Περιφ.Παράταξη ΦΩΣ:Μία επιβράβευση για το αγαπημένο μας Ζαγόρι και οι …σκληρές πραγματικότητες

Μέρες συγκρατημένης ικανοποίησης ετούτες για το Ζαγόρι, που εντάχθηκε στη λίστα των πολιτιστικών τοπίων της UNESCO. Δίκαια οι άνθρωποί του περηφανεύονται για την αναγνώριση της μακρόχρονης και αρμονικής συνύπαρξης των κοινοτήτων τους με το μοναδικό ορεινό οικοσύστημα. Συγχαίρουμε τον τοπικό πληθυσμό για την συλλογική επιτυχία, που αποτελεί επιβράβευση της προσπάθειας αρκετών αφανών κατοίκων της περιοχής. Δυστυχώς όμως δεν μπορούμε να συμμεριστούμε τους προεκλογικούς πανηγυρισμούς  των παραγόντων της τοπικής αυτοδιοίκησης και της Περιφερειακής Αρχής. Έχουμε γνώση του θέματος, και χωρίς να θέλουμε να μηδενίσουμε το επίτευγμα, κάποια πράγματα πρέπει να ειπωθούν:

   Πρώτον, αυτό που εντέχνως αποκρύπτεται είναι πως η υποψηφιότητα του Ζαγορίου εγκρίθηκε όσον αφορά το κριτήριο (v) ως πολιτιστικό τοπίο - παράδειγμα παραδοσιακής ανθρώπινης εγκατάστασης και χρήσης της γης, αντιπροσωπευτικής του πολιτισμού και της αλληλεπίδρασης με το περιβάλλον, ιδιαίτερα όταν αυτή απειλείται. Αντίθετα, δεν εγκρίθηκε για τα κριτήρια (viii) και (x), ως φυσικό δηλαδή τοπίο σημαντικό για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας και των απειλούμενων ειδών.

   Αν λοιπόν η ένταξη του Ζαγορίου είναι «μοναδική στα χρονικά» όπως κομπάζουν ορισμένοι, αυτό οφείλεται στο ότι είναι από τις πιο «αδύναμες», για να το πούμε με απλά λόγια. Ενδεικτικά, τα Μετέωρα ικανοποιούν τα κριτήρια (i), (ii), (iv), (v) και (vii), ενώ το Όρος Άθως τα (i), (ii), (iv), (v), (vi) και (vii). Στην από 21/12/22 επιστολή της, η αρμόδια επιτροπή ενημέρωνε την ελληνική πλευρά πως δεν έχει λάβει αρκετές πληροφορίες που να τεκμηριώνουν την ξεχωριστή παγκόσμια αξία (Outstanding Universal Value) του οικοσυστήματος της περιοχής.

    Αναλυτικότερα, η επιτροπή ζητούσε πληροφορίες για την επίσημη ονομασία, την κατανομή και τους αριθμούς των σπάνιων και απειλούμενων ειδών της τοπικής χλωρίδας και πανίδας, καθώς και για τα μέτρα άρσης των δυσμενών επιπτώσεων του φράγματος των Πηγών του Αώου για τους υδρόβιους οργανισμούς. Τι έκανε η Περιφερειακή Αρχή, η οποία έχει υπό την ευθύνη της όλες τις αρμόδιες για τα θέματα αυτά υπηρεσίες, για να «ξεκολλήσει» το ζήτημα;

   Δεύτερον, η έγκριση του Ζαγορίου όσον αφορά το κριτήριο (v) συνοδεύεται από μία σειρά ενεργειών που θα πρέπει να υλοποιηθούν μέχρι το Δεκέμβρη του 2024. Αυτές μεταξύ άλλων περιλαμβάνουν τη δημιουργία πληροφοριακής βάσης και ολοκληρωμένου σχεδίου για τη διατήρηση και τη διαχείριση των παραδοσιακών οικισμών και κτισμάτων που να λαμβάνει υπόψη τα πέτρινα τοξωτά γεφύρια, τα ιστορικά μονοπάτια και τις σκάλες και τα παραδοσιακά χωριά με ολιστικό τρόπο. Επίσης, την ανάπτυξη μηχανισμών συντονισμού με άλλους χαρακτηρισμούς (π.χ. NATURA) θεσμούς, τοπικές κοινότητες, ιδιοκτήτες και άλλους ενδιαφερόμενους φορείς.

Ιδιαίτερα κρίσιμες είναι η ανάπτυξη στρατηγικής προετοιμασίας για την αντιμετώπιση κινδύνων και καταστροφών και ενίσχυσης της βιωσιμότητας των παραδοσιακών τεχνικών και δεξιοτήτων τοιχοποιίας και δόμησης, προκειμένου να διατηρηθούν μακροπρόθεσμα τα παραδοσιακά χωριά. Τέλος, λαμβάνοντας υπόψη την προτεινόμενη Παγκόσμια Αξία της περιοχής, προτείνεται  η επιστημονική εκτίμηση της φέρουσας ικανότητάς της, όσον αφορά τον τουρισμό.

   Μια λίστα δηλαδή, όλων των παρεμβάσεων και μέτρων που η Περιφέρεια θα μπορούσε και θα όφειλε να έχει ήδη λάβει, όχι μόνο για το Ζαγόρι αλλά για ολόκληρη την Ήπειρο! Στη SWOT ανάλυση του Σχεδίου Διαχείρισης του φακέλου περιλαμβάνονται ζητήματα στα οποία έχουμε ρίξει ΦΩΣ πολλές φορές... Ως αδυναμίες αναφέρονται η δημογραφική γήρανση του πληθυσμού, η μέτρια κατάσταση του οδικού δικτύου και η φτωχή κάλυψη των οικισμών από τις δημόσιες συγκοινωνίες. Ως απειλές, δεσπόζουν οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις του «μαζικού» τουρισμού και η μη αξιοποίηση των πόρων για την επισκευή και συντήρηση των διατηρητέων μνημείων, στο φόντο ειδικά της κλιματικής κρίσης.

   Εδώ γεννιούνται πλήθος ερωτημάτων. Η επιτροπή αξιολόγησης είχε υποδείξει πως η υποψηφιότητα θα ενισχυόταν αν στην περιοχή συμπεριλαμβανόταν και το πάρκο της Βόρειας Πίνδου. Μήπως σκόπιμα εξαιρέθηκε, για να μην μπει ψηλά ο πήχης της περιβαλλοντικής αδειοδότησης των έργων που προετοιμάζουν οι διάφοροι «κολλητοί»; Μήπως πίσω από τη μαζική κατάθεση το 2014 (!!!) των 14 προτάσεων που υπονόμευε η μια την άλλη (συμπεριλαμβανόμενης και αυτής του Ζαγορίου) – όπως από το 2021 αναφέρει η «Πρωτοβουλία Ζαγόρι - UNESCO40» – βρίσκεται η λογική μιας

αδύναμης,“ala-carte” ένταξης, για καθαρά διαφημιστικούς και προεκλογικούς σκοπούς;

   Η αλληλογραφία με την αρμόδια Επιτροπή είναι αρκούντως διαφωτιστική. Δεν θα ήταν άδικο να ισχυρισθεί κανείς πως οι παραλείψεις και η αδυναμία εύρεσης λύσεων από την Περιφερειακή Αρχή σε χρονίζοντα ζητήματα όπως η διαχείριση των βοσκότοπων ή των ήδη προαναφερθέντων, λίγο έλλειψε να τινάξουν στον αέρα ολόκληρη την προσπάθεια. Πριν πανηγυρίσει ο νυν Περιφερειάρχης θα έπρεπε να δώσει απαντήσεις σε όλα αυτά τα ερωτήματα - και το ότι ο φάκελος υποψηφιότητας συντάχθηκε στα Αγγλικά δεν μπορεί να είναι δικαιολογία για την άγνοια και την αδράνειά του.

   Οι τοπικοί άρχοντες βρίσκονται εδώ για να υποστηρίζουν τις προσπάθειες των κατοίκων της περιοχής με υποδομές, πρωτοβουλίες και παρεμβάσεις κι όχι για να καρπώνονται τις επιτυχίες και τη δουλειά τους. Συγκοινωνιακά και θεσμικά, το Ζαγόρι εξακολουθεί να παραμένει «πίσω από το βουνό» - όπως λέει και το όνομά του... Το μόνο που συνεισφέρει στις υποδομές η νυν Περιφερειακή Αρχή είναι να προσθέτει τον εαυτό της στις υφιστάμενες απειλές (!),  ανεβάζοντας στα χαρτιά τα όρια καταπόνησης κατασκευών όπως η γέφυρα του Πάπιγκου...

   Διαθέτουμε πλήθος στοιχείων για το θέμα και θα μπορούσαμε να πούμε πολλά ακόμη, όμως τίποτε δεν μειώνει τη χαρά μας για την ένταξη του Ζαγορίου στην λίστα των πολιτιστικών τοπίων της UNESCO. Θεωρούμε μάλιστα πως η επιτυχία αυτή ήρθε την καταλληλότερη στιγμή, ώστε μπροστά στην κάλπη οι πολίτες να γνωρίζουν το τι πρέπει να απαιτούν από τα δημόσια πρόσωπα και τις ποιότητες που είναι απαραίτητες για να βγει επιτέλους η Ήπειρος στο ΦΩΣ!

Στην ευθύνη της νέας Περιφερειακής Αρχής και της νέας τοπικής Δημοτικής Αρχής να υλοποιήσει τις προϋποθέσεις της τελικής έγκρισης.