Πυρσόγιαννη:Περπατώντας ...στο πιο ξακουστό Μαστοροχώρι [φωτορεπορτάζ]

φωτορεπορτάζ  Χάρης Πετρίδης 
 Η Πυρσόγιαννη είναι κτισμένη σε υψόμετρο 860 μ., στις πλαγιές της κορυφής Στενό (1900μ) της οροσειράς του Γράμμου, λίγο ψηλοτερα από το σημείο ένωσης του Γοργοπόταμου με τον μεγάλο ποταμό της περιοχής αυτής, το Σαραντάπορο.   Είναι κτισμένη αμφιθεατρικά, σε σημείο με άριστη θέα προς τα γύρω βουνά και δάση,  λουσμένη όλη την ημέρα από τον ήλιο και περιβάλλεται από πυκνό δρυοδάσος. Απέχει 27,1 χλμ από την Κόνιτσα.

Αποτελεί ιστορικό χωριό των Μαστοροχωρίων.Τόπος αναφοράς του χωριού είναι και το ξενοδοχείο της Πυρσόγιαννης που χτίστηκε με δαπάνες των ίδιων των Πυρσογιαννιτών.

Το παλαιό δημοτικό σχολείο, που χτίστηκε το 1927, έχει χαρακτηριστεί ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο, "διότι πρόκειται για αξιόλογο κτίριο ειδικής λειτουργίας απόλυτα εναρμονισμένο με το δομημένο περιβάλλον του οικισμού, σημαντικό για τη μελέτη της Ιστορίας της Aρχιτεκτονικής στο συγκεκριμένο χώρο." Στεγάζει το Εθνολογικό Μουσείο Ηπειρωτών Μαστόρων, στο οποίο καταγράφονται συστηματικά η τοπική αρχιτεκτονική και τα αισθητικά ρεύματα των τριών τελευταίων αιώνων στα Βαλκάνια ενώ συγκεντρώνει σημαντικά εκθέματα και αρχεία από την ζωή των μαστόρων της πέτρας.

Περπατώντας στην Πυρσόγιαννη 

Περπατώντας κανείς στην Πυρσόγιαννη βλέπει ένα αρμονικό σύνολο από λιθόστρωτα, πέτρινες βρύσες , εξώπορτες με σχιστόπλακα , ξυλοδεσιές, καμαρολίθια και υπέρθυρα, σπίτια παλιά «που απηχούν της λαϊκής αρχιτεκτονικής την απαστράπτουσαν αίγλην και φέρουν την σφραγίδα των ιδιοφυών αυτών πρωτομαστόρων»Ανάμεσα τους ξεχωρίζουν οι δυο κεντρικές εκκλησίες , εκείνη του Αγίου Νικολάου και εκείνη του Αγίου Γεωργίου καθώς επίσης και το κτίριο του Σχολείου ενώ εξίσου αρκετά είναι και τα κτίρια εκείνα που συναντά διάσπαρτα στον οικισμό και τα οποία απηχούν την επιμελημένη τεχνική και το μεράκι των παλαιών μαστόρων οι οποίοι σύμφωνα με τις μαρτυρίες : «Όσο πιο αργά δούλευαν , τόσο πιο καλοί μαστόροι ήταν. Τραγουδούσαν και σφύριζαν στο πελέκημα για να ξεχνιούνται και να μην βιάζονται. Γλεντούσαν την αργάδα τους. Όλη τους η τέχνη ήταν μια λέξη: αργά.»[1]

Οι κάτοικοι της Πυρσόγιαννης ασχολούνταν κατά βάση με την γεωργία ενώ την πρώτη εμπειρία γύρω από την κατεργασία και «μαστορική» της πέτρας την απέκτησαν κατασκευάζοντας ξερολιθιές για να συγκρατήσουν το λιγοστό χώμα στις πεζούλες των χωραφιών και χτίζοντας τα πρώτα σπίτια που προορίζονταν για την μόνιμη εγκατάσταση τους. Οι Πυρσογιαννίτες ήταν από τους πρώτους που ασχολήθηκαν με την παραγωγή κρασιού και τσίπουρου. Ήταν φυσικά ευνοημένοι καθώς τα αμπέλια τους είχαν μεσημβρινό προσανατολισμό και ο ήλιος τα έλουζε όλη μέρα. 

Η καλλιέργεια αυτή εγκαταλείφθηκε μετά τον εμφύλιο αφού πρώτα είχαν προσβληθεί από την ασθένεια της φυλλοξήρας. Παράλληλα οι κάτοικοι είχαν αξιοποιήσει σε μεγάλο βαθμό την δύναμη από το νερό των χειμάρρων και του Σαραντάπορου. Έως τον πόλεμο του 40 η Πυρσόγιαννη είχε δέκα περίπου υδρόμυλους καθώς και δεκάδες αργαλειούς σε κάθε σπίτι. Οι μύλοι λειτουργούσαν το χειμώνα με το νερό από τους πλησιέστερους χείμαρρους και το καλοκαίρι που αυτοί στέρευαν δούλευαν οι μύλοι εκείνοι που ήταν κοντά στον Σαραντάπορο και το Βουρμπιανίτικο. Τα γεννήματα που άλεθαν οι μύλοι τα προμηθεύονταν οι κάτοικοι από τα καραβάνια που έρχονταν καθημερινά το καλοκαίρι από την Μακεδονία και την Θεσσαλία με αγωγιάτες από το Ντένιτσκο (Αετομηλίτσα).[2]

Η Πυρσόγιαννη έχει πολύ καλή προσβασιμότητα:

Απέχει 27 χλμ από την Κόνιτσα και 90 χλμ από τα Ιωάννινα. Η πρόσβαση γίνεται μέσω της παλιάς εθνικής οδού Ιωαννίνων-Κοζάνης, δρόμος ασφαλής και εύκολος.

Από τη Θεσσαλονίκη ή τη ΒΔ Ελλάδα μπορούμε  να προσεγγίσουμε την Πυρσόγιαννη μέσω της Εγνατίας ως τα Γρεβενά και από εκεί μέσω του Δοτσικού και του Επταχωρίου. 

Μπορούμε ακόμη να αφήσουμε την Εγνατία, στο ύψος  της καθέτου της  Καστοριάς, να την ακολουθήσουμε και να στρίψουμε στη διασταύρωση για Νεάπολη. Μέσω Νεάπολης, Πενταλόφου, Επταχωρίου φτάνουμε στην Πυρσόγιαννη από  την παλιά εθνική οδό Κοζάνης -Ιωαννίνων. Η απόσταση Θεσσαλονίκη - Πυρσόγιαννη  είναι 240 χλμ από τον πρώτο δρόμο και 247 χλμ από τον δεύτερο.

Φτάνοντας ο επισκέπτης στην Πυρσόγιαννη θα ξεκουράσει το βλέμμα του στην ομορφιά των πέτρινων χτισμάτων και στη γύρω φύση. Τα κτήρια που έδωσαν σιγά-σιγά το σχήμα του οικισμού άρχισαν να χτίζονται από το 17ο αι. και είναι πλούσια σε κτητορικές επιγραφές και λιθανάγλυφες παραστάσεις.

[πληροφορίες :wikepedia-Δήμος Κόνιτσας -konitsa-cradle.gr-pyrsogianni.gr]