηρεί τον έλεγχο του 51% μιας επιχείρησης, αυτή δεν μετατρέπεται σε λαϊκή περιουσία. Η διοίκησή της δεσμεύεται να διασφαλίζει τη μέγιστη δυνατή κερδοφορία των μετόχων της, ενώ με τις εργολαβίες χρηματοδοτεί αδρά τους ομίλους που κατασκευάζουν και λειτουργούν έργα υποδομής. Για να παραμένει κερδοφόρα πρέπει να εντείνει την εκμετάλλευση των εργαζόμενων της και να επιβαρύνει τον λαϊκό καταναλωτή, όπως αποδεικνύει η πείρα απ' τη ΔΕΗ, την ΕΥΔΑΠ, τον ΟΣΕ.

Θέση μάχης στο πλευρό του ΚΚΕ. Η διέξοδος στην πάλη για τη συνολική ανατροπή

Το ΚΚΕ επιμένει ότι το νερό είναι κοινωνικό δικαίωμα, δεν μπορεί να αποτελεί εμπόρευμα. Οι δυνάμεις του πρωταγωνιστούν σήμερα στους αγώνες ενάντια στην πολιτική της ΕΕ για την πλήρη εμπορευματοποίηση του νερού και τις ιδιωτικοποιήσεις, για τη διασφάλιση φθηνού, ελεγμένου, ποιοτικού νερού για τον λαό, για την άμεση υλοποίηση των αναγκαίων έργων υποδομής, αύξηση των διαθέσιμων αποθεμάτων νερού με κατάλληλα έργα, για την εξασφάλιση της επάρκειάς του χωρίς χαράτσια στην αγροτική παραγωγή.

Δυναμώνουμε την πάλη για δραστική μείωση των τιμολογίων, για να μην υπάρξει καμιά διακοπή νερού στα λαϊκά νοικοκυριά. Για προσλήψεις μόνιμου προσωπικού με δικαιώματα, κατάργηση των εργολάβων.

Η διαχείριση του νερού προς όφελος του λαού προϋποθέτει απαλλαγή από τους νόμους της αγοράς και του καπιταλιστικού κέρδους. Νερό, μονάδες επεξεργασίας, δίκτυα, άρδευση, αποχέτευση να γίνουν κοινωνική κρατική ιδιοκτησία, για την ικανοποίηση των λαϊκών αναγκών και την προστασία του περιβάλλοντος.

Σε αυτό το πλαίσιο, ο ενιαίος κρατικός φορέας νερού θα διαχειρίζεται το σύνολο των υδατικών πόρων, θα προχωρά στο σύνολο των αναγκαίων έργων υποδομής και θα συνεργάζεται με την κρατική βιομηχανία παραγωγής αναγκαίου υλικού με αποκλειστικό κριτήριο την ικανοποίηση των αναγκών του λαού για επαρκές, φθηνό, ασφαλές και ποιοτικό νερό.

Σημειώσεις:

1. Εκδήλωση της ΚΟ Κ. Μακεδονίας του ΚΚΕ, «Νερό κοινωνικό αγαθό και όχι εμπόρευμα», 2018, εκδ. «Σύγχρονη Εποχή»

2. 

 https://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CONSLEG:2000L0060:20130913:EL:PDF

https://www.rizospastis.gr/page.do?publDate=18/3/2023&id=19011&pageNo=14