Στον Ιερό Ναό Αγίου Παντελεήμονα στο νησάκι Ιωαννίνων

 

Γιορτή του Αγίου Παντελεήμονα σήμερα Σάββατο 27 Ιουλίου 

Ο Άγιος Παντελεήμων (Παντελέων το πρότερον όνομα) καταγόταν από τη Νικομήδεια της Μικράς Ασίας και έζησε στα χρόνια του Μαξιμιανού (286 - 305 μ.Χ.). Πατέρας του ήταν ο Ευστόργιος, ο οποίος ήταν εθνικός και μετά τις νουθεσίες του γιου του έγινε χριστιανός. Μητέρα του ήταν η Ευβούλη, η οποία προερχόταν από χριστιανική οικογένεια (βλέπε 30 Μαρτίου). Εκπαιδεύτηκε στην ιατρική από τον Ευφρόσυνο και κατηχήθηκε στη χριστιανική πίστη και βαπτίσθηκε από τον πρεσβύτερο Ερμόλαο (βλέπε 26 Ιουλίου) που ήταν ιερέας της Εκκλησίας της Νικομήδειας.

Κάποια στιγμή όταν οχιά δάγκωσε έναν νεαρό και ουσιαστικά τον θανάτωσε ο Άγιος Παντελεήμονας επικαλούμενος τον Χριστό τον ανάστησε.

Αφορμή του μαρτυρίου του στάθηκε ένα ακόμα θαύμα του Αγίου. Κάποτε είχε θεραπεύσει έναν τυφλό, ο οποίος και ανέφερε το γεγονός της θεραπείας του στον βασιλιά, λέγοντάς του ότι τον θεράπευσε ο Παντελέων στο όνομα του Χριστού, στον οποίο και ο ίδιος πλέον πίστευε. Ο βασιλιάς αφού τον άκουσε, αμέσως διέταξε και τον αποκεφάλισαν. Ο ίδιος ο Παντελέων προσήχθη στον βασιλιά, ο οποίος διέταξε τον βασανισμό του με σκοπό την άρνηση της πίστεώς του.

Ο Άγιος βασανίσθηκε σκληρά με διάφορους τρόπους, όμως δεν υπέκυψε στις πιέσεις αφού ο Κύριος εμφανίσθηκε μπροστά του με τη μορφή του πνευματικού του Ερμόλαου και του έδωσε θάρρος. Τέλος διατάχθηκε ο αποκεφαλισμός του και τότε ακούστηκε φωνή από τον ουρανό που τον καλούσε όχι ως Παντελέοντα αλλά ως Παντελεήμονα. Μόλις όμως ο δήμιος άπλωσε το χέρι του για να κόψει με το σπαθί του το κεφάλι του Αγίου, το σπαθί λύγισε και το σίδερο έλιωσε σαν κερί. Μπροστά σε τέτοιο θαύμα και οι παραβρισκόμενοι στρατιώτες έγιναν χριστιανοί. Τότε ο Άγιος εκουσίως παραδόθηκε στο μαρτύριο. Λέγεται ότι από τη πληγή του δεν έτρεξε αίμα αλλά γάλα και το δέντρο της ελιάς, στο οποίο τον είχαν δέσει καρποφόρησε ξαφνικά.

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΑΓΙΟΥ ΠΑΝΤΕΛΕΗΜΟΝΑ – ΝΗΣΑΚΙ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ

Η Ιερά Μονή του Αγίου Παντελεήμονος είναι γνωστή για τα γεγονότα που εκτυλίχθηκαν εκεί και σχετίζονται με τις τελευταίες μέρες και τη δολοφονία του Αλή πασά, που έγινε στα κελιά της τον Ιανουάριο το 1822. Βρίσκεται σε μικρή απόσταση από την Ιερά Μονή Προδρόμου, νοτιοανατολικά της κοινότητας του Νησιού. Η παλαιότερη μαρτυρία για τον Ιερό Ναό υπάρχει στην αυτοβιογραφία των Αψαράδων. Εκεί αναφέρεται  ότι κοντά στο χώρο που κτίστηκε η Ιερά Μονή Προδρόμου βρισκόταν το ησυχαστήριο του Αγίου Παντελεήμονος, όπου είχε μονάσει ο Μοναχός Αντώνιος. Έτσι συνάγεται ότι στην ίδια θέση υπήρχε Ναός ήδη από το 15ο αιώνα. Το 1800 ο Ναός καταστράφηκε από ένα μεγάλο βράχο που έπεσε από γειτονικό λόφο. Ο Ναό επισκευάστηκε, όμως το 1810 καταστράφηκε ξανά από άλλο βράχο. Τότε ο Ναός επισκευάστηκε εκ νέου από τον Ηγούμενο Ανανία. Στις αρχές του 20ου αιώνα η γιαννιώτικη συντεχνία των τσαρουχάδων ή σανδαλοποιών, οι οποίοι είχαν ως προστάτη τους τον Άγιο Παντελεήμονα, ανέλαβαν την Ιερά Μονή.

Η Ιερά Μονή αποτελείται από το Καθολικό και τα κελιά, που υπάρχουν τη βόρεια και τη νότια πλευρά. Το Καθολικό είναι μικρών διαστάσεων βασιλική. Η κύρια είσοδος του Ναού βρίσκεται στη νότια πλευρά και είναι χαμηλή. Ο χώρος φωτίζεται από λιγοστά παράθυρα. Έχουν βρεθεί ερείπια, τα οποία πιθανόν αποτελούν αρχιτεκτονικά λείψανα του ησυχαστηρίου του Αγίου Παντελεήμονος. Πάντως ο σημερινός Ναός αποτελεί ανακατασκευή που έγινε τα χρόνια της ύστερης Τουρκοκρατίας (19ος αιώνας).

Οι τοίχοι του Ναού εσωτερικά είναι καλυμμένοι με ασβέστη, όμως διαφαίνονται  αποσπασματικά τοιχογραφίες. Οι μορφές εικονίζονται ολόσωμες σε σκούρο πράσινο βάθος, ενώ ανήκουν σε τέσσερις ζωγραφικές φάσεις ( 15ου, 16ου, 17ου, 19ου). Χαρακτηριστική είναι η παράσταση της Δέησης με τον Άγιο Νικόλαο και η τοιχογραφία της ένθρονης Θεοτόκου.

Πάνω από το τόξο της τοιχισμένης σήμερα εισόδου του αρχικού Ναού υπήρχε επιγραφή, που είναι κατεστραμμένη.  Ενδιαφέρον παρουσιάζει το ξυλόγλυπτο τέμπλο του Ναού, του 16ου -17ου αιώνα, είναι διακοσμημένο με επίχρυσο ανάγλυφο  πάνω σε μπλε και κόκκινο φόντο.  Οι δεσποτικές εικόνες χρονολογούνται στο 19ο αιώνα και είναι έργα του ζωγράφου Αδαμάντιου Ορασάνου. Οι εικόνες αυτές, καθώς και η εικόνα με θέμα την Αγία Λουκία και τον Άγιο Αντώνιο με σκηνές από το βίο του, που βρίσκεται σε προσκυνητάρι του Ναού, είναι δωρεά του Γιαννιώτη Αναστασίου Μελά, πρόξενου στη Ρωσία. Στον Ιερό Ναό διασώθηκαν πολλές εικόνες, που βρίσκονται σήμερα στη συλλογή της Μητροπόλεως Ιωαννίνων, μεταξύ αυτών η εικόνα του Αγίου Παντελεήμονος και του Αγίου Νικολάου.

Τα κελιά που σώζονται στη βόρεια πλευρά, όπου βρισκόταν και το Ηγουμενείο της Ιεράς Μονής, στεγάζουν σήμερα τη συλλογή χειρογράφων και παλαιοτύπων από τις Ιερές Μονές του Νησιού. Στα πρόσφατα αναστηλωμένα κελιά της νότιας πλευράς δολοφονήθηκε ο Αλή πασάς. Σήμερα αυτά τα κελιά λειτουργούν ως Μουσείο της Προεπαναστατικής περιόδου.       

  Περί πηγών/ romiosini.org.gr/Ορθόδοξος Συναξαριστής 

[Τα μοναστήρια του Νησιού των Ιωαννίνων, Βαρβάρας Ν. Παπαδοπούλου, αρχαιολόγου, Ιερά Μονή Ελεούσης Νήσου Ιωαννίνων, Ιωάννινα 2004]

[Πηγή φωτογραφιών: Κώστας, Χαρούλα και Ειρήνη. dromokirix.gr]