Ιωάννινα/Πανηγυρίζει η Ιερά Μονή Στούπαινας /Λιτανεία της Θαυματουργής εικόνας της Παναγίας της Παντάνασσας

 

Την 15η Αυγούστου 2024 Εορτή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου πανηγυρίζει η Ιστορική Ιερά Μονή Περιβλέπτου Παντάνασσας (Στούπαινας) ,η οποία βρίσκεται πάνω από το χωριό Περίβλεπτος Ιωαννίνων, κατά το ακόλουθο πρόγραμμα.

 Τετάρτη 14 Αυγούστου και ώρα 19:30:

 Μέγας Πανηγυρικός Εσπερινός και Λιτανεία της Θαυματουργής εικόνας της Παναγίας της Παντάνασσας πέριξ της Ιεράς Μονής.

 Πέμπτη 15 Αυγούστου και ώρα 8:00: 

Όρθρος και Πανηγυρική Θεία Λειτουργία, μετά το πέρας της οποίας θα παρατεθεί εόρτιος τράπεζα προς όλους τους προσκυνητές. 

Καλούνται οι φιλέορτοι Χριστιανοί, όπως προσέλθουν στον εορτασμό της Κοιμήσεως της Θεοτόκου στο ιστορικό αυτό Μοναστήρι, τόπο μαρτυρίας και μαρτυρίου των παλαιών πατέρων της Μονής.

Η ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΣΤΟΥΠΑΙΝΑΣ 

Αν και για τα περισσότερα μοναστήρια της Τουρκοκρατίας δεν είναι γνωστές οι συνθήκες ίδρυσης και ανέγερσης, η μονή της «Περιβλέπτου Παντάνασσας», όπως ήταν αρχικά γνωστή η μονή Στούπαινας, έχει την τύχη να είναι γνωστά αρκετά ιστορικά στοιχεία μέσα από τις σωζόμενες επιγραφές.

Έτσι, σύμφωνα με επιγραφή σε λίθο στην νότια πλευρά του καθολικού, η μονή της «Περιβλέπτου Παντάνασσας» χτίστηκε «εκ βαράθρων» το 1724, σε μια μαγευτική θέση με υψόμετρο άνω των 1000 μέτρων στο βουνό Μιτσικέλι, με δαπάνη του ιερομονάχου Γρηγορίου που είχε διατελέσει  ήδη ηγούμενος σε κάποια μονή, αφού αναφέρεται ως «προηγούμενος». Υπάρχει βέβαια η τοπική παράδοση, όπως καταγράφηκε από τον λόγιο γιατρό του 19ου αιώνα Ιωάννη Λαμπρίδη το 1889, η οποία λέει ότι η μονή βρισκόταν αρχικά κοντά στο χωριό Περίβλεπτος, στη θέση «Πηγαδούλια», από όπου με έξοδα κάποιας γυναίκας συζύγου Στούπη (εξ ου και Στούπαινα), αγνώστων λοιπών στοιχείων, μεταφέρθηκε στη σημερινή θέση το 1708. Η παράδοση αυτή δεν μπορεί να γίνει άκριτα δεκτή, αφενός γιατί ο Λαμπρίδης φαίνεται ότι δεν γνώριζε ή δεν διάβασε την επιγραφή στο εξωτερικό κι αφετέρου διότι η παράδοση καταγράφηκε πολλά χρόνια μετά τα γεγονότα που υποτίθεται ότι καταγράφει. Γνώμη μας είναι ότι είναι πιθανό κάποιο μονίδριο ή ακόμη και κάποιο μετόχι άλλης μονής όντως να βρισκόταν πιο κοντά στο χωριό, όπως άλλωστε μνημονεύει το κτηματολόγιο της μονής (κτήματα στη θέση «Παλιομετόχι»), κι έτσι να εξηγείται και το γιατί το χωριό έχει το όνομά της. Από την άλλη όμως το πιθανότερο είναι η σύζυγος του Στούπη να έκανε κάποια δωρεά στη Μονή (ίσως κάποια έκταση γης;) και να υπήρξε συμφυρμός των δύο γεγονότων σε ένα.

Πιθανότατα, αμέσως μετά την ανέγερση, έγινε και η κατασκευή του τέμπλου, ο τρόπος κατασκευής του οποίου το χρονολογεί στις αρχές του 18ου αιώνα. Λίγα χρόνια μετά, το 1730, ξεκίνησε η αγιογράφηση του καθολικού από το νάρθηκα, όπου με έξοδα του ίδιου του ζωγράφου Νικολάου φιλοτεχνήθηκε η παράσταση της Θεοτόκου, σε κόγχη επάνω από τη θύρα του κυρίως ναού. Η τοιχογραφίες του καθολικού ολοκληρώθηκαν το 1734 και η σχετική επιγραφή επάνω από τη θύρα στο εσωτερικό του κυρίως ναού μας πληροφορεί ότι τελικά τα έξοδα της ανέγερσης καταβλήθηκαν όχι μόνο από τον Γρηγόριο, αλλά και από τους ιερομονάχους και αδελφούς της μονής Δανιήλ και Διονύσιο. Επίσης, η επιγραφή μάς πληροφορεί ότι το 1734 ο Διονύσιος ήταν πλέον ηγούμενος και ότι πάλι μαζί με τους ίδιους αδελφούς Δανιήλ και Γρηγόριο κατέβαλαν τα έξοδα για την τοιχογράφηση. Μάλιστα, στο νάρθηκα του καθολικού ζωγραφίστηκαν και τα πορτρέτα, ως κτητόρων, τουλάχιστον του Γρηγορίου και του Διονυσίου (δεν σώζεται), οι οποίοι κατάγονταν από το Κουκούλι του Ζαγορίου.

Άλλοι γνωστοί αδελφοί της μονής υπήρξαν:

Ο ηγούμενος Αρσένιος, που φρόντισε για την ανέγερση του περιβόλου της μονής το 1780.

Ο ηγούμενος με το επώνυμο Ζάγκος, από το Μακρίνο Ζαγορίου, ο οποίος παρέλαβε για φύλαξη από συνεργάτη του Αλή Πασά το 1820 μεγάλο χρηματικό ποσό, το οποίο όμως βρέθηκε ελαττωμένο, με αποτέλεσμα να εκδιωχτεί.

Ο ηγούμενος Στέφανος ο οποίος το 1866 κατέγραψε τα κτήματα της μονής που έφταναν τότε τα 907 στρέμματα περίπου, στα οποία θα πρέπει να προστεθούν και  κάποιες άλλες, μη καλλιεργήσιμες εκτάσεις.

Ο τελευταίος ηγούμενος της μονής Παΐσιος, μετά τον θάνατο του οποίου το 1922 η μονή περιέπεσε σε παρακμή και λεηλασίες, με αποκορύφωμα την καταστροφή της στις 25 Απριλίου 1941 από τις κατοχικές δυνάμεις.

π. Γρηγόριος Μανόπουλος, αρχαιολόγος.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Ι. Λαμπρίδης, Ζαγοριακά (μέρος πρώτον), Ηπειρωτικά Μελετήματα τ.8, Αθήνα 1889.

Ι. Λαμπρίδης, Ζαγοριακά (μέρος δεύτερον), Ηπειρωτικά Μελετήματα τ.9, Αθήνα 1889.

Κ. Βλάχος, Κτηματολόγια των Μονών της περιοχής Κουρέντων Ιωαννίνων, Ηπειρωτική Εστία 25(1976), 155-160, 365-367, 540-544, 743-747, 902-903 και 26(1977), 27, 226-227, 366-369, 536-537, 703-705, 899-900.

Τ. Παπαζήσης, Το Μοναστήρι Στούπαινας, Ηπειρωτική Εστία 28(1979), 63-70.

Δ. Καμαρούλιας, Μοναστήρια της Ηπείρου, τ. Α΄, Αθήνα 1996.