Δασικές πυρκαγιές: Είναι ο γιαλός στραβός ή στραβά αρμενίζουμε;

 

Με την κλιματική αλλαγή σε εξέλιξη, τυφώνες, πλημμύρες, δασικές πυρκαγιές, ξηρασίες συμβαίνουν σε ολόκληρο τον πλανήτη με αυξανόμενη συχνότητα και ένταση. Ακραία καιρικά φαινόμενα μετατρέπονται σε μία καταστροφική κανονικότητα, που απαιτεί μέτρα προσαρμογής για την αντιμετώπιση της.

 

του καθ. κ. Δημ. Μαυράκη. 

Υψηλής έντασης καύσωνες, που στο παρελθόν συνέβαιναν μία φορά κάθε 10 έτη ή κάθε 50 έτη, όσο αυξάνεται η μέση ατμοσφαιρική θερμοκρασία του πλανήτη, τόσο θα αυξάνεται η πιθανότητα εμφάνισής τους (UNEP, EGR2023, p.32). Με την θερμοκρασία να έχει αυξηθεί κατά 1 βαθμό C η πιθανότητα εμφάνισης ενός υψηλού καύσωνα, που στο παρελθόν ήταν μία φορά κάθε 10 έτη, τώρα έχει αυξηθεί κατά 2,8 φορές, ενώ για τα 50 έτη έχει αυξηθεί κατά 4,8 φορές!

Αν η αύξηση της θερμοκρασίας κυμανθεί μεταξύ 1 βαθμού και 1,5 C, οι πιθανότητες εμφάνισης αυξάνονται κατά 4,1 φορές για κάθε 10 έτη και κατά 8,6 φορές για κάθε 50 έτη. Με απλά λόγια, στους μήνες και στα χρόνια που έρχονται αυξημένης έντασης και διάρκειας περίοδοι καύσωνα, θα έχουν ως αποτέλεσμα την ραγδαία αύξηση της συχνότητας και του μεγέθους των δασικών πυρκαγιών και επομένως των καταστροφών που θα προκαλούνται.

Αυτό σημαίνει ότι πρακτικές και, αντιλήψεις του παρελθόντος πρέπει είτε να εγκαταλειφθούν είτε να προσαρμοσθούν στις νέες συνθήκες, το ταχύτερο δυνατόν. Οι δασικές πυρκαγιές που έρχονται είναι τουλάχιστον αστείο να υποστηρίζεται ότι θα αντιμετωπισθούν με τις δομές και τους εξοπλισμούς, που διαθέτουμε. Η χώρα είναι γεμάτη με χωριά πνιγμένα στο πράσινο, με αιωνόβια πλατάνια, ελιές, καρυδιές και οπωροφόρα δένδρα σε αυλές, κήπους και πλατείες. Υπάρχει στ’ αλήθεια σοβαρός “άρχοντας επώνυμος” που υποστηρίζει ότι αποτελεί πρόληψη η κοπή τους; Είναι προσαρμογή η απομάκρυνση των κατοίκων από τα σπίτια και τις περιουσίες τους; Αποτελεί προσαρμογή η αποτυχία προστασίας τους από δασικές πυρκαγιές;

Μήπως “κάτι σάπιο υπάρχει στο Βασίλειο της Δανιμαρκίας;” Μήπως; Μήπως παγιδευμένοι στην εικονική πραγματικότητα των ΜΜΕ και των ανούσιων πολιτικών αντιπαραθέσεων, είναι καιρός να σταματήσουμε να εθελοτυφλούμε; Μήπως, ως κοινωνία, να διεκδικήσουμε την ανάπτυξη και εφαρμογή αποτελεσματικών πολιτικών αντιμετώπισης των καταστροφών που μετά βεβαιότητος έρχονται; Μήπως;

Αναπάντητα τα ερωτήματα για τις πυρκαγιές

Δεν είναι ανάγκη να είναι κανείς ειδικός για να ζητήσει απαντήσεις σε εύλογες ερωτήσεις. Η κυβέρνηση, θεωρώντας το θέμα σημαντικό, νομοθέτησε την ίδρυση ενός ακόμη Υπουργείου. Ένα Σώμα Δασοπυροσβεστών γιατί δεν δημιουργείται; Δεν θα έπρεπε να υπάρχει ένα σύγχρονο κέντρο επιχειρήσεων εφοδιασμένο με διαδραστικούς χάρτες έγκαιρης ανίχνευσης και διαχείρισης δασικών πυρκαγιών; Πώς ενσωματώνονται και αξιοποιούνται τοπικές μετεωρολογικές και άλλες πληροφορίες για την έναρξη, εξέλιξη και αντιμετώπιση μίας δασικής πυρκαγιάς;

Η κατάσβεση μιας δασικής πυρκαγιάς εξαρτάται από την ταχύτητα ανίχνευσης και εντοπισμού της αρχικής εστίας. Ποια και πόσα σταθερά δίκτυα ανίχνευσης και εντοπισμού καπνού και φωτιάς σε δασικές εκτάσεις αστικών και περιαστικών περιοχών έχουν αναπτυχθεί και ενσωματωθεί στον θάλαμο του κέντρου επιχειρήσεων αντιμετώπισης δασικών πυρκαγιών; Στον Υμηττό και στα όρη του λεκανοπεδίου της Αττικής και της Θεσσαλονίκης ποια σταθερά και ευφυή δίκτυα πυρανίχνευσης διαθέτει η πολιτική προστασία της χώρας;

Πυρκαγιές σαν αυτές στο Μάτι, στον Υμηττό, στην Πάρνηθα, στην Εύβοια, στην Θράκη, στην Πελοπόννησο ξεσπάνε και καίνε ό,τι βρουν στο διάβα τους, δένδρα, σπίτια, περιουσίες, ανθρώπους, με τις υπάρχουσες πυροσβεστικές δυνάμεις να κάνουν ό,τι μπορούν, αλλά δυστυχώς να μην είναι αρκετό. Είναι αυτή η προσαρμογή ικανοποιητική; Θα μπορούσαν Δήμοι και ιδιώτες, αντί να τους ζητείται να κόψουν δένδρα, να επιδοτούνται για να εγκαταστήσουν ευφυείς και τηλεχειριζόμενους πυρανιχνευτές και ευφυείς εκτοξευτές νερού, όπως κάνει το Πολεμικό Ναυτικό σε εγκαταστάσεις του.

Το κόστος είναι προκλητικά χαμηλότερο ακόμη και από αυτό που διετέθη για τον καθαρισμό των δασών. Εκτός κι αν το χαμηλό κόστος αποτελεί το μειονέκτημα της πρότασης, που βέβαια κανείς δεν το πιστεύει… Και ύστερα είναι το πρόβλημα της καθήλωσης των εναέριων μέσων στη διάρκεια της νύκτας. Σε μία εποχή που κυριαρχείται από την τεχνητή νοημοσύνη και τα τηλεκατευθυνόμενα εναέρια μέσα, υπάρχει κανείς που ισχυρίζεται ότι δεν είναι εφικτός ο νυκτερινός εφοδιασμός και η ρίψη νερού σε μέτωπα πυρκαγιών;

Εκ των πραγμάτων, ο διατιθέμενος στόλος εναέριων και επίγειων μέσων αποδεικνύεται ανεπαρκής. Πυρκαγιές που αργούν να εντοπισθούν, με ισχυρούς ανέμους σε δύσβατες περιοχές δεν αντιμετωπίζονται από τα υφιστάμενα εναέρια και επίγεια μέσα. Απουσιάζουν τα μεγάλα πυροσβεστικά αεροπλάνα, τύπου Beriev be-200. Γιατί αυτού του τύπου τα αεροπλάνα δεν περιλαμβάνονται στον εθνικό εξοπλισμό; Όχι βέβαια για λόγους κόστους. Άραγε δεν ισχύει το επιχείρημα ότι με αυτά τα αεροπλάνα θα μπορούσαμε να αποφύγουμε καταστροφές και εκκενώσεις οικισμών;

Αλήθεια, υπάρχει κάποια εύλογη απάντηση; Έχουμε εισέλθει στην εποχή των τηλεχειριζόμενων εναέριων και επίγειων τηλε-οχημάτων. Στις δασικές πυρκαγιές τα υπάρχοντα πυροσβεστικά οχήματα πόλης δεν μπορούν ούτε να ανοίξουν αντιπυρικούς διαδρόμους, ούτε να εκτοξεύσουν επαρκείς ποσότητες νερού, ούτε να εισέλθουν στα μέτωπα της φωτιάς. Πόσος χρόνος και χρήματα φαντάζεται η πολιτική ηγεσία ότι απαιτείται να δοθούν στα πολυτεχνεία της χώρας και σε ελληνικές βιομηχανίες για να μετασχηματισθούν παρωχημένης τεχνολογίας παροπλισμένα άρματα μάχης σε τηλεκατευθυνόμενα ερπυστριοφόρα οχήματα 24ωρης αντιμετώπισης δασικών πυρκαγιών;

Όπως στο πόλεμο έτσι και στις δασικές πυρκαγιές, οι ηγεσίες διεξάγουν και χάνουν τις μάχες με όπλα και τακτικές του προηγούμενου πολέμου. Κερδίζει αυτός που αντιλαμβάνεται τις προκλήσεις, καινοτομεί και προσαρμόζεται στο πεδίο της μάχης. Ακούει κανείς;